Ο κόσμος του βιβλίου και οι κάτοικοί του Σταχυολογούμε και σχολιάζουμε, αντιγράφουμε κι αφήνουμε στα σχόλιά σας μικρά και μεγάλα δημοσιεύματα του τύπου του τριημέρου:
1.“Τα βιβλία αυτά [Μ.Α.Ι.Ρ.Ο.Υ.Λ.Α. της Λένας Κιτσοπούλου, Μεταξύ συρμού και αποβάθρας της Έλενας Μαρούτσου και ο Ήχος του
ακάλυπτου της Κάλλιας Παπαδάκη] είναι αλλιώς ανήσυχα όσον αφορά τη γυναικεία συνθήκη, και δεν μπορούν να βολευτούν στη στενή κατηγορία της γυναικείας λογοτεχνίας. Οι τριαντάρες έως σαραντάρες ηρωίδες τους είναι σαφώς πιο σύνθετες και ενδιαφέρουσες από τις νεο-φεμινίστριες σκύλες της δεκαετίας του ΄90, αλλά και πιο μπουχτισμένες- πρόβλημα που η καθεμιά τους το λύνει με διαφορετικό τρόπο. 
Η «μουνάρα» Μαιρούλα της Κιτσοπούλου αυτοκτονεί, η κουλτουριάρα Λίνα της Μαρούτσου αρχίζει ψυχανάλυση και η survivor Δήμητρα της Παπαδάκη αλλάζει ταυτότητα, και από ηθοποιός-κλεφτρόνι γίνεται λογίστρια. Τρεις «λύσεις» που αν ερμηνευτούν συμβολικά μάς λένε ότι η 
καινούργια Ελληνίδα είναι ανεξάρτητη μεν αλλά δεν τη χωράει ο τόπος. Κι ότι η σύγκρουσή της δεν γίνεται πια με τους άντρες, αλλά με την κοινωνία ολόκληρη…Και τα μετα-φεμινιστικά αδιέξοδα παραμένουν αδιέξοδα... ”
(Μ. Χαρτουλάρη, Τα Νέα, 28.3.2009)
Κρατώ την καταληκτική φράση της ίδιας της αρθρογράφου. Είναι η προβληματική της σύγχρονης γυναίκας συγγραφέως δείγμα της μεταφεμινιστικής ιδεολογίας, που θέλει τη γυναίκα χωρίς ταμπού, χωρίς αναστολές, αλλά ταυτόχρονα τόσο ανασφαλή και τόσο μπερδεμένη; Ποια ισορροπία τελικά προτείνουνε; Φυσικά οι παραδοσιακοί ρόλοι της γυναίκας έχουν ευτυχώς ξεπεραστεί, αλλά ποιοι είναι οι νέοι που θα την αναδείξουν και δεν θα την κάνουν κακέκτυπο του άνδρα, όπως αυτόν που κατηγορούσαν προηγουμένως;
2. “«Η φιλοσοφική του παιδεία είναι τόσο εμφανής –και δεν την κρύβει σκόπιμα-, οι διακειμενικές του αναφορές τόσο προκλητικές και οι ιδέες τόσο ωμά παρουσιασμένες, χωρίς να ξεπηδούν δηλαδή απόλυτα από τη δράση, που η λογοτεχνικότητα κάμπτεται και μένουν δοκιμιακά κείμενα ανεπιτυχώς μεταμφιεσμένα σε αφηγήματα». Από την κριτική του «Πατριάρχη Φώτιου» (υπόψη ότι δεν γνωρίζουμε τίποτε για τον συντάκτη) για το βιβλίο του Σπύρου Γιανναρά «Ο λοξίας». Στο vivliocafe.blogspot.com οι αιχμές απέναντι στους συγγραφείς μάς έκαναν θετική εντύπωση, καθώς η αυστηρή –για να μην πούμε αρνητική- κριτική είναι είδος εν ανεπαρκεία στην Ελλάδα”
