“Οι δολοφονίες του βασιλέως Γεωργίου Α΄” της Αρίστης Προυσσιώτη

Επάλληλες αναδιηγήσεις, στηριγμένες στις εφημερίδες του 1913, εκδοχές και τροπικότητες μιας δολοφονίας, φωτισμοί ενός φόνου που δεν μπόρεσε να διαλευκανθεί, ράκη διηγήσεων που καλείται ο αναγνώστης να συρράψει, αυτό είναι το πεζογράφημα της αγνώστων στοιχείων (ψευδώνυμης;) συγγραφέως. 

 

 

Μακεδονικός καφές μέτριος:

Αρίστη Προυσσιώτη

“Οι δολοφονίες του βασιλέως Γεωργίου Α΄”

εκδόσεις Μελάνι

2013 

            Η δολοφονία του βασιλιά το 1913 ήταν φυσικά μία, αλλά οι ερμηνείες της πράξης ήταν πολλές. Και ναι μεν ο δράστης ήταν γνωστός, και μάλιστα συνελήφθη πάραυτα, αλλά τα κίνητρα των πράξεών-του παρέμειναν και παραμένουν άδηλα. Κέντρο της ιστορίας είναι ο βασιλιάς της Ελλάδος Γεώργιος Α΄ και ο αγνώστου πάστας Αλέξανδρος Σχινάς. Το ίδιο θέμα ήταν ένας από τους άξονες του Ξενάριου στο μυθιστόρημά-του “Στην άκρη του κόσμου”.

            Το αφήγημα της Προυσσιώτη καταπιάνεται με τη δολοφονία, ούτε ιστορικά ούτε λογοτεχνικά. Ή, αν θέλετε, και με τους δύο τρόπους. Γράφει ένα ολιγοσέλιδο κείμενο, στο οποίο δίνει ελευθερίες στον αναγνώστη, όχι μόνο να βγάλει μόνος του το συμπέρασμα για τα αίτια του φόνου, αλλά και για το πώς θα διαβαστεί το πεζογράφημά-της. Κι αυτό γιατί κάθε σελίδα είναι χωρισμένη σε τέσσερα μέρη: 

Α	Β
Γ	Δ

Ο αναγνώστης λοιπόν μπορεί να επιλέξει ή να διαβάσει με τη σειρά ΑΒΑΒΑΒ κ.ο.κ. ή με τη σειρά ΑΓΑΓΑΓ κ.ο.κ. ή με τη σειρά ΓΔΓΔΓΔ ή με τη σειρά ΒΔΒΔΒΔ. Με άλλα λόγια τα τέσσερα τεταρτημόρια συνδέονται σαν σε σταυρόλεξο μεταξύ-τους και δίνουν το περιθώριο για τέσσερις διαφορετικές αναγνώσεις, που απλώνουν όλες τις πιθανές εκδοχές της δολοφονίας.

Κείμενα σταυρόλεξα, κείμενα που αφήνουν ελευθερίες στον αναγνώστη έχουμε πολλά και στη διεθνή και στην ελληνική πεζογραφία. Θυμίζω ενδεικτικά το “Κουτσό” του Κορτάσαρ, το “Λεξικό των Χαζάρων” του Πάβιτς, το “Ελληνικό σταυρόλεξο” του Σκάσση κ.ο.κ. Σε όλα αυτά η πολύδρομη σύνδεση των μερών ανοίγει δρόμους, στα σταυροδρόμια των οποίων ο αναγνώστης –σχεδόν διαδραστικά θα έλεγα- μπορεί να επιλέξει την αναγνωστική πορεία-του και έτσι να δώσει στην ελεύθερη δομή τη δική-του πλοκή.

Ακολουθώντας λοιπόν μια πορεία από αυτές, εγώ διάλεξα ενστικτωδώς να διαβάσω πρώτα την αριστερή στήλη ΑΓ είδα τις πιθανές ερμηνείες του φόνου να απλώνονται από την ομοφυλόφιλη φύση του Σχινά έως τις παρασκηνιακές διεργασίες της συζύγου του βασιλιά προς όφελος του γιου-της και τις εξωτερικές επεμβάσεις των Βούλγαρων ή των Γερμανών για να εξυπηρετηθούν τα συμφέροντά-τους στη Βαλκανική. Ακόμα και η σκηνοθετημένη δολοφονία από τον ίδιο τον βασιλιά προβάλλεται ως πιθανή εκδοχή…

Αν κρίνει τώρα κανείς το κείμενο, θα σταθεί στο εύρημα που το κάνει πιο ζωντανό, αλλά γρήγορα θα το προσπεράσει, αφενός επειδή είναι δοκιμασμένο και αφετέρου επειδή η πολυσημία δεν αίρει την ιστορική-του διάσταση και δεν οδηγεί αναφανδόν σε μια ιδεολογική/λογοτεχνική σκοπιά.

[φωτογραφικό υλικό ελήφθη από: www.agiasofia.com, www.murderpedia.org και el.wikipedia.org]

Πατριάρχης Φώτιος