Jean-Michel Guenassia, “Το βαλς των δέντρων και του ουρανού”

Ο Van Gogh (1853-1890) πεθαίνει σε ηλικία 37 χρονών, χωρίς να έχει καταφέρει να αναγνωριστεί όσο ζούσε για την τέχνη-του. Και μάλιστα πάσχει από κατάθλιψη, που ίσως τον οδήγησε στην αυτοκτονία. Ο Guenassia επιχειρεί να δείξει τι 'ναι αυτό που τον έκανε μεγάλο ζωγράφο και τι του αφαίρεσε τη ζωή –μέσω ενός έρωτα.

Γαλλικός καφές με μέντα: Jean-Michel Guenassia “La valse des ambres et du ciel” 2016 “Το βαλς των δέντρων και του ουρανού” μετ. Ε. Αποστολάκη εκδόσεις Πόλις -2017

It feels like I'm talkin' to myself:

Το προηγούμενο έργο του Guenassia μείχε ενθουσιάσει. Είχα βρει το “Η ζωή που ονειρεύτηκε ο Ερνέστο Γκ.” πολύ δυνατό, πολύ ακριβοζυγισμένο. Έτσι ήθελα να ξαναδιαβάσω κάτι δοκιμασμένο.

Probably find a way to complain about a Picasso painting:

Το βιβλίο ξεκινάει υπολογισμένα άναρχα. Μια νεαρή Γαλλίδα, 19 ετών, η Marguerite Gasse, μιλά με τη φεμινιστική επαναστατικότητα των τελών του 19ου αιώνα. Το 1890 θέλει να απεγκλωβιστεί απ’ την πατρική μέγγενη και να σπουδάσει ζωγραφική. Ο γιατρός πατέρας βέβαια θέλει να την παντρέψει. Και να κάνει τον γιο του γιατρό. Αλλά αυτός θέλει να γίνει ποιητής. Έχουμε λοιπόν δυο παιδιά που αρνούνται τον κομφορμισμό και θέλουν να γίνουν καλλιτέχνες. Φεμινισμός και καλλιτεχνία, αντίδραση και αντικομφορμισμός. Ωραίο έναυσμα.

Το κείμενο παίρνει στροφή όταν εμφανίζεται ο Vincent. Φτωχός ζωγράφος από την Ολλανδία. Ο πατέρας του προσφέρει ιατρικές συμβουλές για να κερδίσει έργα-του. Η μικρή τον θέλει στην αρχή δάσκαλο στη ζωγραφική τέχνη, αλλά εντέλει τον ερωτεύεται. Πρόκειται φυσικά για τον Vincent van Gogh, που δεν είχε αναγνωριστεί όσο ζούσε. Στα 1890 είχε ήδη ψυχολογικά προβλήματα (κατάθλιψη) και παρακολουθούνταν όντως απ’ τον γιατρό Paul Gasse. Ο impressionism του προβάλλεται ως ένα είδος ζωγραφικής όχι με το βλέμμα, αλλά με την ψυχή. Ζωγράφιζε ό,τι ένιωθε. Η ζωγραφική του είχε ενθουσιάσει τη νεαρή Marguerite, που ήθελε να βρει το δικό της στίγμα.

Οι εξελίξεις έρχονται να τεθούν ως μοτίβα δοκιμασιών σ’ έναν αταίριαστο έρωτα. Ο πατέρας εξανίσταται και κλείνει την κόρη στο σπίτι, ο ίδιος ο Vincent δεν θέλει να δεσμευτεί γιατί γι’ αυτόν προέχει η τέχνη του, η μικρή παίρνει ένα πιστόλι και δραπετεύει… ώσπου… ένα ατύχημα. Μα ας μην προδώσω το τέλος. Τελικά, η Marguerite είχε όντως ερωτευτεί τον άνθρωπο Van Gogh ή τον ζωγράφο; Κάπου ανάμεσα σκόπιμα, φαντάζομαι, κινείται η ιστορία, ώστε να μην ξεχωρίζει ο έρωτας με το πάθος για τη ζωγραφική.

I exercise my right to express when I feel it's time:

Εντέλει, μένω με την αίσθηση ότι διάβασα ένα κατώτερο έργο σε σχέση με το προηγούμενο του Guenassia. Ένας έρωτας μόλες τις δυσκολίες του, ακόμα κι αν πρόκειται για ένα μεγάλο ζωγράφο, και μια τραγική κατάληξη είναι συνηθισμένο και δεν με απογείωσε. Ωστόσο, κρατώ τις πολύ καλές σκιαγραφήσεις των δύο εραστών, το ανυπότακτο της Marguerite και το δοσμένο στην τέχνη του Vincent. Κι επιπλέον μ’ άρεσε η προσπάθεια του Guenassia να “ξαναδιαβάσει” τη ζωή του Van Gogh και να διερευνήσει αν πέθανε από αυτοκτονία, όπως πιστεύεται, ή από ένα άλλο λόγο, που προσπάθησε να εξηγήσει μ’ ένα μυθιστορηματικό υφάδι.

> Ο Ζαν-Μισέλ Γκενασιά γεννήθηκε στο Αλγέρι το 1950. Σπούδασε νομικά και εργάστηκε ως δικηγόρος. Έχει γράψει σενάρια και θεατρικά έργα και έχει εκδώσει τρία βιβλία, το "Pour cent millons" (1986, βραβείο αστυνομικού μυθιστορήματος Michel Lebrun), τη "Λέσχη των αθεράπευτα αισιόδοξων" όπου απέσπασε ενθουσιώδεις κριτικές, πούλησε πάνω από 200.000 αντίτυπα, τιμήθηκε με το βραβείο Γκονκούρ που απονέμουν οι μαθητές λυκείου και έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και "Η ζωή που ονειρεύτηκε ο Ερνέστο Γκ"..

Πάπισσα Ιωάννα