(ddoulgeridis@dolnet.gr, Τα Νέα, Ταχυδρόμος, 28.3.2009)
Ευχαριστώ δημοσίως τον συντάκτη του δημοσιεύματος, γιατί εκτίμησε την αυστηρή μου κριτική σε μια Ελλάδα που καλοπιάνει τους συγγραφείς της ή απλώς σιωπά…
3. “ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ συμπόσιο με θέμα «Ο κύκλος του βιβλίου: ο συγγραφέας,ο επιμελητής- τυπογράφος, ο εκδότης, ο κριτικός, ο αναγνώστης» διοργανώνει στις 3 και 4 Απριλίου η Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας της Σχολής Μωραΐτη. Το Συμπόσιο θα γίνει στο Αμφιθέατρο του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (Βασιλέως Κωνσταντίνου 48, τηλ. 210 6795.000, 210 3639.979) και η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη. Της πρώτης συνεδρίας, που θα γίνει στις 3 Απριλίου και ώρα 18.15 θα προεδρεύει ο κ. Αλ.Δημαράς και ομιλητές θα είναι οι Τ. Θεοδωρόπουλος, Δημ. Κούρτοβικ, Π.Μάρκαρης, Σ.Σερέφας, Διον.Καψάλης και Π.Τατσόπουλος. Της δεύτερης συνεδρίας στις 21.30 θα προεδρεύει ο κ. Τ. Θεοδωρόπουλος και ομιλητές θα είναι οι 
Ν.Γκιώνης, Ν.Παπαγεωργίου, Αιμ.Καλιακάτσος, Μαρία Στεφανοπούλου και Σπ.Μολφέτας. Της τρίτης συνεδρίας, το Σάββατο 4 Απριλίου και ώρα 18.15 θα προεδρεύει ο κ. Π. Τατσόπουλος και ομιλητές θα είναι οι Γ.Δάλλας και Ν.Βαγενάς . Στη συζήτηση που θα ακολουθήσει με συντονιστή τον κ. Π. Τατσόπουλο θα μετέχουν οι Ρέα Γαλανάκη, Στ. Ζουμπουλάκης, Δημ.Μαρωνίτης και Π.Μπουκάλας. ”
(Το Βήμα, 29.3.2009)
12 comments:
με αφορμή την κριτική της Χαρτουλάρη: υπάρχει γυναικεία γραφή; Σε τί διαφέρει από την αντρική; Τί σχέση έχει με τη ροζ λογοτεχνία; Πώς προσδιορίζεται; Αρκεί το φύλο του συγγραφέα ως μέσο για να διαβάσουμε το έργο του; Γράφουν οι άντρες γυναικεία λογοτεχνία;
Μαίρη,
σημαντικό σημείο θίγεις. Μάλλον η Χαρτουλάρη εννοεί την εύκολη γυναικεία γραφή (που τη λέγαμε ραζ παλαιότερα), από την οποία οι συγκεκριμένες συγγραφείς απέχουν.
Για το γενικότερο τώρα θέμα που ανοίγεις δεν ξέρω ποιος μπορεί να απαντήσει. Πρέπει κανείς να έχει πανοραμική θέαση της πεζογραφίας και φυσικά της ποίησης.
Σκόρπιες ιδέες είναι φυσικά ευπρόσδεκτες από όλους.
Πατριάρχης Φώτιος
Μόνο που ροζ λογοτεχνία δεν γράφουν πλέον αποκλειστικά γυναίκες. Δες πόσα μπεστσέλλερ του Ψυχογιού (και όχι μόνο) εκδίδουν άντρες.
