Τσάι με μπισκότα: “Ο υπάλληλος από την Ινδία” του David Leavitt

Μαθηματική λογοτεχνία και πάλι. Λόγω και σπουδών-μου στις θετικές επιστήμες νιώθω μεγάλο ενδιαφέρον όποτε διαβάζω ένα βιβλίο για την ιστορία των μαθηματικών ή τη ζωή μεγάλων πνευμάτων του χώρου, που κατάφεραν να λύσουν αιώνια προβλήματα.

“The Indian Clerk”

2007

“Ο υπάλληλος από την Ινδία”

μετ. Ανδρ. Μιχαηλίδης

εκδόσεις Πόλις

2009

       Θα περίμενα λοιπόν και το έργο του Leavitt να κεντρίσει το ενδιαφέρον-μου. Πρόκειται για την περίπτωση ενός μεσαίας μόρφωσης ινδού υπαλλήλου ονόματι Σρινιβάσα Ραμάνουτζαν, ο οποίος σχεδόν αυτοδίδακτος προχώρησε τα μαθηματικά και έλυσε υποθέσεις όπως αυτή του Ρίμαν, που χρόνια παίδευαν τους μαθηματικούς των πανεπιστημίων της Ευρώπης. Μια επιστολή-του με τις ιδέες-του που έφτασε στον καθηγητή Χάρντι του Τρίνιτι Κόλετζ στο Κέιμπριτζ κινεί τα νήματα, ώστε να φτάσει ο Ραμάνουτζαν στην Αγγλία και να ξεδιπλώσει το ταλέντο-του.

         Πιο πολύ από μαθηματικό μυθιστόρημα είναι campus novel, όπως αυτά που ακμάζουν στον βρετανικό χώρο. Μου θύμισε πολύ την ατμόσφαιρα και την καθηγητική νοοτροπία απ’ όταν έμεινα για λίγο στην Γηραιά Αλβιόνα, αν και φυσικά την εποχή του Ramanujan οι συνθήκες ήταν πιο αρτηριοσκληρωτικές, εφόσον μιλάμε για τις αρχές του 20ού αιώνα. Ο ίδιος ο Χάρντι καυτηριάζει έναν διαγωνισμό φοιτητών, τα «τρίποδα», που ήταν τόσο στερεότυπος και παρωχημένος, τυπικό δείγμα δηλαδή αγγλικού πανεπιστημίου, που δεν βοηθούσε σε τίποτα την πρόοδο των φοιτητών παρά μόνο το κύρος-τους.

          Το παράδοξο είναι ότι το βιβλίο του αμερικάνου συγγραφέα με κούρασε αφάνταστα. Επιμένει πολύ σε νωχελικές λεπτομέρειες, δεν εστιάζει στην εξέλιξη των μαθηματικών, περιγράφει σκηνικά και φάσεις του πανεπιστημίου που κυλάνε ράθυμα τα νερά-τους, αναλώνεται σε σκηνές τσαγιού και φιλοφρονήσεων ή σε περιστατικά από τη ζωή των καθηγητών. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η εναλλαγή παρόντος, της δεκαετίας του ’30, όταν ο Χάρντι υποτίθεται ότι εκφωνεί λόγο για τη ζωή και τη σκέψη του ινδού μαθηματικού, και παρελθόντος, στις αρχές του αιώνα, όταν ο Ραμάνουτζαν ανέτειλε στο ημίφως των αγγλικών μαθηματικών σπουδών.

        Ίσως φταίω εγώ που είχα άλλες προσδοκίες, αφού μια σειρά από κείμενα μαθηματικής λογοτεχνίας, όπως το "Θεώρημα του παπαγάλου" του Γκέντζ, "Ο θείος Πέτρος και η εικασία του Γκόλντμπαχ" του Δοξιάδη, "Οι άγριοι αριθμοί" του Σονγκτ ή το "Logicomix" των Δοξιάδη-Παπαδημητρίου με είχαν ξετρελάνει ή  ίσως φταίει ο συγγραφέας που άφησε το έργο-του να καθίσει.

Πατριάρχης Φώτιος