Wednesday, February 15, 2012

“Το πάρτι και άλλα διηγήματα” του Περικλή Σφυρίδη

Όταν οι ιστορίες τρέχουν και ο αναγνώστης δεν προσκόπτει πουθενά, ή πρόκειται για ευπώλητα διηγήματα της σειράς ή για καλοδουλεμένα κείμενα που αρνούνται να γίνουν δήθεν δύσκολα και εφετζίδικα ανούσια.  


Γλυκός ελληνικός με καϊμάκι:
Περικλής Σφυρίδης
“Το πάρτι και άλλα διηγήματα”
εκδόσεις Εστία
2011 

            Άτιμο πράγμα το διήγημα. Συλλαμβάνεται μια στιγμή που περπατάς στο δρόμο, μια μέρα που άνοιξες το παράθυρό-σου, μια βραδιά που γλέντησες με τους φίλους-σου, ένα μεσημέρι που διάβασες ένα άρθρο στην εφημερίδα. Κυοφορείται μέρες, μήνες, χρόνια στο κεφάλι-σου, ωριμάζει, αλλάζει (στην αρχή νόμιζες ότι είναι κορίτσι και νά σου, προέκυψε αγόρι), μεστώνει καθώς τρέφεται με υγιεινές τροφές, βιώματα, σκέψεις, αισθήματα και κουβέντες, νέες εμπειρίες. Γεννιέται σε μια ώρα ή σε δύο μήνες, με καισαρική και υποχρεωτικό τοκετό ή με ομαλή γέννα που χαροποιεί τους πάντες.
            Ο Σφυρίδης σίγουρα γαντζώνεται από τις εμπειρίες-του και γεμίζει τα διηγήματά-του με αυτοβιογραφικές πινελιές, πολλές φορές και με ολόκληρες χρωματικές αποχρώσεις. Ο αναγνώστης ξαναζεί μαζί με τον συγγραφέα τη ζωή στη Σκύρο, όπου παραθερίζει τα καλοκαίρια, αλλά και τους απόηχους από τη Θεσσαλονίκη, μια πόλη που δημιουργεί, απ’ ό,τι φαίνεται και σε άλλους πεζογράφους, συνθήκες γονιμοποίησης του διηγηματογραφικού υλικού. Ο Σφυρίδης ξαναζωντανεύει το βίωμα κι αυτό είναι που κάνει τα έργα του ζεστά και φιλόξενα, αλλά δεν μένει μόνο σ’ αυτό. Δεν αντιγράφει τη ζωή-του αλλά την κοσκινίζει με κριτική ματιά, φιλόζωη διάθεση και φιλοσοφική σκέψη.
            Ίσως τα έργα του παρόντος τόμου να μην διακρίνονται για τη μοντέρνα ή μεταμοντέρνα ματιά-τους, να μην καινοτομούν λογοτεχνικά, να μην καταπιάνονται με θέματα αιχμής ή να μην αναζητούν το βαθύτερο υπαρξιακό ζητούμενο κάθε ανθρώπου, να μην ασχολούνται με τις μεγάλες αφηγήσεις της εποχής-μας, αλλά τελικά σε κερδίζουν επειδή μιλάνε με απλότητα και βιωματικότητα για τα ζώα και την αγάπη που αξίζουν, για ανθρώπους που άφησαν το στίγμα-τους, για μικρά και καθημερινά από τη Σκύρο και τη Θεσσαλονίκη και τη Χαλκιδική… Η συγκίνηση, το απλό άγγιγμα της πέννας του Σφυρίδη, γεμάτο θυμοσοφία και στοχασμό πάνω στη φύση του ανθρώπου και στις ανθρώπινες σχέσεις, στον τρόπο με τον οποίο μπορεί κανείς να αντιδράσει, όταν βρεθεί απέναντι σε ανθρώπους ανάλγητους για το απλό και επομένως δυνάμει αναίσθητους για το μεγάλο.
            Δεν μου αρέσει ο συγγραφέας που απλώς αραδιάζει συμβάντα της ζωής-του: είτε δείχνει αφάνταστη αλαζονεία και εγωκεντρισμό ή εξαντλημένη φαντασία και απουσία επινοητικότητας. Ο Σφυρίδης όμως δεν με ενόχλησε, γιατί σημάδεψε τον απλό άνθρωπο που κρύβεται μέσα-μας με καταστάσεις που δεν προδίδουν το πνεύμα-του και συνάμα φανερώνουν έναν βαθύτερο ανθρωπισμό.
[Δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο in2life στις 26.1.2012]
Πατριάρχης Φώτιος