Επίσης, γιατί να συγκρίνω τις γυναίκες δημιουργούς με εκείνες που επιλέγουν να γράφουν ροζ; Γιατί να μην τις συγκρίνω με π.χ. τον Παπαδιαμάντη; «Η φόνισσα», πχ, δεν είναι άραγε ένα κείμενο που θίγει τη θέση της γυναίκας στην τότε -και τη σημερινή ίσως- κοινωνία;
Θα συμφωνήσω με τη mairi alexopoulou. Νομίζω ότι οι Έλληνες κριτικοί και αναγνώστες θα πρέπει να σταματήσουν να χρησιμοποιούν άκριτα τον όρο γυναικεία γραφή κάθε φορά που θέλουν να απαξιώσουν ένα κείμενο. Αν και ο όρος χρησιμοποιείται ασφαλώς στα Αγγλικά κι Αμερικάνικα πανεπιστήμια το νόημά του είναι εντελώς διαφορετικό αφού αναφέρεται σε κείμενα που ασχολούνται με το γυναικείο ζήτημα και την ιστορική εξέλιξη της γυναικείας ταυτότητας, όπως αυτή προσεγγίζεται από τη λογοτεχνία. Ο όρος γυναικεία γραφή υποδηλώνει τον αντι-κομφορμιστικό, πειραματικό τρόπο λογοτεχνικής αναπαράστασης μιας πραγματικότητας που χρήζει ριζικών αλλαγών. Η αναφορά δηλαδή στη 'λογοτεχνία των γυναικών' έχει ένα τελείως διαφορετικό αξιολογικό πρόσημο από αυτό που αποδίδεται από αρκετούς (όχι όλους) κριτικούς.
Νομίζω, κυρίες μου, ότι ο όρος "γυναικεία γραφή" δεν έχει κατ' ανάγκη δυσφημιστικό χαρακτήρα (γι' αυτό μίλησα για ροζ λογοτεχνία). Γυναικεία γραφή χρησιμοποιούν σαφώς και οι άνδρες και γενικά δεν είναι μειονέκτημα. Είναι απλώς ένας αντισυμβατικός τρόπος έκφρασης. Αν δεν οριστεί, μπορεί να παρεξηγηθεί. Αλλά, όπως λέγαμε στο προηγούμενο ποστ με τον Αλδεβαράν, δεν μπορεί κανείς να εξηγεί ό,τι λέει μέχρις εσχάτων. Τότε θα πρέπει να μιλά αιώνια. Γι' αυτό και στο κείμενο της Χαρτουλάρη εικάζω αυτό που λέει, καθώς οι τρεις συγγραφείς δεν γράφουν με "γυναικείο ύφος", αν το δούμε μονοσήμαντα, αλλά με τις δικές τους μεταφεμινιστικές παραμέτρους.
Πατριάρχης Φώτιος
Προσωπικά, προτιμώ την «πορεία» των τριών σε σχέση με τη «γυναικεία γραφή», καθώς η θεματολογία τους μου είναι πιο οικεία. Με εκφράζει ως άνθρωπο.
Αντίθετα η γυναικεία γραφή, αναπόφευκτα με οδηγεί στο σύνδρομο της κλειδαρότρυπας, όπου σαν άντρας πλέον και όχι ως άνθρωπος, σκύβω για να δω... τον άγνωστο κόσμο.
Νομίζω ότι η γυναικεία γραφή είναι πιο κοντά στα ένστικτά μας, ενώ η «άλλη» έχει κάτι από τον ελεύθερο παρατηρητή του Αϊνστάιν.
Ο καθένας διαλέγει και παίρνει...
Vita,
ενδιαφέρουσα άποψη περί περιέργειας που αναζητά το πώς σκεφτονται οι γυναίκες.
Πατριάρχης Φώτιος
Πατριάρχα, με προλάβατε με το σχόλιό σας σχετικά με την διαχωρισμό της έννοιας της γυναικείας λογοτεχνίας, δεδομένου ότι αυτό που επικρατεί είναι η μαζική εξίσωση > γυναικεία γραφή=ροζ λογοτεχνία. Συμφωνώ με την ερμηνεία της Eva Stamou που είναι αρκετά σαφής. Πιστεύω ότι είναι καιρός να μιλήσουμε για την λογοτεχνία με όρους ανθρώπου/συγγραφέα και οπτικής και όχι αποκλειστικά και μόνο βάσει φύλου. Αυτό που συμβαίνει με την κριτική στην Ελλάδα, είναι το λιγότερο οπισθοδρομικό: από τη μια, "φωνάζουμε" πως δεν υπάρχει σοβαρή, αυστηρή κριτική κι από την άλλη, όταν αυτή εκφράζεται, εκλαμβάνεται ως κακεντρέχεια ή απλώς υποκειμενική. Υπάρχουν βέβαια και εξαιρέσεις που, δυστυχώς, όμως επιβεβαιώνουν τον κανόνα. Ίσως αυτή είναι η αιτία που η ελληνική λογοτεχνία δεν συμπορεύεται με τα σύγχρονα ρεύματα της αλλόγλωσσης λογοτεχνίας (πόσο μάλλον να δημιουργήσει η ίδια νέο ρεύμα). θα ήθελα να δω τα όποια συμπεράσματα προκύψουν από το συνέδριο να έχουν πρακτική εφαρμογή άμεσα.
