Monday, January 26, 2009

Καφές φίλτρου: Γιώργης Γιατρομανωλάκης

“Το χρονικό του Δαρείου”
εκδόσεις Ελληνικά γράμματα
2008


Ίσως το βιβλίο της χρονιάς που πέρασε. Τόσο λόγω ονόματος όσο και λόγω πραγμάτευσης του θέματος. Από τη μια ο Παπανδρέου κι από την άλλη το χιούμορ και η παρωδία. Ο ευφυής χειρισμός της γλώσσας και η ανάπλαση μιας εποχής, με λοξό τρόπο κοιταγμένης. Τα πολλαπλά στιγμιότυπα και ο ειρωνικός τρόπος που τα παρουσιάζει.
Η κριτική έδειξε πολλά πλεονεκτήματά του:
- 25.10.2008 Πιμπλής, Τα Νέα: «Γιατί το κάνει; Μα για να πει ότι το αυτονόητο, στη συγκεκριμένη περίπτωση, είναι λογοτεχνικό. Το ΠΑΣΟΚ εκείνης της περιόδου είχε κάτι το κατ΄ εξοχήν θεατρικό, είχε δραματουργία, πάθη, αντιφάσεις, στοιχεία που από μόνα τους συνιστούν λογοτεχνία»
- 26.10.2008 Παπασπύρου, Ελευθεροτυπία: Ο συγγραφέας «θιασώτης της παρωδίας, ο γνωστός πεζογράφος και πανεπιστημιακός, κρυμμένος πίσω από το προσωπείο ενός φανατικού οπαδού του παραπάνω Ηγέτη κι Εραστή, φωτίζει λοξά καταστάσεις της πρόσφατης πολιτικής μας ιστορίας, υφαίνοντας πάνω τους ένα λεκτικό πανηγύρι με περίσσευμα υπόκωφου σαρκασμού».
- 23.11.2008 Κοτζιά, Καθημερινή: «ο πεζογράφος δεν δείχνει να ανήκει στη χορεία των συγγραφέων που κατορθώνουν να ασκήσουν τη σαγήνη μιας διαρκώς εξελισσόμενης συναρπαστικής πλοκής. Κι ωστόσο. Είτε ως αποτέλεσμα αδυναμίας είτε ως προϊόν απολύτως ηθελημένης επιλογής, ο Γιατρομανωλάκης πέτυχε στα μυθιστορήματα αυτά κάτι άλλο πολύ σημαντικό: την καλλιέργεια ενός στατικού αλλά πάντοτε γλαφυρού ύφους, το οποίο κατορθώνει να διαγράψει με συστηματικότητα μια δική του συνεπέστατη θεωρία για τον κόσμο».
- 28.11.2008 Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία: «Ο Γιατρομανωλάκης οργανώνει το παιχνίδι του με την αποδόμηση του πολιτικού μυθιστορήματος μέσω της γλώσσας του αφηγητή του. Μείγμα της ιστορικής ΠΑΣΟΚικής ιδιολέκτου και των λεκτικών τικ των σοβιετικών απαράτσικων, η ιεροφαντική γλώσσα του συντάκτη του «Χρονικού του Δαρείου»… κάνει τα πάντα: αναπαράγει σε εξοντωτικό βαθμό τη μανία των κυβερνητικών και κομματικών οργανισμών του ιστορικού ΠΑΣΟΚ με τα αρκτικόλεξα, υποδαυλίζει, βάζοντάς της στο τέλος φωτιά, τη λατρεία των στελεχών και των ψηφοφόρων του για τις πάσης φύσως αναφορές στο εθνικό, το λαϊκό και το σοσιαλιστικό, … φέρνει ξανά και ξανά στο προσκήνιο τη φρασεολογία του κομματικού ή και του συμπολιτευόμενου Τύπου, υπερτονίζει το όργιο του αισθηματολογικού θαυμασμού με το οποίο γίνονται αποδεκτές οι πολλαπλές ερωτικές περιπέτειες και επιδόσεις του Δαρείου…».
- 29.11.2008 Καζαντζάκη, Αυγή: «Η αφήγηση δεν είναι γραμμική. Εφαρμόζοντας το τέχνημα της βιωματικής, εξομολογητικής γραφής, ο Γιατρομανωλάκης τολμά τα άλματά του μέσα στο χρόνο, ανάμεσα στο παρόν και στο παρελθόν, ανάμεσα στην άνοδο και στην πτώση του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος».
- 10.1.2009 Θεοδοσοπούλου, Εποχή: «Οπό­τε ο Γιώρ­γης Για­τρο­μα­νω­λά­κης, πα­ρό­λο που δια­θέ­τει την α­παι­τού­με­νη αιχ­μη­ρή γρα­φί­δα, α­πεκ­δύε­ται το ρό­λο του νέ­ου Ροΐδη, δι­στά­ζο­ντας να στή­σει έ­να γνή­σιο σα­τι­ρι­κό μυ­θι­στό­ρη­μα, α­πό αυ­τά που προ­σφέ­ρουν α­πό­λαυ­ση σε α­ρι­στο­κρά­τες και πλη­βείους της α­νά­γνω­σης. Αντ’ αυ­τού, προ­κρί­νει την πο­λι­τι­κή πα­ρω­δία, ε­στιά­ζο­ντας στην ι­δε­ο­λο­γία και το ύ­φος της πα­παν­δρεϊκής ε­πο­χής και συ­να­κό­λου­θα, της, ει­σέ­τι εν ε­νερ­γεία, πο­λι­τι­κής σχο­λής που δη­μιούρ­γη­σε».

