Τα αστυνομικά μυθιστορήματα διακρίνονται συχνά για την εθνική τους προσήλωση σε γαστρονομικές επιλογές: Οι Έλληνες τρώνε συνέχεια μεσογειακή κουζίνα σε πλούσια πιάτα, οι Αμερικανοί πίνουν ουίσκι και οι Σουηδοί πίνουν διαρκώς ζεστό καφέ …στο Βιβλιοκαφέν του Πατριάρχη Φώτισον!
Καφές φίλτρου:
Camilla Läckberg
“Isprinsessan”
200?
“Η παγωμένη πριγκίπισσα”
μετ. Θ. Κονδύλης
εκδόσεις Μεταίχμιο
2011
Το βιβλίο αυτό ήταν το πρώτο της σουηδέζας συγγραφέως κι όμως δεν μοιάζει καθόλου με πρωτόλειο. Αυτό οφείλεται κατά βάση στη μεγάλη παράδοση που έχει το αστυνομικό μυθιστόρημα στη Σκανδιναβία, κολυμπήθρα που βαπτίζει και τους νέους συγγραφείς με τα νάματα μιας καλοστημένης πλοκής και μιας καθαρής γραφής.
Η Läckberg στηρίζει την ιστορία-της πάνω στο φόνο της Άλεξ Βίκνερ, που βρίσκεται νεκρή μέσα στη μπανιέρα-της, και έπειτα στο κρέμασμα του Άντερς που αυτοκτονεί στο σπίτι-του. Όλο το έργο βασίζεται σε αταίριαστα δίδυμα που, ενώ δεν θα έπρεπε να συσχετίζονται, τελικά υπόγειες διαδρομές τούς φέρνουν μαζί. Η υπόθεση λοιπόν σκορπίζει απλόχερα πολλά πρόσωπα στο μικρό χωριό της Φιελμπάκα, πρόσωπα που σου προκαλούν το ενδιαφέρον να τα καταγράψεις σε ένα χάρτη συγγενειών, φιλιών, κοινωνικών σχέσεων, ένα δίκτυο γνωριμιών που θα αποκαλύψει τον ένοχο. Η πλοκή λοιπόν είναι το μεγάλο ατού τέτοιων συγγραφέων που δεν αφήνουν νήματα εκκρεμή, αλλά μέσα από διαλόγους, οι οποίοι είναι και ο κινητήριος μοχλός του έργου, οδηγούμαστε σταδιακά στη διαλεύκανση του μυστηρίου.
Η ήσυχη ζωή της Φιελμπάκα μοιάζει με την αρυτίδωτη επιφάνεια μιας λίμνης κάτω από την οποία ωστόσο κρύβονται βουβά κύματα και καμιά φορά προκατακλυσμιαία τέρατα. Έτσι, ξαφνικά επανέρχονται τραύματα που δεν επουλώθηκαν για είκοσι πέντε χρόνια και τώρα ξεσπούν βίαια και αιματηρά. Η πεζογράφος βρίσκει την ευκαιρία να δείξει πολύ πολύ παραστατικά θέματα όπως η ενδοοικογενειακή βία, οι ηθικές αναστολές, ο βιασμός και η πιθανή ατίμωση, ο αλκοολισμός, η προσπάθεια για να μείνει ακηλίδωτη η καλή προς τα έξω εικόνα και γενικά οι πληγές που αφήνουν παλιά βέλη δεν κλείνουν εύκολα αλλά κυοφορούν γάγγραινες και πυορροούν μέχρι να προκαλέσουν νέα εγκλήματα.
Πεντακόσιες σελίδες διαβάζονται με κύκλους που όλο και περισσότερα αποκαλύπτουν τα ατομικά προφίλ των εμπλεκομένων, ενώ κλείνοντας το βιβλίο έχεις ανάγλυφη την εικόνα της μικρής κοινωνίας και των κατοίκων-της. Παρόλο που η γραφή-τους είναι εντελώς διαφορετική, μου θύμισε την Τζίλιαν Φλιν και τις αποκαλύψεις-της για την αμερικανική οικογένεια (βλ. ποστ της 16.12.2009).
Πατριάρχης Φώτιος
16 comments:
α) μα με τι ασχολείσαι;;:)
β) γενικώς, για τη 'σοβαρή' λογοτεχνία: αν και φυσικά το εχω κανει επανειλημμένα, εχω την αίσθηση οτι το να προωθείται η πλοκή μεσα από διαλόγους είναι ψιλοευκολία. Η μαγκιά ειναι να προωθείται η πλοκή όχι μεσα από αυτά που λένε (ή "σκέφτονται", που τεχνικά είναι το ίδιο) οι ήρωες, αλλά μεσα από αυτά που κ ά ν ο υ ν. Αλλά ειναι δύσκολο.
