Monday, February 06, 2012

“να νιώθεις μπλε, να ντύνεσαι κόκκινα” της Έρσης Σωτηροπούλου

“Ισορροπώντας ανάμεσα στο κωμικό και το τραγικό, οι ιστορίες του "Να νιώθεις μπλε, να ντύνεσαι κόκκινα" προσεγγίζουν με αφοπλιστική εγρήγορση τη μοναξιά, την απουσία, τη διάψευση, αφήνοντας όμως περιθώρια στη δίψα για ζωή - μοναδική σανίδα σωτηρίας.
Η Έρση Σωτηροπούλου, δεξιοτέχνις της λεπτομέρειας, παγιδεύει συμβάντα που, μολονότι δείχνουν ασήμαντα, εκρήγνυνται μέσα στο ουδέτερο τοπίο της καθημερινότητας, φωτίζοντας τη στιγμή και προσδίδοντας της αποκαλυπτικές διαστάσεις”. 
Espresso βανίλια:
Έρση Σωτηροπούλου
“να νιώθεις μπλε, να ντύνεσαι κόκκινα”
εκδόσεις Πατάκη
2011

            Ο τίτλος της συλλογής διηγημάτων είναι αποκαλυπτικός και ευλόγως εύστοχος (συν το γεγονός ότι είναι έξυπνος και με την καλή έννοια “πιασάρικος”). Δείχνει την πρόθεση της συγγραφέως να δηλώσει την αντίθεση που βιώνουν οι χαρακτήρες-της με τον περίγυρό-τους και να δείξει πόσο η εσωτερική διάθεση δεν εφάπτεται με την εξωτερική αναγκαστικά επιβεβλημένη ζωή. Τα επτά διηγήματα της συλλογής, άλλα εντελώς κι άλλα λίγο ή λιγότερο, πραγματεύονται την ασύμπτωτη πορεία καθημερινών ανθρώπων με την παγιωμένη κομφορμιστική εν πολλοίς κοινωνική πραγματικότητα.
            Στο πρώτο διήγημα “μια εξεγερμένη έφηβη κι ένα πνευματικά καθυστερημένο παιδί μοιράζονται ένα τσιγάρο βιώνοντας τη συνενοχή και την ελευθερία της "διαφοράς" τους”. Η μικρή αντιδρά στο περιβάλλον-της που τη θεωρεί ψυχικά διαταραγμένη και την οδηγεί στον γιατρό για να ελέγξει την απροσάρμοστη φύση-της. Στο δεύτερο, απ’ όπου ο ομώνυμος τίτλος, “μια ποιήτρια σε βασανιστική αναζήτηση των στίχων της συναντιέται με μια τυχαία φράση που βαραίνει πάνω της σχεδόν προφητικά” ή αλλιώς η ποίηση δεν μπορεί να βρει κοινές γραμμές με την πεζή πραγματικότητα. Το τρίτο, που κατά τη γνώμη-μου είναι και το πιο ευφυές, “ένας αθεράπευτα ρομαντικός σύζυγος σκηνοθετεί απιστίες, για να αναζωπυρώσει το παλιό, σβησμένο πάθος”. Στο τέταρτο το κυνήγι μιας σφήκας δημιουργεί φυγόκεντρες ανησυχίες. Το πέμπτο διήγημα πραγματεύεται “ένα ταξίδι [που] μετατρέπεται σταδιακά σε εφιάλτη, για να καταλήξει στην αποδοχή της αγάπης”. Το έκτο και προτελευταίο κείμενο μια συγγραφέας συναντά έναν αναγνώστη-της με απογοητευτικά συμπεράσματα. Τέλος το έβδομο –από τα πιο συγκινητικά αλλά και ρεαλιστικά μαζί- αναφέρεται στην πρόσληψη μιας καθαρίστριας η οποία αποδεικνύεται μουσικός που εγκατέλειψε την πατρίδα-της και ψάχνει με ταπεινότητα δουλειά στην Ελλάδα. [Τα πλαγιασμένα αποσπάσματα είναι από το οπισθόφυλλο του βιβλίου].
            Κρατήστε τη μικρή έφηβη που θεωρείται απροσάρμοστη, την ποίηση που δεν κολλάει στην πραγματικότητα, τη ρομαντική σκηνοθεσία που θέλει να ταράξει τα λιμνάζοντα νερά, τη ζωή στο Άμστερνταμ που ξεκίνησε πριν από πολλά χρόνια ως μποέμ εκδήλωση αλλά τώρα ρίχνει στο λάκκο των ναρκωτικών τον ίδιο τον γιο της οικογένειας, την διάσταση μεταξύ ανώνυμης ανάγνωσης και ζωντανής τετ-α-τετ παρουσίας με τον συγγραφέα και την πεπαιδευμένη φύση μιας μουσικού που πρέπει να δουλέψει ως παραδουλεύτρα.
            Ο κόσμος, κατά τη Σωτηροπούλου, περιστρέφεται με δύο ταχύτητες, μια δεξιόστροφη και μια αριστερόστροφη. Από τη μια κινείται στη βολεμένη, καλουπωμένη, συμβατική ζωή των ανθρώπων κι από την άλλη αυτό το “κόκκινο” αλλοιώνεται από “μπλε” εσωτερικές εκλάμψεις και αλλόφρονες μαρμαρυγές που δεν αφήνουν την πεζότητα να επικρατήσει.
            Οι ιδέες-της είναι καλές και η στόχευση επί-κεντρη. Η εφαρμογή απλώς με κάνει επιφυλακτικό, γιατί η ιστορία αφήνεται σε σκηνές περιπλάνησης και δημιουργίας ατμόσφαιρας, χωρίς δράση ή εσωτερικές διεργασίες που να καταλήγουν κάπου. Είναι αυτή η κατηγορία διηγημάτων που σχηματίζει εικόνες και κλίμα, αλλά δεν στήνει άρτια πλοκή με κορυφώσεις και καμπές, ούτε επικεντρώνει σε ένα φιλοσοφικό σχήμα. Πιο πολύ ενδιαφέρει τη συγγραφέα ο ψυχολογικός ιστός που εξακτινώνεται στα πρόσωπα και στις πράξεις-τους προσπαθώντας να συλλάβει και τον αναγνώστη. Τα καταφέρνει;
[Πρωτοδημοσιεύτηκε στο In2life στις 15.12.2011]
            Πατριάρχης Φώτιος

