“Η λάσπη” του Χρήστου Αρμάντο Γκέζου

Ημερολόγιο καταστρώματος: μέρα 4η

Δεύτερη συνεχόμενη ανάρτηση για πεζό κείμενο ενός νέου ποιητή. Η γλώσσα και πάλι η γλώσσα, η μαγκιά-της, η χειμαρρώδης ορμή-της, κι έπειτα ο μυθιστορηματικός χαρακτήρας που προσπαθεί να βρει τον εαυτό-του.

 

Ελληνικός βαρύς: Χρήστος Αρμάντο Γκέζος “Η λάσπη” εκδόσεις Μελάνι 2014

 

Ώρα ογδόη: επιστροφή στην πατρίδα

          Αυτό που κάνουμε εμείς οι μπλόγκερ είναι στην ουσία όχι να κρίνουμε το βιβλίο, αλλά να σκιαγραφούμε τον τρόπο με τον οποίο το διαβάσαμε, τον τρόπο με τον οποίο αυτό μας συνάντησε, κι από εκεί να βγάλουμε τα όποια συμπεράσματά-μας (Ευχαριστώ σ’ αυτό το σημείο την Κύπρια anagnostria που με βοήθησε να συνειδητοποιήσω αυτό το ιστολογικό χαρακτηριστικό).

          “Η λάσπη” λοιπόν με έπιασε εξ αρχής από τη μύτη με τη ραγδαία χρήση της γλώσσας, μια γλώσσα τσουνάμι που παρασέρνει στο πέρασμά-της όλα τα υλικά της εξωτερικής και εσωτερικής πραγματικότητας. Από τη μία, επομένως, ο λόγος του Γκέζου είναι προφορικός, καταιγιστικός, σαρωτικός, στακάτος, καμιά φορά ελλειπτικός, άλλοτε αφηγηματικός· είναι ο εσωτερικός μονόλογος ενός ήρωα, του Αλέξανδρου, που επιστρέφει στην Αθήνα μετά την απουσία-του για έναν χρόνο (κάτι λιγότερο;) για να αυτοκτονήσει. Είναι ο μοντερνιστικός αυτός τρόπος για να αποδώσει κανείς όχι τόσο το τι βλέπει, όσο το πώς το εισπράττει και το πώς το διυλίζει με συνειρμούς και με ένα εγκεφαλικό μίξερ μέσα-του. Η γλώσσα παρακολουθεί τη σκέψη, τρέχει μαζί-της, γκαζώνει στην κατηφόρα, αγκομαχά στην ανηφόρα, αναπαράγει τις αισθήσεις αλλά συνάμα τις υπερκερνά σε διαδοχικά σλάλομ και σπινταριστές κωλιές.

          Από την άλλη, η γλώσσα γίνεται όχημα πολλών δεδομένων που έρχονται απανωτά, σε στρώσεις, σε φύλλα, σε ορόφους που έπεσαν και ο ένας βρέθηκε αγκαλιά με τον άλλο. Ένα τεράστιο παλίμψηστο με εικόνες της Αθήνας, με αναμνήσεις και υπαρκτούς ή φανταστικούς διαλόγους, με σκέψεις που αποτυπώνονται με άλλη γραμματοσειρά, με αναγνώσεις του δρόμου, με στοχασμούς για τη ζωή και τον άνθρωπο, λίγο πριν την αυτοχειρία. Η συνεχής γραφή χωρίς συντακτικά άρτιες προτάσεις και ξεχωριστές παραγράφους, η μετάβαση από το ένα θέμα στο άλλο, τα διαδοχικά και αλληλοεμπλεκόμενα επεισόδια, το θηλύκωμα συμβάντων και σκέψεων κάνουν τον αναγνώστη να παρακολουθεί μια προσωπική ματιά που καταβροχθίζει τα πάντα και συνάμα τα διυλίζει μέσα στη χοάνη-της. 