Υ.Γ. Στο «Βήμα» της 5ης/2/2012 ο Π. Σφυρίδης απαντώντας στον Γ.Ι. Αλαμανή υπερασπίστηκε τον πρόεδρο της επιτροπής Κρατικών Βραβείων Νίκο Δαββέτα για την βράβευση του Χριστιανόπουλου. Αναρωτιέμαι εγώ, αν τα Κρατικά Βραβεία είναι κατά δήλωση του Σφυρίδη «αλισβερίσι» (κάτι που φαίνεται και σε ένα από τα διηγήματα του παρόντος βιβλίου), τότε γιατί ασχολούμαστε και γιατί σχολιάζουμε τις επιλογές της όποιας επιτροπής; Είμαστε της λογικής ότι όλα είναι διάφανα και τα σχολιάζουμε καλοπροαίρετα ή θεωρούμε το παρασκήνιο πανίσχυρο και επομένως τις επιλογές-του εκ προοιμίου διεφθαρμένες και ως εκ τούτου ανεπίδεκτες συζητήσεως;

16 comments:

Anonymous said...

Το διήγημα συλλαμβάνεται; για μια στιγμή, στιγμιαία; σαν στήλη κους κους μού φαίνεται, δε φαίνεται να ωριμάζει όπως λέγει ο Σεφέρης.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Μα, φίλε Γιώργο, αυτό λέω και στην ανάρτηση:

"Κυοφορείται μέρες, μήνες, χρόνια στο κεφάλι-σου, ωριμάζει"

η "επιπόλαιη" σύλληψη τυγχάνει επεξεργασίας που μπορεί να διαρκέσει πολύ
Πατριάρχης Φώτιος

Δημήτρης Αλεξίου said...

Χαίρομαι που είδα φωτογραφία του νησιού μου και αναφορά στο βιβλίο. Θα το έχω στα υπόψη μου. Ευχαριστώ και υγιαίνετε Πατριάρχα μου!

Anonymous said...

Ό,τι φιλοζωικό και καλοδεχούμενο.


Η Tέχνη δεν βραβεύεται.
Είναι η ίδια το "βραβείο" τόσο του αυθεντικού δημιουργού όσο και του αυθεντικού αποδέκτη.
Όλα τα υπόλοιπα (είτε έτσι είτε αλλιώς)... dust in the wind...


Καλό απόγευμα

Ελεάννα

Πάπισσα Ιωάννα said...

Δημήτρη,
καλώς σε ξαναβρίσκω.
Πατριάρχης Φώτιος

Πάπισσα Ιωάννα said...

Ελεάννα,
καλημέρα.

Όσο κι αν καταλαβαίνω το πνεύμα-σου, κάθε βράβευση, κάθε έπαινος, κάθε διάκριση είναι μια παράμετρος στην διαχρονική πρόσληψη ενός καλλιτέχνη και επομένως μετράει, άλλοτε λιγότερο κι άλλοτε περισσότερο, στην καταξίωσή-του. Κι αυτό το πιστεύω επειδή κανένα έργο δεν έχει αυταξία αν δεν συνοδεύεται από την αποδοχή του κοινού, ή των ειδικών, ή του χρόνου...
Πατριάρχης Φώτιος

Anonymous said...

Πατριάρχη Φώτιε

Κατανοώ κι εγώ το πνεύμα σας ως μαρκετίστικο οπότε, στην κοινωνία που ζούμε, ναι, γιατί όχι;

Καλό απόγευμα

Ελεάννα

Πάπισσα Ιωάννα said...