Θα έκρινα πως είναι ένα από τα φαβορί για βραβείο μυθιστορήματος. Το μόνο που ίσως κάνει διστακτικούς τους κριτές είναι η “ελαφριά” του γραφή που δεν ευνοεί τον στοχασμό των σοβαρών έργων. Αλλά είναι ένα είδος ολόκληρο που αξιοποιεί πολιτικά και χιουμοριστικά στοιχεία σε ένα ευτυχές αμάλγαμα και γι’ αυτό πρέπει να κριθεί με άλλα κριτήρια.
Πατριάρχης Φώτιος

17 comments:

Βαγγέλης Μπέκας said...

«Το μόνο που ίσως κάνει διστακτικούς τους κριτές είναι η “ελαφριά” του γραφή»

Αν δεν του δώσουν το βραβείο,
όταν ο Γιωργάκης θα γίνει πρωθυπουργός,
θα τους κάνει νταντά
που δεν ψήφισαν το βιβλίο για τον μπαμπά.

Anonymous said...

Είτε απολαμβάνει κανείς τα βιβλία του Γιατρομανωλάκη είτε όχι, θα πρέπει να του αναγνωριστεί ότι είναι συγγραφέας με κατακτημένο ύφος, με συνέπεια καλλιεργημένο. Διαβάζεις μια παράγραφο και λες, ναι, αυτό πρέπει να το έγραψε ο Γ. Η γλώσσα του σε αποσπά από την πραγματικότητα σε εισάγει στο δικό της μυθιστορηματικό σύμπαν.Στις μέρες μας, δεν είναι και λίγο.


ΥΓ: Προσωπικά δεν έχω διαβάσει όλα τα του βιβλία. Και σε όσα διάβασα, δεν προχώρησα την ανάγνωση πάντοτε ευχάριστα. Αλλάς ως κοντοχωριανός,στο όνομα μιας βοσκικής αλληλεγγύης - το ίδιο χαράκι μοιράζονταν κάποτε οι παππούδες μας, βρε αδερφέ-, ένιωθα a limine την ηθική υποχρέωση να τον διαβάσω.

Pellegrina said...

Γεια. Δεν εχω διαβάσει το βιβλίο , το εχω ξεφυλλίσει αρκετά όμως. Φαίνεται ενδιαφέρον και διασκεδαστικό, άσχετα αν, όπως είπα, ο Ανδρέας Παπανδρέου ως θεμα δεν με συγκινεί πια, ίσως επειδή έχω αναλύσει, ως πολίτης, το θέμα -και από την οπτική του Γιατρομανωλάκη και από άλλες- εδώ και καιρό.Επίσης είναι έ ξ υ π ν ο, απαιτεί οξυμμένο αναγνώστη, δηλαδή, παρά το θέμα του, το ίδιο το βιβλίο δεν λαϊκίζει.(Τελικά αποενοχοποιήθηκα εντελώς σε σχέση με το "μιλάμε για βιβλία που δεν έχουμε διαβάσει" :))

Μια και ο λόγος για Παπανδρέου και Λογοτεχνία πάντως, να πω ότι μου αρέσει πολύ ως συγγραφέας ο Νίκος Παπανδρέου, που νομίζω ότι είναι πολύ αδικημένος κριτικά λόγω του ότι είναι αυτός που είναι. Ό,τι δικό του εχω διαβάσει είναι πολύ σύγχρονο, καλογραμμένο, με ζωντανούς χαρακτήρες και συγχρονες ιδέες ομαλά ενσωματωμένες σε πλοκή και αφήγηση. Ένα μάλιστα από τα διηγήματά του από το "Δέκα μύθοι και μια ιστορία", αυτό στο οποίο αφηγείται το ατύχημα με τη μηχανή του γκαζόν, τις τύψεις του αδερφού και τη συγχώρεσή του, μου έχει μείνει αξέχαστο και το θεωρώ διαμαντάκι, και από παιδαγωγικής πλευράς.