Ώρα δεκάτη τρίτη: ο μονόλογος του καπετάνιου

          Ωραίο τεχνικά κείμενο, αλλά ομολογώ ότι γρήγορα κουράστηκα. Ο εσωτερικός μονόλογος της Σχολής της Θεσσαλονίκης (Ξεφλούδας, Δέλιος και φυσικά Πεντζίκης) αποτέλεσε ένα βροντερό μπαμ, αλλά αμφιβάλλω αν μια τέτοια τεχνική, στις παραλλαγές-της σήμερα, μπορεί να διαβαστεί σήμερα σε μήκος ενός ολόκληρου βιβλίου. Πολύ μπλα μπλα (για να εκφραστώ επιστημονικά) αλλά λίγη δράση, λίγη ένταση, λίγη σύγκρουση.

          Στρέφω τη ματιά-μου στον ήρωα. Αυτό που με δίδαξε η λογοτεχνία της κρίσης (αν υπάρχει τελικά ένα τέτοιο φιντάνι) είναι οι χαρακτήρες που ξεφυτρώνουν μέσα στην πολιτισμικά κατεστραμμένη Ελλάδα: οι επιβάτες του Γιάννη Τσίρμπα στο “Η Βικτώρια δεν υπάρχει”, ο Χρυσοβαλάντης στο “Μάρτυς μου ο Θεός” του Μάκη Τσίτα, οι καταβεβλημένοι χαρακτήρες του Χρήστου Οικονόμου στο “Κάτι θα γίνει θα το δεις”, ο Πεπόνας στη νουβέλα “Του Θεού το μάτι” του Γιάννη Μακριδάκη, ο περιπατητής στο “Ενυδρείο” του Γιώργου Κουτσούκου κ.ο.κ. απεικονίζουν τον διπλανό άνθρωπο που λόγω της κοινωνικής πραγματικότητας και της προσωπικής-του στάσης παραπαίει. Δεν είναι όλοι παιδιά της κρίσης, όπως κι ο Αλέξανδρος του Γκέζου που σχετίζεται αλλά δεν γεννήθηκε από την κρίση.

Ώρα δεκάτη έκτη: αυτοκτονώντας μεσοπέλαγα

          Ο πρωταγωνιστής του Γκέζου έχει αποφασίσει να αυτοκτονήσει τη μέρα των 28^ων γενεθλίων-του. Επέστρεψε στην Αθήνα μετά από μήνες απουσίας (από πού;), έχει χωρίσει από την κοπέλα-του (γιατί;) και βαρύνεται από κάποιο έγκλημα (;). Γενικότερα, λόγω της πυκνής γραφής και της φυγόκεντρης πορείας της αφήγησης, τα στοιχεία για τον ήρωα συγκεντρώνονται με το σταγονόμετρο. Πιο πολύ η φιγούρα-του διασταυρώνεται με την ελληνική κοινωνία και ο φακός εστιάζει άλλοτε σ’ αυτόν και άλλοτε, πιο συχνά, στο σαπισμένο κοινωνικό μόρφωμα που τον πλαισιώνει και τον πνίγει. Ο ήρωας είναι κομμάτι αυτού του όζοντος αθηναϊκού τέλματος και μέσα σ’ αυτόν ζει και μέσα σ’ αυτό (ή εξαιτίας αυτούς;) αποφασίζει να δώσει τέλος στη ζωή-του.

          Επιμένω ότι τέτοιοι άνθρωποι, που ξεκίνησαν δρομαίοι από την ποίηση, έχουν πολλά να δώσουν και στην πεζογραφία, αρκεί να μάθουν τους νόμους της σύγκρουσης.

[Οι εικόνες αντλήθηκαν από: healthculturesociety.wikispaces.com, www.iefimerida.gr, www.7imeres.gr, pandoxeio.com, www.australiandoctor.com.au και magnesianews.gr]

Πατριάρχης Φώτιος