Thursday, May 13, 2010

Coffee Hot Shot: “Άνθρωπος σε πτώση” του Ντον Ντελίλλο

Είναι η 11η Σεπτεμβρίου πρόσφορο έδαφος για να γραφεί λογοτεχνία; Φυσικά. Ένα γεγονός που συγκλόνισε την Αμερική αλλά και όλον τον κόσμο, που αποτέλεσε σημείο καμπής για την παγκοσμιοποίηση, που θεωρήθηκε κομβικό σημείο για τις κοινωνικοπολιτικές αλλαγές και τη σύγκρουση των πολιτισμών, κατά τον Huntington. Είναι ανάλογα φαινόμενα όπως ο Δεκέμβρης του 2008 ή η πρόσφατη θανατηφόρα διαδήλωση υλικό για υψηλή λογοτεχνία και πώς θα γίνει αυτό ώστε να μην καταντήσει δημοσιογραφικό ρεπορτάζ;

Don Delillo
“Falling Man”
2007
“Άνθρωπος σε πτώση”
μετφ. Ε. Φρυδά
εκδόσεις Εστία
2010

     Ο Ντελίλλο δεν επιλέγει να μιλήσει με βάση τις μεγάλες αφηγήσεις του παρελθόντος. Με άλλα λόγια δεν εστιάζει στις οικουμενικές συνέπειες του συμβάντος, ούτε στον ισλαμικό κίνδυνο και στη θέση της Αμερικής στον σύγχρονο κόσμο. Τα γεγονότα αυτά περνάνε πολύ ξώφαλτσα. Αντίθετα, ο Αμερικάνος συγγραφέας κατεβάζει την προσοχή στη ζωή καθημερινών ανθρώπων που βίωσαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο το σοκ και βρίσκονται στην επόμενη μέρα.
         Για να το πετύχει αυτό, ακολουθεί μια μέθοδο, γνωστή τα τελευταία χρόνια, που θα μπορούσαμε να την ονομάσουμε “εισαγωγική”. Όπως η παραγωγική οδηγεί από το γενικό στο ειδικό, όπως η επαγωγική από το ειδικό στο γενικό, έτσι και η “εισαγωγική” οδηγεί από το έξω στο μέσα, από το δημόσιο στο ιδιωτικό, από το κοινωνικό στο ατομικό. Η οπτική γωνία της αφήγησης εστιάζει στο άτομο και στον τρόπο που αυτό εισπράττει τα κοινωνικά θέματα, στην ψυχοσύνθεση που δημιουργεί η γενικότερη αναταραχή. Έτσι τα εξωτερικά δεδομένα εσωτερικεύονται, μετατρέπονται σε νοητικά ή θυμικά στοιχεία, διαθλώνται μέσα από το πρίσμα της προσωπικής βίωσής-τους. Με αυτόν τον τρόπο, το γενικό-συλλογικό επιμερίζεται και δίνεται όπως προσλαμβάνεται σε ατομικό επίπεδο, ενώ το κέντρο βάρους μεταφέρεται στο μικρό, στο καθημερινό, στο προσωπικό, το οποίο έμμεσα αντανακλά το κοινωνικό.
        Η αφήγηση ακολουθεί πότε τον Κηθ, που βρέθηκε μέσα στους δίδυμους Πύργους και κατέβηκε σώος μέσα από την σκόνη και τη βοή, αλλά ψυχικά τραυματισμένος, και πότε τη Λιάμ, που δούλευε με ανθρώπους που είχαν υποστεί μια ψυχολογική καθίζηση. Οι δύο αυτοί ήταν ζευγάρι, με έναν γιο μάλιστα, ζούσαν όμως χωρισμένοι, ώσπου το γεγονός αυτό έφερε πάλι τον Κηθ στο σπίτι-τους, σε μια αναρίζωση της παλιάς-τους ζωής. Το εύρημα αυτό με έκανε να σκεφτώ πόσο ο άνθρωπος μέσα από τραγικές στιγμές ξαναβρίσκει τον άλλο άνθρωπο για να ανακουφιστεί.
        Το βιβλίο κυλάει πολύ αργά, στέκεται στα καθημερινά, αναθεωρεί πολλές μικρές πλευρές της ζωής, θέτει ξανά υπαρξιακά ερωτήματα, όπως λ.χ. για την ύπαρξη του Θεού και την ηθελημένη ή μη αποχή-του από τέτοιες καταστροφές. Ο αναγνώστης εισπράττει την αφασία, σχεδόν κυριολεκτικά, την οποία ζουν οι χαρακτήρες κι αυτή περνάει μέσα από τη γραφή.
Πατριάρχης Φώτιος

9 comments:

anagnostria said...
This comment has been removed by the author.
anagnostria said...