Pellegrina said...

μα τι είναι αυτό το a limine;;;

Πάπισσα Ιωάννα said...

Vita,
αν το ΠΑΣΟΚ ήταν να εκφραστεί για το βιβλίο, κανονικά θα έπρεπε να το βλέπει με μισό μάτι, γιατί παρουσιάζει τον ιδρυτή του με γελοίο τρόπο και με μια αιωρούμενη έπαρση
Πατριάρχης Φώτιος

Πάπισσα Ιωάννα said...

Μύρωνα,
στη συγκεκριμένη περίπτωση -αν εξαιρέσεις την ειρωνεία που συναντιέται και στα άλλα του κείμενα- θα έλεγα πως το ύφος του είναι πολύ διαφορετικό απ' ό,τι είχαμε συνηθίσει: πολύ πιο ανάλαφρο, πιο γοργό, ελάχιστα αυτοαναφορικό και χωρίς να περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό του, όπως στα άλλα έργα του. Ευτυχώς, γιατί αλλιώς θα μας κούραζε.
Πατριάρχης Φώτιος

Πάπισσα Ιωάννα said...

Ναι, Pellegrina, συμφωνώ με τα πλεονεκτήματα του βιβλίου και τονίζω ότι μιλάμε για τη γλωσσική και περιπαιχτική του χροιά, που αναδεικνύει το θέμα Ανδρέας Παπανδρέου σε περσόνα μιας διαφθαρμένης -τουλάχιστον από ένα σημείο και μετά- εξουσίας.
Πατριάρχης Φώτιος

Anonymous said...

Και το a limine;;;

H in limine;;;

Pellegrina said...

a limine λοιπόν (τράβα ρε πατέρα να πιεις μόνος σου νερό...)σημαίνει "από το κατώφλι' και το βρήκα σε διάφορα ελληνικά κέιμενα, μεταξύ των οποίων δύο φορές στον Παν. Κονδύλη. Το κατάλαβα, αλλά μου φαίνεται σχολαστικό. Αν λείπει δεν αλλάζει τίποτα.
Το in limine είναι δικαστικός όρος, το βρίσκετε στη wikipedia (αγγλική)

Pellegrina said...

...μάλλον κάατι αλλάζει. Θέλει να πει (στον Κονδύλη τουλάχιστον), "πάνω στο σύνορο, μόλις πας να μπεις στη νέα περιοχή" (εννοιών, συμφραζομένων) (κάνεις μια αλλαγή στη χρήση μιας έννοιας, μια προσαρμογή που σε βολεύει ή βλέπεις τότε ένα πρόβλημα, μια θεωρητική δυσκολία κλπ. Δεν ειναι συνώνυμο ούτε του apriori ούτε του εξ ορισμού ή αναγκαστικά. και δεν ειμαι σίγουρη οτι ο Μύρων το χρησιμοποιεί σωστά.Αλλά αφού δεν μας φωτίζει; πωπωωω, πάω να συνεχίσω τον Ιούλιο Βερν μου!!

(Ο Πύργος των Καρπαθίων και άλλα υγιεινά!!)

Anonymous said...

Ι. Αγαπητέ μου Πατριάρχα, επί της ουσίας: μέλλει να γευθώ κι εγώ τη διαφορά στο ύφος. Υποπτεύομαι όμως ότι κι εσύ εκτιμάς την απόπειρα του συγγραφέα να φτιάξει τη δική του φωνή. Και νομίζω ότι αυτό το έχει πετύχει, ανεξαρτήτως του εάν αρέσει ή όχι.

ΙΙ. Πελεγρίνα, συγνώμη που προσωπικά σου χάλασα τη δίαιτα και σε άφησα να γουγλάρεις αβοήθητη στα αχαρτογράφητα ύδατα του γερμανικού δικονομικού δόγματος, κρημνώδη κι αυτά όσο και τα Καρπάθια. Να διευκρινίσω ότι χρησιμοποιώ τον όρο ως συνώνυμο του "αφετηριακά", του "εξ αρχής" και όχι με την έννοια του "εξ ορισμού". Αξιώσεις δεσμευτικής ερμηνείας- και άρα κυριαρχίας υπό την αυστηρώς κονδύλεια του όρου έννοια- επί της κονδύλειας λέξης δεν έχω. Ελπίζω όυτε κι εσύ.