Δεν αναφέρομαι σε μάρκετινγκ. Αναφέρομαι σε ένα είδος "συλλογικής κριτικής" (καταχρηστικός ο όρος) που, όταν λειτουργεί αντικειμενικά, βγάζει στον αφρό το κείμενο ή τον συγγραφέα που μέχρι τότε ισοψηφούσε στη συνείδηση ειδικών και κοινού με πολλά άλλα. Κι όχι φυσικά ότι το βραβείο αρκεί για την καταξίωση αλλά είναι ένας δείκτης.
Πατριάρχης Φώτιος

Anonymous said...

Ο λογοτεχνικός κανόνας είναι από τη φύση του δυναμικός, όπως και οι κρίσεις για την αξία ενός έργου...εν τέλει, ισχύει ο κοινός τόπος πως ο ''καλύτερος'' κριτής είναι ο χρόνος. Τα βραβεία όντως είναι ένας δείκτης, αλλά όχι για την αξία ενός έργου. Περισσότερο ''δείχνει'' πως κατασκευάζεται η θεσμική/καθεστηκυία αντίληψη για τη λογοτεχνία σε κάθε εποχή παρά κάτι που έχει να κάνει με την αξία ενός εκάστου λογοτεχνικού έργου.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Ανώνυμε φίλε,
έχεις δίκιο. Μια κατασκευή που διαμορφώνει συστήματα και Κανόνες.
ΑΛΛΑ:
τι άλλο είναι η αξία του έργου πέρα από την πρόσληψή-του στην εποχή που γράφτηκε και στις επόμενες εποχές; Υπάρχει μια εγγενής αξία που είναι αλλότρια από την κριτική-του αποδοχή και την ανάδειξή-του σε "κανονικό"; Είναι η αξία του έργου αυτοπροσδιορισμένη και δεν εξαρτάται από το σύνολο (δεν λέω φυσικά μόνο από τις όποιες βραβεύσεις) των αντιδράσεων, θετικών ή αρνητικών, απέναντί-του;
Πατριάρχης Φώτιος

Anonymous said...

...Και όταν αυτή η θεσμική/καθεστηκυία αντίληψη για τη λογοτεχνία "κατασκευάζεται" ακριβώς μέσα από αμφίβολης καθαρότητας διαδικασίες, στις οποίες μετέχουν άνθρωποι του "πνεύματος", αποτελεί έναν ακόμη δείκτη για την κατάσταση της κοινωνίας μας για την οποία θα πρέπει να αποφασίσουμε (και αν όχι τώρα, πότε;) αν θέλουμε να την συντηρήσουμε έτσι ή να την εξελίξουμε προς το καλύτερο με βάση αξίες που δεν θα καθορίζονται από τους νόμους της αγοράς, αλλά από τις "αυταξίες" της ανθρώπινης ύπαρξης.

Και ναι, κάθε αυθεντικό έργο Τέχνης, Επιστήμης, Φιλοσοφίας όπως και κάθε αυθεντικός άνθρωπος, αποτελεί, είναι αυταξία.
Ας θυμηθούμε, ενδεικτικά, τι αποδοχή είχε ο Νίτσε και το έργο του από την εποχή του και τι συνέβη μετά.
Και χρειάζεται; να πούμε για τον Σωκράτη και το κώνειο;
Καλά, ο Χριστός εντάξει. Ήταν Θεός...

Ελεάννα

Πάπισσα Ιωάννα said...

Μα και αυτό που ονομάζεις αυταξία
είναι το αποτέλεσμα της πρόσληψης λ.χ. του Νίτσε σε μεταγενέστερες εποχές και όχι η εγγενής αξία του έργου-του.
Είναι παρωχημένη αντίληψη η πίστη ότι το έργο ή ο συγγραφέας μόνος-του άξίζει κι η αξία-του θα λάμψει αναλλοίωτη ό,τι κι αν πει ο άλλος.
Η Πρόσληψή-του, σύγχρονη και επιγενέστερη, θα καθορίσει και το ποιόν της ανταπόκρισής-του με τον κόσμο.
Φυσικά, (και με αυτή τη λογική) μας ενδιαφέρει να διαμορφώσουμε κριτήρια ώστε να αναδεικνύουμε έργα με διαχρονικό νόημα και όχι με στενά εφήμερο.
Πατριάρχης Φώτιος

Anonymous said...

