Ο Λέοναρντ Κοέν είναι ένας …από τους “Υπέροχους απόκληρους”

Ένας χείμαρρος λόγων και εικόνων, μια καταιγιστική αλλά και γλυκιά κάθοδος ενός λεκτικού δρολαπιού στο μυαλό του αναγνώστη, μια εξόχως τρυφερή και σκληρή μαζί συγχορδία βεβήλωσης και αγιοσύνης. 

 

 

Καναδέζικος καφές στιγμής:

Leonard Cohen

“Beautiful Losers”

McClelland and Stewart

1966

Λέοναρντ Κοέν

“Υπέροχοι απόκληροι”

μετ. Αλ. Καλοφωλιάς

εκδόσεις Κέδρος

2012 

            Ένας στιχουργός που ασχολήθηκε συστηματικά με τη μουσική και τον ρυθμό δεν θα μπορούσε παρά να γράψει ένα μυθιστόρημα λυρισμού και γλωσσικής έκρηξης παρά ένα έργο με αυστηρή πλοκή.

            Ο αφηγητής είναι ανθρωπολόγος και ασχολείται με μια ινδιάνικη φυλή που ζούσε στον Καναδά, είχε παντρευτεί την Έντιθ, μέλος αυτής της φυλής, αλλά συνάμα διατηρεί ομοφυλοφιλικές σχέσεις με τον Φ, μέλος του Κοινοβουλίου. Το τρίγωνο αυτό λειτουργεί σαν ένα πεδίο προσωπικών σχέσεων που ναι μεν ζει ευδαιμονιστικά αλλά συνάμα αναζητεί ένα άλλο νόημα πίσω από την τρυφηλότητα. Το νόημα αυτό το βρίσκει ο αφηγητής στην αγία Κάτερι Τεκακουίθα, μέλος της φυλής των Μοϊκανών που ασπάστηκε το 1676 τον καθολικισμό και έγινε αγία.

            “Τι είναι ένας άγιος; Ένας άγιος είναι κάποιος που έχει εκπληρώσει ένα ενδεχόμενο που οι υπόλοιποι άνθρωποι αμυδρές πιθανότητες να πετύχουν. Είναι δύσκολο να πει κανείς ποιο είναι αυτό το ενδεχόμενο. Νομίζω ότι σχετίζεται με την ενέργεια της αγάπης. Η επαφή με αυτήν την ενέργεια καταλήγει στην επιβολή ενός είδους ισορροπίας στο χάος.”

            Η στάση του Κοέν είναι ποιητική αλλά μαζί και αθυρόστομη. Στο κείμενό του γλιστράμε πάνω σε λυρικές εκφράσεις και φιλοσοφικές προτάσεις άφατης συνυποδήλωσης που αποκαλύπτει τη ζωή με άλλο βλέμμα. Ταυτόχρονα, ωστόσο, η ελευθεροστομία του είναι μια άλλη διέξοδος σε έναν παφλάζοντα εσωτερικό βρασμό ο οποίος εκτονώνεται με εκφράσεις και λέξεις που ξεφεύγουν από τα όρια του ευπρεπώς λέγειν. Έτσι, το ύφος του κειμένου, αν εξαιρέσει κανείς τα αφηγηματικά κομμάτια, είναι χειμαρρώδες, συσσωρευτικό, οργίλο και παθιασμένο μαζί, συναισθηματικό και λυρικό. Ο αναγνώστης δεν τρέχει στην ανάγνωση, αλλά την προσεγγίζει σαν ποιητικό έργο με τον αργό ρυθμό που στέκεται στη φράση και γεύεται τα μικρά παιχνίδια της γλώσσας.

            Τελικά, πώς προσεγγίζει ο Κοέν την αγία; Μα με τη βέβηλη διάθεση να μπει στον κόσμο-της, να τη γαμήσει, όπως λέει, να παραβιάσει το εσωτερικό-της για να βρει την απόκληρη υφή-της. Ίσως κι ο ίδιος νιώθει ξένος λόγω της ομοφυλοφιλικής-του στάσης σε ένα περιβάλλον που δεν επιτρέπει τέτοιες «παρεκκλίσεις». Το ίδιο και μια αγία σε ένα περιβάλλον παγανιστικό αλλά και σε μια χριστιανική κοινωνία υποκρισίας και σεμνοτυφίας.

            Διαβάζω ότι ο Κοέν έγραψε το έργο στην Ύδρα, στην ελληνική Ύδρα, και γι’ αυτό μέσα παρελαύνουν και ελληνικές λέξεις. Απ’ την άλλη γράφει υπό την επήρεια αμφεταμινών. Αυτά δεν πρέπει ούτε να μας αποθαρρύνουν ούτε να μας ενθαρρύνουν στην ανάγνωσή-του, αφού το ίδιο το κείμενο, παρά τις αντιστάσεις-του, είναι ένας διάδρομος μυστικισμού και λυρισμού, ποιητικής διάθεσης και αναζήτησης που δεν αφήνει αδιάφορο τον αναγνώστη. 

[Δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο In2life στις 8/3/2013. Το φωτογραφικό υλικό το οφείλω στα: www.ewtn.com, www.turtletrack.org, hk.asia-city.com και en.wikipedia.org]

Πατριάρχης Φώτιος