Pellegrina,
σκέφτομαι όσα λες.
Γενικά, ναι, οι πράξεις και όχι τα λόγια είναι αυτά που πρέπει να προωθούν την πλοκή.
Αλλά:
1. Ο διάλογος δεν είναι το ίδιο με τον μονόλογο. Είναι πιο πολύ "λεκτική πράξη" και ενέχει δραματικότητα.
2. Σε ένα αστυνομικό μυθιστόρημα, όπου η κυρίως υπόθεση εξελίσσεται εκ των υστέρων, μετά δηλαδή από όσα προηγήθηκαν του φόνου, πώς θα αναχθούμε σ' αυτό το παρελθόν, παρά μέσα από τις μαρτυρίες των διαφόρων; Όχι βέβαια, μόνο, αλλά σε μεγάλο ποσοστό οι αναμνήσεις, οι ερωταπαντήσεις κ.ο.κ. θα οδηγήσουν προς τα πίσω.
Καλό απόγευμα
Πατριάρχης Φώτιος
Εδώ μιλάμε για αστυνομική λογοτεχνία που κρίνεται με άλλους όρους. Με βάση αυτούς τους όρους, ναι, είναι ένα πολύ καλό αστυνομικό.
Αναγνώστρια,
στο δικό-σου ιστολόγιο, στο αντίστοιχο ποστ, αρχίσαμε έναν διάλογο για το αν τελικά το αστυνομικό έργο είναι λογοτεχνία ή προσομοιάζει με αυτήν. Προβληματίστηκες εύλογα, αν αφαιρέσει κανείς τον γρίφο, αν θα εξακολουθούν να έχουν τέτοια βιβλία λογοτεχνικές αρετές. Φυσικά ο γρίφος είναι συστατικό-τους στοιχείο και δεν γίνεται να αφαιρεθεί χωρίς να τρίξουν τα θεμέλιά-τους. Επομένως, ο πυρήνας της σκέψης-σου, αν δεν κάνω λάθος, είναι αν συνοδευτικά του αινίγματος λειτουργούν και άλλα στοιχεία που καταξιώνουν τέτοια έργα. Πιστεύω ότι όλο και περισσότερο εμφανίζονται αστυνομικά μυθιστορήματα με αξιώσεις, αλλά συνεχίζουν να γράφονται και χιλιάδες κείμενα αυτού του είδους που επαναπαύονται ΜΟΝΟ σε μια καλή ιδέα.
Καλό βράδυ
Πατριάρχης Φώτιος
ναι,εντάξει για το αστυνοικό.
Ναι, ετσι ειναι ο διάλογος, αλλά δεν ειναι παρά τέχνασμα να του δώσεις δραματικότητα (αν βεβαια εχεις χτισει τους χαρακτήρες σου, τις ιδέες σου κλπ)
Τελικα τα πιο πολλά πραγματα ειναι απλώς τεχνική. Αρκεί να ξερεις τι θελεις να πεις (ασχετα αν το πεις, ή αν ο αναγνωστης διαβασει αυτο ή κατι άλλο). Αν εσύ εχεις το συνολο "στα χερια σου", ολα τεχνική ειναι
Αγαπητοί Πατριάρχη και Pellegrina, οποιοσδήποτε προβληματισμός μας ξαναγυρίζει στα θεμελιώδη ερωτήματα: Τι είναι λογοτεχνία; Τι είναι καλή λογοτεχνία; Γιατί εν τέλει διαβάζουμε; Χωρίς να απαντώ στα ουσιώδη αυτά ερωτήματα, πιστεύω ότι το αστυνομικό είναι ένα είδος πεζογραφίας, όπως άλλα είδη είναι το ιστορικό μυθιστόρημα κ.λπ. Στο είδος του πιστεύω ότι το συγκεκριμένο είναι ένα καλό αστυνομικό.
Αναγνώστρια,
τα ερωτήματά-σου έχουν φυσικά ισχυρή βάση και διαχωρίζουν τη λογοτεχνία από την παραλογοτεχνία και κατόπιν την καλή λογοτεχνία από την ...κακή.