8 comments:

Anonymous said...

Πατριάρχη Φώτιε!

Γιορτάζετε σήμερα!
Χρόνια Πολλά και Πολλά Φιλιά!!!

Ελεάννα

Πάπισσα Ιωάννα said...

Κάθε χρόνο το δηλώνω,
μπας και εισπράξω χρόνια πολλά.
Είπα σήμερα να μην το αναρτήσω
κι ευτυχώς εσύ, Ελεάννα, θυμήθηκες μια ξεχασμένη γιορτή.
Λοιπόν σήμερα, Φωτίου του Κωνσταντινουπόλεως, γιορτάζει το άβατάρ-μου.
Ευχαριστώ από καρδιάς
Πατριάρχης Φώτιος

Pellegrina said...

χιλιόχρονο (και βάλε), αγαπητό άβαταρ. και επί τη ευκαιρία: ο Προκόπιος (νομίζω) αποκαλεί τον Φώτιο "χαζαρικό μούτρο": τουτέστιν άσο στην ..πολυπροσωπία, όπως υπήρχε η φημη για τον θρυλικό αυτό λαό, οτι βάσει των παγανιστικών τους παραδόσεων άλλαζαν πρόσωπα και ταυτότητες

Πάπισσα Ιωάννα said...

Ευχαριστώ για τις ευχές.
Ο Προκόπιος μάλλον δύσκολο, γιατί έζησε τον 6ο αι., ενώ εγώ τον 9ο, αλλά το "χαζαρικό μούτρο", παρότι βρισιά, ταιριάζει γάντι στον κυβερνοχώρο και στις ευκαιρίες που μας δίνει.
Καλημέρα
Πατριάρχης Φώτιος

Pellegrina said...

