Από τον “Βιβλιοδρομικό” πλούτο στο Weekendικό γκλάμουρ

Μέχρι πριν από λίγο καιρό “Τα Νέα” είχαν το καλύτερο ένθετο για τα βιβλία, με πλούσιο περιεχόμενο και ποικιλία θεμάτων. Αντίθετα, “Το Βήμα” είχε καταντήσει άξενο για το βιβλίο, αφού τα περισσότερα κείμενα τα υπέγραφε μόνο ο Βιστωνίτης! Τώρα τα πράγματα έχουν αντιστραφεί: το “Βήμα” έχει εμπλουτιστεί με πλήθος κειμένων και με σχέδιο δράσης στην αποτύπωση της βιβλιοπαραγωγής, ενώ τα “Νέα” έριξαν τα στάνταρ που είχαν ως τώρα.

Η πολιτική των “Νέων” (και αναφέρομαι μάλλον στην κεντρική στρατηγική και όχι στον χειρισμό του Βιβλιοδρομίου από τη Μικέλα Χαρτουλάρη) έχει περιορίσει τον χώρο για τις ιδέες σε λιγοστές σελίδες, από τις οποίες ΜΟΝΟ τέσσερις αφορούν αμιγώς το βιβλίο, ενώ μερικές στήλες είναι γενικότερου ενδιαφέροντος, όπως αυτές της Φραγκουδάκη, του Γεωργουσόπουλου και του Χάρη. Το βιβλίο συρρικνώνεται (και δεν αναφέρομαι μόνο στη μείωση του έντεχνου πεζού ή στη μόνιμη απουσία της ποίησης) κι εμείς οι αναγνώστες χάνουμε άλλον έναν πόρο ιδεών και αξιολόγησης.

          Στο ίδιο μήκος κύματος δεν περνάει απαρατήρητη η επιλογή των υπογραφών των άρθρων και των κριτικών, θέμα που πάντα με προβλημάτιζε ακόμα και στα χρόνια των παχιών αγελάδων για το Βιβλιοδρόμιο. Το ένθετο στηρίζεται (και στηριζόταν ανέκαθεν) σε επώνυμους που διαθέτουν τίτλους και περγαμηνές, των οποίων το όνομα ενίοτε βαραίνει πιο πολύ από το ίδιο το περιεχόμενο των κειμένων-τους. Έχουμε δει λοιπόν κατά καιρούς αναγνωρισμένους ιστορικούς να κρίνουν λογοτεχνικά βιβλία ή επιστήμονες άλλων χώρων να εκφράζονται για την ποιότητα μυθιστορημάτων ή διηγημάτων (και δεν είναι καν μπλόγκερ…!). Ο αναγνώστης έλκεται από το βαρύ όνομα του συντάκτη, χωρίς πολλές φορές να βλέπει και το ανάλογο βάρος στις ιδέες. Ζούμε σε μια εποχή στην οποία αυθεντία είναι ο επώνυμος, ακόμα κι αν μιλάει για άσχετα με την επιστήμη-του θέματα ή για τη γενικότερη κοινωνική πραγματικότητα, όχι κατ’ ανάγκη επειδή την έχει μελετήσει ενδελεχώς αλλά επειδή θα ενδυναμώσει το κύρος της εφημερίδας με το όνομά-του.

          Δεν θα παραλείψω να επισημάνω την τωρινή απουσία του Δημοσθένη Κούρτοβικ από τις σελίδες του Βιβλιοδρομίου. Ο Κούρτοβικ, παρά τις πολλές ενστάσεις που μπορεί να έχει κανείς για την παθιασμένη οξύτητα της πέννας-του, είναι –κατά τη γνώμη-μου– ο οξυδερκέστερος και ικανότερος κριτικός της σημερινής εποχής. Πιάνει ένα βιβλίο και στοχεύει ευθύβολα στη συμβολή-του στο λογοτεχνικό γίγνεσθαι και στην ιδεολογική προοπτική που αυτό δημιουργεί, ενώ δεν παραλείπει να εκθέσει, συνήθως εύστοχα, και τις αντιρρήσεις-του. Η απουσία-του λοιπόν φτωχαίνει τα Νέα και την κριτική-μας εν γένει.

          Κι αν υποθέσουμε ότι οι περικοπές και η οικονομική κρίση οδήγησαν τους υπεύθυνους στο να μειώσουν όλες τις σελίδες κάθε σαββατοκυριακάτικου φύλλου, τότε θα ήταν λογικό και το ένθετο για το βιβλίο να πέσει θύμα της λιτότητας. Αλλά, μετά λύπης-μου παρατήρησα ότι εμφανίστηκαν ωραιότατα ωραιότατα μερικές πολύχρωμες σελίδες life style με πολύ φωτογραφικό υλικό, με τουαλέτες και μαγιό, με glamorous πρόσωπα και περίλαμπρες παρουσίες, φωτογραφίες με celebrities και με διάσημους, με νέα από τη show biz, με ειδησούλες από το καλλιτεχνικό στερέωμα, με θέματα που προσελκύουν το μάτι και δελεάζουν τον Μ.Ο. των αναγνωστών. Το κακό είναι πως δεν τα συναντάμε σε μια εφημερίδα “λαϊκού” ύφους, αλλά σε μια εφημερίδα που ποτέ δεν κατέβασε το επίπεδό-της, ασχέτως της πολιτικής και κομματικής-της τοποθέτησης και της όποιας φιλοκυβερνητικής ή αντικυβερνητικής-της γραμμής. Το χειρότερο είναι ότι δεν ήλθαν οι σελίδες αυτές μόνο για το καλοκαίρι, αλλά ξεκίνησαν χαλαρά, συνέχισαν το φθινόπωρο, εδραιώθηκαν και, απ’ ό,τι φαίνεται, θα μείνουν…

          Πατριάρχης Φώτιος