Μόλις το τέλειωσα κι εγώ, αγαπητέ Πατριάρχη. Αξιόλογο βιβλίο, χρειάζεται όμως την αμέριστη προσοχή του αναγνώστη. Πολλές φορές αλλάζει υποκείμενο χωρίς να το δηλώνει, πράγμα που δυσκολεύει την κατανόηση. Με το ίδιο θέμα βρήκα καλύτερο το Η καλή ζωή του Jay McInerney

WCF said...

Σαν θεματολογία με ιντριγκάρει πολύ.....τα θέματα του βιβλίου, όλα αυτά που περιγράφεις, με ααπσχολούν την ίδια στην καθημερινότητά μου πολύ.......σκέφτομαι να το αγοράσω....

Πάπισσα Ιωάννα said...

Αναγνώστρια,
ευχαριστώ για την επισήμανση. Είδα την ανάρτησή-σου και, απ' ό,τι φαίνεται, "η Καλή ζωή" είναι πιο εύπεπτη.
Πατριάρχης Φώτιος

Πάπισσα Ιωάννα said...

Ειρήνη,
δεν ξέρω αν μπορούμε να μπούμε στο πετσί του Αμερικανού που ζει την πτώση αλλά και του Αμερικανού που νιώθει να κινδυνεύει ως άμεσος στόχος...
Παρ' όλα αυτά, πιάνουμε την αφασία, πιάνουμε την αιωρούμενη απειλή.
Πατριάρχης Φώτιος

paramythou said...

Σίγουρα στο πετσί του Αμερικανού δεν μπορούμε να μπούμε.

Ομως ο καθένας μας βίωσε με τρόπο δικό του, ανάλογα με την πλευρά της γης απο την οποία το κοιτά, την ιστορία αυτή που συγκλόνησε όλους.

Το κοιτούσαν οι γείτονες της περιοχής του ground zero. Το κοιτούσαν οι ευρωπαίοι, οι αφγανοί, οι κινέζοι, οι έλληνες, οι ιρανοί, οι αμερικανοί που βρίσκονται στη Μέση Ανατολή, όι άραβες που βρίσκονται στις ΗΠΑ. Οι μαθητές, οι καλλιτέχνες, οι υπάλληλοι του αμερικανικού Πενταγώνου,οι συγγραφείς παραμυθιών, οι γιατροί που λίγα λεπτά αργότερα εξέταζαν θύματα, οι καθαρίστριες που μπαινόβγαιναν εκεί καθημερινά, κι εκείνες που είχαν τελειώσει τη βάρδιά τους.

Θα το βάλω στα ''προσεχώς'' γιατί το βρίσκω πολύ ενδιαφέρον.

Anonymous said...

ωραίο αυτό το "εισαγωγική μέθοδος" Μοιαζει με την παραγωγική, αλλά εχει διαφορά εστίασης. καλό, καλό!

Πάπισσα Ιωάννα said...

Παραμυθού,
το ότι δεν έχουμε βιώσει την εμπειρία των Αμερικανών φυσικά δε σημαίνει ότι δεν μπορούμε να εισέλθουμε στην ατμόσφαιρα του βιβλίου. Θα το δούμε όμως αλλιώς: θα το δούμε ως την εμπειρία ενός άλλου πολιτισμού, την οποία μπορούμε δυνητικά να ψυχανεμιστούμε.
Πατριάρχης Φώτιος

Πάπισσα Ιωάννα said...

Νιόβη,
"εισαγωγική" είναι η τάση της εποχής-μας να εσωτερικεύει όσα ζει και να μετράει πιο πολύ το πρίσμα που συλλαμβάνει και ερμηνεύει την πραγματικότητα, το φίλτρο με άλλα λόγια που διυλίζει συναισθηματικά τα γεγονότα, παρά αυτά καθεαυτά τα γεγονότα.
Κι είναι μια τάση που νομίζω υπηρετείται και από έλληνες συγγραφείς.
Πατριάρχης Φώτιος