Ατελής μνήμη.. Επανορθώνω αντιγράφοντας: "Ο άλλος δάσκαλος του Κωνσταντίνου, ο διάσημος φιλόσοφος και αργότερα Πατριάρχης Φώτιος, που του δίδαξε γραμματική, ρητορική, διαλεκτική και φιλοσοφία απκαλούνταν και χριστιανός Αριστοτέλης και ήταν μαζί με τον Λέοντα τον Μαθηματικό υποκινητής της ουμανιστικής ανανέωσης στην οποία ο βυζαντινός κόσμος για μια ακόμη φορά αντιλαμβανόταν ότι είναι απόγονος της αρχαίας ελληνικής φυλής. Ο Φώτιος δίδασκε ερμητικές και απαγορευμένες επιστήμες, αστρολογία και μαγεία, γι' αυτό Ο ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑΣ ΤΟΝ ΑΠΟΚΑΛΟΥΣΕ ΧΑΖΑΡΙΚΗ ΜΟΥΡΗ, ενώ στην αυλή κυκλοφορούσε ο μύθος ότι ο Φώτιος όταν ήταν ακόμα νέος πούλησε την ψυχή του σε κάποιον εβραίο μάγο". (Από "Το Λεξικό των Χαζάρων", του Μιλοραντ Πάβιτς,σελ41-42 στο "λήμμα" για τον Κύριλλο (αλλιώς Κωνσταντίνο). Τα κεφαλαία δικά μου

Πάπισσα Ιωάννα said...

Ε, καλά, να με έχει συμπεριλάβει στο βιβλίο-του ο Πάβιτς, πριν καλά καλά "γεννηθώ", δεν το περίμενα. Τι κύκλους κάνει αυτή η λογοτεχνία!

Μόνο το βιβλιαράκι της Σωτηροπούλου έμεινε παραπονεμένο. Κι αν ήταν κανένα άλλο από τα δικά-της, όπως λ.χ. η Εύα, δεν θα με πείραζε, αλλά αυτό έχει μια καθημερινή ανατρεπτικότητα (σε κάποια διηγήματά-του πιο έντονη και πετυχημένη).

Χαζαρική μούρη

Anonymous said...

Χαζαρική μούρη? Τι, αλήθεια λέει η Pellegrina?
Καλά είχα υποψιαστεί εγώ.
Τι λογοτεχνία τώρα και καθημερινή ανατρεπτικότητα...
Από αύριο, μόνο ελληνικός για να λέμε το φλυτζάνι.
Και κανα ματζούνι άμα είναι... που έχω και κάτι εχθρούς...

Καληνύχτα
(ψιθυριστά κι απόκοσμα)

Ελεάννα

(πόσο κοστίζουν δηλαδή καμιά δεκαριά φατσούλες, να κάνουμε τη δουλειά μας;)

Pellegrina said...

Αφού δεν το εχουμε διαβάσει!

Γενικά η Σωτηροπούλου (εχω διαβασει ενα μυθιστορημα και μιαμ συλλογη διηγημα΄τνω, καθως και σκόρπια)μου αρέσει πολύ ως γραφή. (τα θεματά της όχι και τόσο, αλλά αυτο ειναι προσωπικό και απολύτως εξωλογοτεχνικό).Νομιζω πως ειναι παράδειγμα γραφής λογοτεχνικής πραγματικά, λιτή, ουσιαστική, πετυχάινει να αποδωσει τη διάθεση μια καποια θλιμμένη ειρωνία; (λεπτός σαρκασμός; μια υποδόρια διαβρωτική εξέγερση του ατόμου, με ταξικές αποχρώσεις;) του αφηγητή κι επίσης ειναι μακριά από "λυρισμους" και πληθωρικότητες.Επίσης φαίνεται ν "αγαπάει" τους χαρακτήρες της, εχει μια προτίμηση σε κάποιους τύπους. Επίσης μια φεμινιστική ματιά,που αν και κάπως ξεπερασμένη νομιζω (λογοτεχνικά εννοώ) σημερα, είναι πολύ προτιμότερη (κια ουσιαστικότερη) από ατάκες του συρμού, γραμμένες με χαριτωμενιά αλλα χωρίς σκέψη, που γεμίζουν σημερα τη "λογοτεχνία'