“Η ωραιότερη μέρα-της” του Τάσου Καλούτσα

Ο συγγραφέας είναι, απ’ ό,τι διαβάζω στον κατάλογο με τα έργα-του, κατεξοχήν διηγηματογράφος με πέντε συλλογές διηγημάτων και δύο βραβεία μάλιστα για το βιβλίο-του “Το τραγούδι των σειρήνων” (Νεφέλη 2000), ένα Κρατικό βραβείο κι ένα από το περιοδικό «Διαβάζω».

Caffe con panna:

Τάσος Καλούτσας

“Η ωραιότερη μέρα της”

εκδόσεις Μεταίχμιο

2010

            Δέκα διηγήματα που αποκαλύπτουν δύο βασικά χαρακτηριστικά της γραφής τού Καλούτσα συμπεριλαμβάνονται στον μετρίου μεγέθους αυτόν τόμο των 212 σελίδων.

            Αφενός, η καθημερινή ζωή απλών ανθρώπων που δίνεται με ήπιους, χαμηλόφωνους τόνους. Η ένταση είναι υποδόρια, οι κορυφώσεις ελάχιστες, ο κυματισμός του έργου είναι αθόρυβος. Κάτι τέτοιο μπορεί να φανεί στασιμότητα και βάλτωμα, αλλά στην περίπτωση των συγκεκριμένων διηγημάτων ο αναγνώστης δεν προλαβαίνει να βουλιάξει, αφού βρίσκει πατήματα να σταθεί και να δει τους ήρωες να κρατούν τη ζωή-τους από ένα νήμα, ένα λουλούδι, μια απλή καθημερινή συνήθεια.

            Αφετέρου, κι αυτό είναι που το εκτίμησα δεόντως, είναι η απόλυτα καίρια καταγραφή ενός στιγμιότυπου, χωρίς ο συγγραφέας να ανάγεται σε ευρύτερες βιογραφικές για τους ήρωές-του πληροφορίες. Με άλλα λόγια ο διηγηματογράφος αποτυπώνει ένα περιστατικό, ένα θραύσμα από τη συνολική ζωή του κεντρικού-του χαρακτήρα, χωρίς να επεκτείνεται και να φλυαρεί για να δώσει το όλο. Μένει στο μέρος, συμπυκνώνει την ένταση σε λίγες ώρες ή και λιγότερο, αδιαφορεί για το περικείμενο και εστιάζει στο μερικό αλλά σαφές και καίριο. Νιώθεις ότι εννοούνται πολλά που δεν αξίζει να λεχθούν, νιώθεις την πυρηνική ένταση να ετοιμάζεται να σκάσει, χωρίς ποτέ να φτάνουμε στην έκρηξη.

            Δύο διηγήματα αξίζουν δυο λόγια παραπάνω. Από τη μια “Το χυτήριο” το οποίο αφηγείται τη βαριά ψυχολογία με μελαγχολικό κλίμα ενός ανθρώπου που μεγάλωσε σε ένα χυτήριο και κουβαλά τα παιδικά τραύματα. Από την άλλη, στο “Συλλαλητήριο” ο πρωταγωνιστής νιώθει ελεύθερος όταν μπορεί να συμμετέχει στα συλλαλητήρια και να αισθάνεται ενεργός πολίτης κι από την άλλη νιώθει εγκλωβισμένος όταν εθίζεται σε πορνοταινίες που υποβαθμίζουν την ανθρώπινή-του αξιοπρέπεια.

            Ένα πρόβλημα που με έκανε επιφυλακτικό είναι η αδυναμία των διηγημάτων να δείξουν (showing) το μήνυμα, αφού πιο πολύ αυτό λέγεται (telling) παρά απορρέει από τα γεγονότα. Έτσι, η ίδια η υπόθεση και ο τρόπος με τον οποίο αυτή διαρθρώνεται και με τον οποίο ο αφηγητής την εξιστορεί δεν είναι τόσο αποκαλυπτική (παρά τις καθαρές γραμμές-της), ενώ συχνά χρειάζεται να δηλωθεί ρητά η εξήγηση όσων πρέπει να ερμηνεύσουμε πίσω από τα γεγονότα και τις σκέψεις των προσώπων.

Πατριάρχης Φώτιος