Τα ζητούμενα επομένως είναι:
α) έχει περάσει το είδος του αστυνομικού μυθιστορήματος το κατώφλι της λογοτεχνίας, όπως λένε οι περισσότεροι;
β) ΑΝ ΟΧΙ, τότε το να παραδεχόμαστε ότι το έργο της Lackberg είναι καλό βιβλίο είναι σαν να λέμε ότι το Χ βιβλίο του Ψ μπεστσελερά που γράφει ροζ μυθιστορήματα είναι καλό συγκριτικά με τα άλλα του χώρου.
γ) ΑΝ ΝΑΙ, τότε ψάχνουμε μέσα στο αστυνομικό αφήγημα τα διαμαντάκια που και το είδος θα επιβεβαιώνουν ως αισθητικό γεγονός και τον αναγνώστη θα αποζημιώνουν χαρίζοντάς-του απόλαυση, αγωνία, ενδιαφέρον, προβληματισμό, συγκίνηση κ.ο.κ.
Νιώθω ότι κι οι δυο πιστεύουμε στην αξία της αστυνομικής λογοτεχνίας ως λογοτεχνίας [με καλά δείγματα μέσα στα πολλά ιδεοκεντρικά αλλά ρηχά και ανούσια έργα] και μέσα σ' αυτήν η "Παγωμένη πριγκίπισσα" περνάει σίγουρα τη βάση και διεκδικεί έναν καλό βαθμό.
Καλή Κυριακή
Πατριάρχης Φώτιος
θα σας το θεσω αλλιώς: αν διαβάσεις ένα "καλό" αστυνομικό και θ υ μ ά σ α ι τη λύση, υπάρχει ποτέ περίπτωση να το ξαναδιαβάσεις;
υγ: η Αγκάθα Κρίστι ξαναδιαβάζεται, οχι γιατι ειναι καλο ή λογοτεχνία, αλλα γιατι είναι γραμμένα ολα έτσι που μετά από λίγο καιρό ΔΕΝ θυμάσαι! οπότε ξαναπαίζεις το παιχνιδάκι. Δεν εχει καμιά σχεση με λογοτεχνία.
Pellegrina,
αυτό είναι ΕΝΑ καλό κριτήριο λογοτεχνικότητας: αν αξίζει ως βιβλίο, ως τεχνική, ως θεματικός προβληματισμός κ.ο.κ. και δεν διαβάζεται μόνο χάρη στο αίνιγμα, τότε είναι ένα καλό μυθιστόρημα!
Αν το πάρεις από το ράφι για να το ξαναδιαβάσεις, ακόμα κι αν θυμάσαι τη λύση, τότε μετράνε άλλα πράγματα που το καταξιώνουν!
Μπράβο για την απλή και αυτονόητη ιδέα!!!
Ο γρίφος είναι το δέλεαρ αλλά δεν μπορεί κανείς να θεωρεί τον γρίφο το παν. Ναι, είναι συστατικό στοιχείο της αστυνομικής πλοκής, αλλά, όπως λες, πρέπει να υπάρχει και ένα βάθος που θα κάνει το έργο δις και τρις και ίσως πολλάκις αξιανάγνωστο.
Γι' αυτό, τα καλά σύγχρονα αστυνομικά δεν επιμένουν τόσο στο στόρι, αλλά επεκτείνονται σε κοινωνικά και πολιτικά θέματα, σε υπαρξιακούς ή φιλοσοφικούς προβληματισμούς, σε ψυχολογικές εμβαθύνσεις για τα οποία αξίζουν να περάσουν τον πήχυ.
Πατριάρχης Φώτιος
εγω παντως ως α ν α γ νώ σ τ ρ ι α (που ομως δεν ειμαι μόνο αναγνώστρια, δηλ. θέλω δεν θέλω σκέφτομαι και το ¨από μέσα") δεν μπορώ να σκεφτώ κανένα λόγο γιατι να ανατρέξω σε αστυνομικό για κοινωνικό προβληματισμό (Ενώ εχω στη διάθεσή μου τόσα άλλα) Μπορεί ο συγγραέας να ειναι πολύ καλός, αλλά δεν μπορεί να θ υ σ ι ά σ ε ι την πλοκή και το μυστήριο χαριν των υπόλοιπων (ψυχολογικών, κοινωνικών κλπ) στοιχείων. Ενώ ο "άλλος" συγγραφέας θα το κάνει! Μπορεί να αφήσει το ψυχολογικό στοιχείο να επηρεάσει την πλοκή και τη λύση, γιατι αυτό από μόνο του εχει και αξία! Κάτι θελει να πει για τον άνθρωπο και τις δυνάμεις που το κινούν! Στο αστυνομικό όλα είναι σάλτσα του γρίφου.
