Luigi Bartolini, “Ο κλέφτης των ποδηλάτων”

Η κλοπή ποδηλάτων μια θαυμάσια αφορμή για περιήγηση στη μεταπολεμική Ρώμη. Μια μικρο-σκοπική ματιά στην καθημερινότητα που είναι γεμάτη τύπους, πρώην φασίστες και νυν περιθωριακούς, μικροαπατεώνες αλλά και καλά οργανωμένους εγκληματίες, άβουλους αστυνομικούς και ένα κράτος που δεν ξέρει πώς να ξαναβρεί τα βήματά του.

Luigi Bartolini “Ladri di biciclette” 1946 “Ο κλέφτης των ποδηλάτων” μετ. Κ. Καφετζή εκδόσεις Μεταίχμιο -2017

It feels like I'm talkin' to myself:

Η ταινία του Vittorio De Sica του 1948 θεωρείται ένα απ’ τα αριστουργήματα του ιταλικού νεορεαλισμού. Έλαβε μάλιστα βραβείο Oscar το 1950 κι έχει χαρακτηριστεί ως μια από τις σημαντικότερες ταινίες ever.

Probably find a way to complain about a Picasso painting:

1944: ένας φτωχός συγγραφέας χρησιμοποιεί το ποδήλατό του (έχει μάλιστα δύο), για να κάνει βόλτες και να εμπνέεται. Μια μέρα όμως του το κλέβουν. Κι αυτός αφιερώνει μέρες και ώρες στα στέκια των κλεφτών και των κλεπταποδόχων για να το βρει. Ξέρει όμως ότι μάλλον είναι μάταιο. Ένας τεράστιος στρατός από κλεφτρόνια, τσιλιαδόρους, κλεπταποδόχους, μάστορες κ.ο.κ. εξαφανίζουν τα ίχνη από τα κλεμμένα ποδήλατα, είτε αποσυναρμολογώντας τα σε εξαρτήματα είτε αλλοιώνοντας πλήρως τα χαρακτηριστικά τους. Κι έπειτα τα προωθούν στην αγορά.

Το έργο πέρα από τον πρωταγωνιστή-θύματος δεν έχει άλλους χαρακτήρες. Αυτό όμως δεν το μειώνει καθόλου. Η περιδιάβαση του αφηγητή είναι αφενός μια θαυμάσια εξιστόρηση σκηνών και περιπετειών. Αλλά ταυτόχρονα και μια μικρή μελέτη, ένα ζωντανό δοκίμιο, για την κλοπή και την κουλτούρα της. Οι τρόποι, οι συνήθειες, οι πρακτικές. Και με κέντρο αυτό εκτείνονται επάλληλοι κύκλοι, που ξεκινούν από την τοιχογράφηση της ιταλικής κοινωνίας. Της μεταπολεμικής. Ο μικρόκοσμος του περιθωρίου, των μικροαπατεώνων, της ευρύτερης κοινωνικής ζωής μιας χώρας που βγαίνει από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Νεορεαλιστικά ο κόσμος αποδίδεται μέσα στην καθημερινότητά του. Μέσα στα κόλπα για την επιβίωση. Στις απατεωνιές για να βγει το μεροκάματο. Στο πολύβουο μελίσσι τύπων και στιγμιότυπων.

Παράλληλα, ξεδιπλώνεται το πολιτικό σκηνικό. Η απο-φασιστοποίηση της Ιταλίας μες στη δεκαετία του ’40. Οι παλιοί fascisti κρύβονται ή κατηγορούν τους άλλους για φασίζουσα συμπεριφορά. Το στίγμα του fascista που διακινείται αληθώς ή ψευδώς. Κοινωνικά λοιπόν και πολιτικά η κλοπή των ποδηλάτων εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πεδίο, όπου η ανομία, η απουσία του κράτους, η παραβατικότητα, η αυθαιρεσία, το άτομο ως θύτης και θύμα, οι δυνατότητες επιβίωσης, η μεταπολεμική παρακμή κι οι προσπάθειες ανόρθωσης της κοινωνίας παρελαύνουν ως βασικά συστατικά της γραφής. Πού και πού ακούγονται και φιλοσοβιετικές νύξεις για τη δίκαιη κοινωνία της ΕΣΣΔ, όπου δεν υπάρχουν κλέφτες.

I exercise my right to express when I feel it's time:

Το 1944 διαδραματίζονται τα γεγονότα. Το 1946 εκδίδεται το βιβλίο. Το 1948 γυρίζεται ταινία. Το 1950 παίρνει το βραβείο Oscar. Κάθε δυο χρόνια το αρχικό κείμενο ανεβαίνει ένα σκαλί, όχι στην καταξίωση αλλά στη δημοφιλία.

> Ο Λουίτζι Μπαρτολίνι γεννήθηκε το 1892 στο Κουπρομοντάνα, ένα χωριό της περιοχής Μάρκε. Σπούδασε Καλές Τέχνες στη Ρώμη και τη Σιένα καθώς και διδασκαλία σχεδίου και έλαβε μέρος σε μεγάλες εικαστικές εκθέσεις αποσπώντας σημαντικά βραβεία. Υπήρξε πάντα πρωτοποριακός στο εικαστικό του έργο και θεωρείται ένας από τους πιο σπουδαίους χαράκτες της Ιταλίας του 20ού αιώνα. Η συγγραφική του δραστηριότητα περιλαμβάνει πάνω από 70 έργα κριτικής, πεζογραφίας και ποίησης, καθώς και πλούσια αρθρογραφία με πολλά ιταλικά λογοτεχνικά περιοδικά αναφοράς. Παρότι οι αντιφασιστικές του πεποιθήσεις είναι εμφανείς σε όλο το λογοτεχνικό του έργο, δεν υπήρξε από τους διανοούμενους που είχαν ενεργό επαναστατική δράση, και γι’ αυτό έχαιρε μιας ιδιότυπης ασυλίας από το φασιστικό καθεστώς. Πέθανε στη Ρώμη το 1963.

Πάπισσα Ιωάννα