Gothic coffee: Ελίζα Πολιτσοπούλου

Λογοτεχνία και παραλογοτεχνία: πού είναι τα όρια;

Λογοτεχνία του φανταστικού: τι περιλαμβάνει και τι έχει να δώσει;

Είναι απλώς θέμα διασκεδαστικής ανάγνωσης ή μπορεί να σηκωθεί λίγο πάνω από το μυστήριο, το παράξενο, το αλλόκοτο;

“Ουροβόρος κρίνος. Σμαράγδια με ασήμι”

εκδόσεις Κέδρος

2009

        Παραλογοτεχνία είναι, με μια πρόχειρη σκέψη, η κατηγορία της ευρύτερης συγγραφικής παραγωγής που δεν έχει αισθητικά στοιχεία και υψηλές αξιώσεις, αλλά απευθυνόμενη στο ευρύ κοινό, ως ένα είδος μαζικής κουλτούρας, θέλγει με την ιστορία-της, χωρίς να μπορεί να τη στηρίξει με πλοκή, χαρακτήρες, αφηγηματικές τεχνικές, βαθύτερα νοήματα κ.ο.κ. Παλαιότερα σ’ αυτήν εντασσόταν το αστυνομικό μυθιστόρημα, ενώ σήμερα εκεί εντάσσεται, άλλοτε περιγραφικά κι άλλοτε αξιολογικά, η επιστημονική φαντασία, η ροζ λογοτεχνία, η λογοτεχνία του φανταστικού κ.ο.κ., χωρίς αυτό να σημαίνει ότι μεμονωμένα δείγματα των παραπάνω ειδών δεν ξεχώρισαν και καταξιώθηκαν στη “σοβαρή” λογοτεχνία.

         Το πρωτόλειο της Ελίζας Πολιτσοπούλου ανήκει, κατά δήλωσή-της, στο χώρο του αστικού fantasy, το οποίο είναι ένα είδος λογοτεχνίας του φανταστικού, ενταγμένου στη σύγχρονη πόλη. Μέσα στο αστικό περιβάλλον, ποικίλοι φανταστικοί κόσμοι διασταυρώνονται, ενώ κυριαρχεί το μυστήριο, το αλλόκοτο και το υπερφυσικό, τα οποία όμως θεωρούνται φυσικά και δεν ξενίζουν (βλ. http://urbanfantasy-amethysta.blogspot.com/2009/02/urban-fantasy.html ). Στις σελίδες-του παρελαύνουν βρικόλακες, λυκάνθρωποι, κρίνοι, λάμιες, μέδουσες, νάγκα, λέπρικον και άλλα όντα. Στην ουσία το αστικό fantasy είναι μια αναβίωση γοτθικού μυθιστορήματος με πολλά μοτίβα της φανταστικής λογοτεχνίας και ειδικά το έργο της Πολιτσοπούλου απηχεί Τόλκιν και Λάβκραφτ, με δόσεις από Χάρυ Πότερ (λ.χ. το σχολείο όπου φοιτούν οι τρεις μεταφυσικοί ήρωες).

          Τελικά σε τι αποσκοπεί η επινόηση νέων κόσμων στο πλαίσιο της μεταμοντέρνας τάσης για παράλληλα σύμπαντα; Κι αν κανείς πει ότι απολαμβάνει την ιστορία, ελκύεται από το παράξενο και το εξωανθρώπινο (που προσωπικά εγώ δεν το ένιωσα), ποιο λογοτεχνικό αποτέλεσμα επιτυγχάνεται; Ούτε μια ιδιαίτερα δουλεμένη γλώσσα, ούτε μια αλληγορία για τη ζωή και τους ανθρώπους-της, ούτε έναν προβληματισμό για μεταφυσικά ή άλλου είδους δεδομένα. Το αστυνομικό μυθιστόρημα έπαψε να θεωρείται παραλογοτεχνία από τη στιγμή που η υπόθεση πέρασε σε δεύτερη μοίρα ή τουλάχιστον εξισορροπήθηκε από έναν εξίσου σημαντικό σε βαρύτητα κοινωνικό προβληματισμό. Η επιστημονική φαντασία ή αυτό το νεογοτθικό είδος πώς μπορεί να σταθεί και να προωθήσει τον εαυτό-του ή γενικότερα τη λογοτεχνία;

         Είχα την περιέργεια να δω το είδος αυτό της λογοτεχνίας αλλά τελικά πείστηκα ότι οι οπαδοί-του ακόμα δεν μπορούν να ξεφύγουν από τη μαγεία του φανταστικού και να το αναγάγουν σε μια σφαίρα λογοτεχνικής-αισθητικής τελειότητας. Αλλά ακόμη και η ίδια η πλοκή, με τη συνύπαρξη ενός θανατηφόρου ιού και των παράξενων πλασμάτων που κυκλοφορούν ανάμεσά-μας, δεν δείχνει ότι η συγγραφέας έγραψε μια στιβαρή πλοκή που να προσελκύει το ενδιαφέρον του αναγνώστη.

Καλό μήνα

Πατριάρχης Φώτιος