Πατριάρχη Φώτιε

Κατ' αρχήν, καλησπέρα και θα ήθελα να πω, προς αποφυγή τυχόν παρεξηγήσεων ότι δεν είμαι ο Ανώνυμος σχολιαστής, αν αυτό πέρασε από τη σκέψη σας επειδή από δική του φράση, άρχισα το προηγούμενο σχόλιό μου.
Ήταν λάθος μου που δεν το επεσήμανα και ζητώ, γι αυτό, συγγνώμη και από εκείνον και από εσάς.

Ούτε κι εγώ πιστεύω πως ένας δημιουργός, που αξίζει, και το έργο του, θα λάμψουν ούτως ή άλλως και οπωσδήποτε, αλλά αντίθετα ότι με διαδικασίες όπως οι προαναφερθείσες, μπορούν εύκολα και άδικα να θαφτούν προς δόξαν του εφήμερου και της όποιας ρηχής κυρίαρχης ιδεολογίας.

Ελεάννα

Πάπισσα Ιωάννα said...

Καλά έκανες, Ελεάννα, που το διευκρίνισες γιατί πίστεψα ότι απλώς την πρώτη φορά είχες ξεχάσει να υπογράψεις.
Αν λοιπόν εμπιστευόμαστε το κριτήριο του χρόνου, οι βραβεύσεις δείχνουν μια συγχρονική αποδοχή, αλλά δεν είναι σίγουρο ότι θα αντέξουν, όπως πολλά Νόμπελ που έλαμψαν διά της αφάνειάς-τους σε μετέπειτα καιρούς.
Είναι όμως -καλώς ή κακώς- δείκτης, όπως υποκειμενικός, καλοπροαίρετος ή κακοπροαίρετος, δείκτης είναι και οι κριτικές, οι αριθμοί αγορών, οι ιστολογικές παρουσιάσεις κ.ο.κ. Όλα αυτά συστήνουν έναν ευδιάκριτο ορίζοντα πρόσληψης, που σταδιακά διαμορφώνουν, όπως λέει και ο ανώνυμος φίλος-μας, έναν δυναμικό, και δη συνεχώς εξελισσόμενο, Κανόνα.
Πατριάρχης Φώτιος

Pellegrina said...

Διευκρίνιση: ΟΛΕΣ οι κριτικές κλπ αφορούν φυσικά (τουλάχιστον στην Ελλάδα, για αλλου δεν ξερω) ΜΟΝΟ βιβλία που φερουν την υπογραφή ενός εκδοτικού οίκου. Πριν από ο,τιδηποτε άλλο δηλαδή, το κρινομενο οφειλει να ειναι εμπορικό προϊον. Ειδατε κανεναν κριτικό, σχολιαστή κλπ να ασχοληθεί με κείμενο Μη εκδομένο από εκδότη; (τωρα υπάρχουν πολλά στο διαδίκτυο). Κι ομως, αυτο δεν θα ήταν μια μινι 'επανάσταση"!

Anonymous said...

Πατριάρχη Φώτιε

Εποικοδομητική η συζήτηση, αφού ανέδειξε δείκτες που... δείχνουν.
Αποτελεσματική θα ήταν αν μαθαίναμε να τους διαβάζουμε δευτερογενώς και τριτογενώς.
Θα γινόταν και ελπιδοφόρα αν κάποιοι (φατσούλες εδώ, που ανέμελα κι αδιάφορα σφυρίζουν) κάναν "χαρακίρι" (φατσούλες που ξεκαρδίζονται απ' τα γέλια).

Καλημέρα σας

Ελεάννα