“Πριν εκείνη με γνωρίσει” του Τζούλιαν Μπαρνς

Αφιέρωμα: Βρετανική και ιρλανδική λογοτεχνία (8 και τέλος). Κανονικά κανείς ζηλεύει την πρώην για όσα κάνει μετά τον χωρισμό, ο ήρωας εδώ ζηλεύει τη νυν για όσα έκανε πριν καν γνωριστούν. Κανονικά κανείς βλέπει σαν ανταγωνιστές όσους θεωρεί αντιζήλους στη ζωή της αγαπημένης-του, εδώ ωστόσο ο πρωταγωνιστής βλέπει με ζήλια όσους έχουν ήδη βγει από τη ζωή της γυναίκας-του. Αγγλικό χιούμορ που ανατρέπει ρεαλιστικά-ψυχολογικά τα πράγματα… 

 

 

British coffee with nut:

Julian Barnes

“Before She Met Me”

1982

Τζούλιαν Μπαρνς

“Πριν εκείνη με γνωρίσει”

μετ. Θ. Σκάσσης

εκδόσεις Μεταίχμιο

2013 

            Μπορεί κανείς να αναγνωρίσει από την πρώτη παράγραφο την αφηγηματική και υφολογική μαεστρία του Μπαρνς. Η ξαφνική αρχή -που δεν αφήνει όμως περιθώρια για συγχύσεις, αφού γρήγορα αποκαθίσταται η ομαλή αφήγηση- και η στρωτή γραφή που παρακολουθεί τα γεγονότα με τον σταθερό ρυθμό της υπόθεσης. Το είχαμε ξαναδεί αυτό το άνετο άπλωμα της πέννας στην “Ιστορία του κόσμου σε 10½ κεφάλαια”.

            Ο Γκράχαμ Χέντρικ χωρίζει τη σύζυγό-του Μπάρμπαρα, με την οποία έχει μια κόρη την Άλις, για να παντρευτεί τη λίγο νεότερη Ανν. Το πέρασμα από την πρώτη σύζυγο στη δεύτερη έγινε αφενός με εκδικητικές κινήσεις από τη Μπάρμπαρα, αλλά και με την τρυφερότητα, τη σεξουαλική αναγέννηση και τα σχέδια για το μέλλον στα οποία τον παρωθεί η Ανν. Κι εκεί που όλα πήραν τον δρόμο-τους, ο Γκράχαμ αρχίζει να ζηλεύει όλους τους πρώην της νέας-του συζύγου, όλους όσοι πέρασαν από τη ζωή-της και άφησαν τα ίχνη-τους σε αφιερώσεις βιβλίων, σε εκδρομές στην Ιταλία και σε διάφορες αναμνήσεις-της, χωρίς φυσικά αυτή να επιδιώκει να τους ξαναφέρει στο παρόν-της.

            Στο κέντρο του έργου είναι φυσικά η ζήλια, η ερωτική ζήλια, και οι παρενέργειες που χώνονται σαν το σκουλήκι στα σωθικά του ζηλιάρη και τον αναστατώνουν. Η ζήλια γίνεται εμμονή, πάθος, προσωπικό ξέσκισμα σαρκών, που φτάνει και σε ακραίο, κωμικό καμιά φορά, σημείο: ο Γκράχαμ βλέπει τις ταινίες που η Άνν είχε γυρίσει κάποτε και κρατάει τεφτέρι με ποιους κοιμήθηκε στο φιλμ, με ποιους κοιμήθηκε εκτός φιλμ και με ποιους μπορεί να είχε κοιμηθεί έξω και πέρα από τις ταινίες στις οποίες έπαιξε. Το γαϊτανάκι των εμμονών-του απλώνεται σταδιακά, ξεδιπλώνει όλο το μήκος-του, ξετυλίγεται σαν κουβάρι που δεν μπορεί να μείνει τυλιγμένο, που δεν μπορεί να συγκρατήσει τη φαντασία-του.

Η ζήλια πρέπει να έχει γερά παπούτσια, γιατί πάει μακριά… Ξεφεύγει από τις ταινίες και τους τόπους και διεισδύει στα βιβλία ενός καλού-του φίλου, του Τζακ, ο οποίος είναι συγγραφέας και τα είχε για ένα διάστημα με την Άνν. Ο Γκράχαμ, καβαλημένος από τον δαίμονα της ζήλιας, ψάχνει στα βιβλία του Τζακ να βρει ενδείξεις για έρωτες και απιστίες με ηρωίδες που έχουν τα χαρακτηριστικά της γυναίκας-του. Και φυσικά τις βρίσκει…

            Το μυθιστόρημα δεν έχει σθεναρό μύθο, αλλά κεντρίζει το ενδιαφέρον με την αφήγηση που δεν βαλτώνει, δεν κάθεται. Στήνει μικρές σκηνές αλλά συνάμα με μια χαλαρή διάθεση σταθμίζει την ψυχολογία του Γκράχαμ, καθώς ο ίδιος κατανοεί ότι δεν είναι λογικό να ζηλεύει κι όμως μια εσωτερική παρόρμηση, ανεξέλεγκτη και αθέλητη, τον εγκλωβίζει. Χιούμορ, νότες σεξ, ωμή γλώσσα, αφηγηματικοί κυλιόμενοι διάδρομοι που σε πάνε χωρίς να περπατάς, μια μικρή περιέργεια για το πού θα βγάλει αυτή η ζήλια κ.ο.κ. γεμίζουν με χρώματα την ανάγνωση και την κάνουν πολύχρωμη και ανάλαφρη. Ο Μπαρνς παίζει με τον πρωταγωνιστή-του και δεν τον αφήνει να ξεφύγει, τον κυνηγά ανελέητα με το αγγλικό-του χιούμορ και την σαδιστική αλλά και παιγνιώδη διάθεση, τον κάνει να φαίνεται τραγικός με κωμικό τρόπο, ώσπου η αιματηρή κατάληξη να δείξει πόσο σοβαρά ήταν τα πράγματα. 

[Δημοσιεύτηκε στο In2life στις 21/3/2014. Οι φωτογραφίες συλλέχθηκαν από τα: despairintheafternoon.wordpress.com, www.fanpop.com, www.ew.com, www.sunshineinmysoul.net και dangerouslee.biz]

Πατριάρχης Φώτιος