υγ: προσωπικά, ως συγγραφέας, ένα ΜΟΝΟ λόγο θα ειχα να ΞΑΝΑΔΙΑΒΑΣΩ ένα αστυνομικό: να μελετησω, ακριβώς, το σχεδιάγραμμα, την πλοκή, τη δομή (Που μπορεί να με βοηθήσει, και σε ΜΗ αστυνομικά, και που, ταπεινή μου γνώμη, θα πρόσφερε καλό υλικό διδασκαλίας σε σχολές γραφής) Αλλα αυτο δεν ενδιαφέρει τον σκέτο αναγνωστη.
Πολυ απλα΄, ενα αστυνομικό, όσο καλό και αν ειναι, ειναι για τον αναγνώστη μυθιστόρημα μιας χρήσης.
Pellegrina,
σκέφτεσαι με όρους -νομίζω- αγγλοσαξονικού μυθιστορήματος και μάλιστα του μεσοπολέμου.
Νεότεροι όμως συγγραφείς, όπως ο Σιμενόν, ακόμα πιο νέοι όπως οι Γάλλοι, μερικοί Σκανδιναβοί, μερικοί Ιταλοί και οι Έλληνες, αρκετοί Αμερικάνοι βάζουν την πλοκή ως δόλωμα, αλλά στήνουν μια άλλη φιλοσοφία γραφής. Έτσι πλέον το καλό αστυνομικό δεν είναι αστυνομικό, ή καλύτερα δεν είναι αστυνομικό με τους κλασικούς όρους, αλλά είναι πλέον κοινωνικό με εγκληματολογικό κοστουμάκι.
Πατριάρχης Φώτιος
τοτε, όπως λες, δν ειναι αστυνομικό. Ειναι "οιονεί αστυνομικό", με εγκληματολογογικό κουστουμάκι.
Σιμενόν εχω διαβάσει, και μαλιστα π ο λ ύ μικρή (Διάβαζε ο μπαμπάς μου, μιλάμε εγω δεκαπέντε χρονών το πολύ-μετά έπαψα να διαβάζω ό,τι διάβαζε ο μπαμπάς μου) Ισως πρέπει να ξαναδιαβάσω: η αναμνηση που μου εχει μείνει είναι ένα λάιτ "υπαρξιακό", για να μην πω μάλιστα "υπαρξιστικό"! Ωραίος ειναι και σίγουρα ΟΧΙ αστυνομικό στο στυλ Αγκάθα. Εχει μια μελαγχολία παντως που ιδιοσυγκρασιακά δεν μου πάει.. (τωρα μιλάω ως σκέτη αναγνώστρια και μάλιστα κακή. Ε, δεν πειάζει..)
Όχι, είναι αστυνομικό με νέα συστατικά στοιχεία, με νέους άξονες, με νέα κριτήρια. Εξακολουθεί να έχει έγκλημα, ντετέκτιβ, εξιχνίαση, υπόπτους και ενόχους, λύση κ.ο.κ. ΑΛΛΑ η επιφάνεια δεν σταματά σ' αυτά. Βαθαίνει σε άλλους προβληματισμούς πάνω στις ράγες του μυστηρίου.
Όπως πλέον τα σύγχρονα ιστορικά μυθιστορήματα δεν είναι στυλ αγγλικού 19ου, αλλά έχουν εξελιχθεί τεχνικά και αυτοαναφορικά, έτσι και τα αστυνομικά ανανεώνονται όταν εστιάσουν σε κοινωνικά, ψυχολογικά κ.ο.κ. Όποιος εξακολουθεί να γράφει όπως η Άγκαθα Κρίστι λ.χ., είναι πλέον παλιομοδίτης κι όποιος διαβάζει μονόπλευρα αυτά κινείται ενδεχομένως στην παραλογοτεχνία.
Π.Φ.
δεν εννοούσα το συγκεκριμένο αλλα γενικα΄. τελος πάντων.
Ούτε εγώ αναφέρομαι στο συγκεκριμένο. Προσπαθώ να συλλάβω τη νέα υφή της αστυνομικής λογοτεχνίας γενικά.
Π.Φ.
Πάντως το καινούργιο της βιβλίο (Ο Ιεροκήρυκας) δυστυχώς αποδεικνύει ότι και αυτή (όπως πολλοί άλλοι) γράφει με "πατρόν".
Post a Comment