Πικρός καφές με παξιμάδι: Τάσος Χατζητάτσης

Πότε πεθαίνει ένας λογοτέχνης; Όταν βιολογικά συμπληρώσει τα χρόνια της επίγειας ζωής-του και επιβιβαστεί για το αιώνιο ταξίδι; Ή όταν τα έργα-του πάψουν, αν πάψουν ποτέ, να διαβάζονται, να συζητιούνται, να σχολιάζονται;

“Ακροτελεύτιοι εσπερινοί”

εκδόσεις Πόλις

2009

Η συλλογή αυτή καθεαυτή δείχνει πώς ο Τάσος Χατζητάτσης (1945-2008), που πέθανε στις 8 Νοεμβρίου 2008, εξακολουθεί να «παράγει», αφού το συρτάρι του έχει αποθηκεύσει πιο πολλά απ’ όσα η ζωή-του πρόλαβε να εκδώσει. Οι περισσότεροι είχαν να πουν καλά λόγια για τον ολιγογράφο Θεσσαλονικιό συγγραφέα, ο οποίος εμφανίστηκε αργά στα γράμματά-μας, κέρδισε ένα βραβείο (του «Διαβάζω» το 2004 για το μυθιστόρημά-του “Σα σπασμένα φτερά”) και έφυγε με πέντε συνολικά έργα στο ενεργητικό-του.

Τι είναι αυτό που τράβηξε την προσοχή στον τρόπο γραφής-του; Εγώ ομολογώ ότι ενώ στο “Σα σπασμένα φτερά” διείδα μια ανανεωτική γραφή και έναν πλάγιο τρόπο να χωνεύονται τα βιώματά-του, να αναπλάθεται η ψυχολογία των προσώπων σε μια αποσπασματική και ασυνεχή γραφή, στα διηγήματά-του δεν είδα τίποτα δημιουργικό. Τα περισσότερα αναφέρονται σε πρόσωπα του παρελθόντος, πραγματικά ή φανταστικά αδιάφορο, τα οποία έρχονται σαν αναμνήσεις από άλλη εποχή. Η Ελ. Κοτζιά αντίθετα στο σημερινό φύλλο της Καθημερινής πιστεύει ότι τα βιώματα αυτά δίνονται με λογοτεχνικές γραμμές και καθαρούς όρους. Εγώ ωστόσο είδα μια προσπάθεια να διευθετηθούν λογαριασμοί με το παρελθόν. Είναι σαν ο συγγραφέας να ανακινεί τα συρτάρια της μνήμης-του εξορύσσοντας πρόσωπα και στιγμιότυπα που μπήκαν κάποια στιγμή στη ζωή-του. Σ’ αυτό το πλαίσιο παρουσιάζονται όλα τόσο φωτογραφικά και τόσο ρεαλιστικά, σαν κομμάτια μιας σκόρπιας αυτοβιογραφίας, που δεν συστήνουν πλοκή, δεν οριοθετούν τον κειμενικό χώρο παρά σαν πεδίο κατάθεσης βιωμάτων.

Ονόματα συγκεκριμένα, γενεαλογίες, χωριά κάπου στην επικράτεια, επαγγέλματα και μικροεμπειρίες, συναισθήματα και μαρτυρίες: αν όλα αυτά συνθέτουν την ατμόσφαιρα και τον χατζητατσικό βίο, πόσο μας ενδιαφέρουν και πόσο αποτελούν κείμενα διηγηματογραφικής διαχρονικότητας; Ο Χατζητάτσης έχτισε το όνομά-του, όλοι πίνουν νερό στ’ όνομά-του, αλλά θα ήθελα να με αγγίζουν περισσότερα όσα έχει γράψει.

*Ο πίνακας είναι του Γιάννη Μόραλη,

τιμή σε έναν "που έμεινε για να κλείσει την πόρτα"

Πατριάρχης Φώτιος