Sue,
για τη γυναίκα συμφωνούμε και ειδικά για τη γυναικεία γραφή ως είδος-ύφος λόγου.
Αυτό για την κριτική δεν το κατάλαβα, ούτε πού αναφέρεσαι.
Πατριάρχης Φώτιος
ΥΓ. Σας συμβουλεύω να δείτε τα τελευταία σχόλια στο προηγούμενο ποστ...
Ευχαριστώ για την παραπομπή - δεν είχα διαβάσει όλα τα σχόλια. Το δικό μου σχόλιο περί κριτικής αναφερόταν στο: "Στο vivliocafe.blogspot.com οι αιχμές απέναντι στους συγγραφείς μάς έκαναν θετική εντύπωση, καθώς η αυστηρή –για να μην πούμε αρνητική- κριτική είναι είδος εν ανεπαρκεία στην Ελλάδα" Μετά την ανάγνωση του προηγούμενου ποστ διαφωτίστηκα αρκετά.
Καλημέρα
Sue,
δεν ξέρω τι περιμένει ο καθένας, όταν διαβάζω ένα βιβλίο. Περιμένει "αγάπη", δηλαδή κατανόηση και επιείκεια σαν να είναι άνθρωπος, ή κριτική (έστω και αυστηρή); Κι αν είναι κανείς θιγμένος συγγραφέας, καταλαβαίνω την προσωπική του ευθιξία. Απ' την άλλη, όμως, τι ποσοστό επί των εκδοθέντων στην Ελλάδα μπορεί να θεωρηθεί καλό ή ακόμα περισσότερο άριστο, ώστε κι εμείς οι αναγνώστες να μπορούμε να γράφουμε διθυράμβους κάθε βδομάδα; Εν τέλει ξέρεις τι παρατήρησα, χωρίς φυσικά να το είχα στο νου μου σκόπιμα; ότι μια αρνητική καταχώριση (δεν μπορώ απλές αναγνωστικές κρίσεις να τις ονομάζω κριτικές) προκαλεί περισσότερη συζήτηση κι αυτό είναι αναγνωστικό κέρδος! Δες λ.χ. το Logicomix ίσα ίσα που σχολιάστηκε. Επαναλαμβάνω βέβαια ότι αυτό δεν γίνεται εσκεμμένα.
Και φυσικά για όσα γράφω κρίνομαι, εκτός αν κανείς ...θέλει να κάνουμε διάλογο κι όχι να ανταλλάξουμε αιχμές.
Πατριάρχης Φώτιος
Το Logicomix είναι ένα "σπάνιο" είδος λογοτεχνίας για την χώρα μας. Λόγω θέματος ίσως είναι και αποτρεπτικό για τον αναγνώστη: μαθηματικά, λογική, ... Πόσο μπορεί ένας αναγνώστης να το παρακολουθήσει; Πόσο είναι διατεθειμένος να το ψάξει και να το καταλάβει; Τώρα για την κριτική, δεν νομίζω ότι θα πρέπει να γίνεται βάσει του τι περιμένει ο αναγνώστης να ακούσει. Θεωρώ ότι η αυστηρότητα είναι μια άλλη μορφή "κατανόησης" αλλά όπως αποδεικνύεται δεν είναι όλοι εκπαιδευμένοι στο να τη δέχονται. Ίσως, τελικά, θα έπρεπε να αναθεωρηθεί ο τρόπος, το πώς η κάθε αρνητική αναγνωστική κρίση παρουσιάζεται. Προσωπικά, βρίσκω μία μη θετική κρίση αρκετά πιο εποικοδομητική.
Post a Comment