ΙΙΙ. Να το πώ διαφορετικά:Επειδή ο συγγραφέας είναι Ζαριανός - θα πάρω άντρες διαλεχτούς, βοσκούς απ' τσι μαδάρες/
Γέργερη, Νύβριτος, Ζαρός, Βορίζα και Καμάρες, όπως έλεγαν στην άλλοτε νήσο Κρήτη κάτι ποιμένες αγραυλούντες-, ο απατός μου ένιωθε μια κάποια υποχρέωση να τον αναγνώσει. Ο τοπικισμός, δηλαδή στην υπηρεσία της ανάγνωσης: να, άλλο, ένα θέμα προς συζήτηση, σεβαστέ μου Πατριάρχα.
Ζητώ προκαταβολικά (a limine κι εδώ;) συγνώμη για την κατάχρηση του χώρου.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Μύρωνα,
βεβαίως μου αρέσει το νέο του ύφος, πιο πολύ κι απ' το παλιό θα έλεγα.
Όσο για την κρητική του καταγωγή, δεν φαίνεται σ' αυτό το έργο, οπότε ας την αφήσουμε...
Πατριάρχης Φώτιος

βαγγελης ιντζιδης said...

to έχω διαβάσει
εξαιρετικά ενδιαφέρουσα η χρήση της γλώσσας.
΄Οπως και σε άλλα του κείμενα ο Γ. κι εδώ είναι απολαυστικός.
Τώρα μία σημείωση για την αποθέωση της ειρωνείας. Φαντάσου λέει να πάρει το κρατικό βραβείο. Στο κρατικό είναι η έμφαση και στο Δαρείος επίσης.
Βαγγέλης Ι.
υγ και επειδή όλοι δεν είναι ίδιοι προσέχουμε τη δημοκρατία για να έχουμε και για να την μερασχηματίζουμε διαρκώς προς θετικότερες κατευθύνσεις (ο Γ. δεν είναι ο απέξω απολίτικος, σπεύδω να προλάβω τους όποιους κυνικούς και κατά αρχαιοέλληνες άχρηστους ή/και αχρείους που δεν ασχολούνται με τα κοινά ενώ πού τους βρίσκεις πού τους χάνεις στα κοινά στριφογυρίζουν αλλά αλλιώς. Ο tempora o mores).

Πάπισσα Ιωάννα said...

Βαγγέλη, δεν κατάλαβα τι εννοείς με τη φράση "Στο κρατικό είναι η έμφαση και στο Δαρείος επίσης".
Μήπως μπορείς να το κάνεις πιο λιανά;
Ευχαριστώ
Πατριάρχης Φώτιος

Pellegrina said...

Καλημέρα. Μύρων a limine συγχωρημένος! ΚΑΛΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΙ ΕΧΕΙ ΓΡΑΨΕΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ!(Ο Βερν: διαβάζω ένα συνδυασμό μεταξύ Νύχτας των βρυκολάκων και Φαντάσματος της Όπερας!)
Αυτό με τον τοπικισμό σούούπερ!

(μην αρχίσετε πάλι για τα βραβεία, ΕΛΕΟΣ!)

Pellegrina said...

...επίσης A limine είναι ένα συγκρότημα ντεθ (αυτά που τραγουδάνε σαν να βγαίνουν κραυγές από τον τάφο, προφανώς ..."από το κατώφλι" του, οπότε συμπληρωνεται το θριλεροπαζλ! έτσι, να μορφωνόμαστε!)

(μουσική υπόκρουση στον ..Παπανδρέου;;:) Οι ντεθάδες εχουν πολύ ρεύμα στην Ελλάδα-και στη Σκανδιναβία, ουπς! συνειρμοί στοπ!

βαγγελης ιντζιδης said...

Ο Δαρείος και το Κράτος
απηχούν τις φωνές τους μέσα στις φωνές της αφήγησης (ορισμός της ειρωνείας)Τώρα ο Δαρείος και το Κράτος -ας πούμε- ότι το επιβραβεύουν. Η αποθέωση της ειρωνείας.
Βαγγέλης Ι.
υγ ο Δαρείος δεν ήταν εκείνος που έβαζε κάθε πρωί τον υπηρέτη του να του θυμίζει δια τοξεύσεως ότι πρέπει να εκδικηθεί του Αθηναίους
Ενδιαφέρον να νομίζουμε ότι οι σκοτεινοί άλλοι κάθε πρωί σκέπτονται τι κακό θα μας κάνουν
Αλλά και εκείνος ο Καβαφικός Δαρείος;
Δε συζητώ για τα κρατικά βραβεία
συζητώ για την επιβράβευση της εξουσίας σε όσουν την ειρωνεύονται (συμβαίνει συχνά)