Θανάσης Σκρουμπέλος“Μπλε καστόρινα παπούτσια”
εκδόσεις Τόπος
2008
Μια δεκαετία φετίχ
Δύο είναι οι εποχές που αποτελούν φετίχ για τη σύγχρονη ελληνική πεζογραφία, ο εμφύλιος και η δεκαετία του ’60, προφανώς γιατί σ’ αυτές τις δύο εποχές βλέπουν οι συγγραφείς μας τις ρίζες της τωρινής κοινωνικοπολιτικής κατάστασης. Για τη δεκαετία του ’60 θυμίζω ενδεικτικά τα “Στοιχεία για τη δεκαετία του ’60”, του Θ. Βαλτινού και το “Πολύ βούτυρο στο τομάρι του σκύλου” του Γ. Σκαμπαρδώνη…
Ο Σκρουμπέλος επιχειρεί μια τοιχογραφία της εποχής με τις διαμάχες αριστερών και δεξιών, οι οποίες κλείνουν το έργο με συμφιλίωση στην πράξη (πέρα από τις ιδεολογικές διαφορές), με αποτύπωση του ονείρου για πρόοδο, λίγο μυθιστόρημα μαθητείας, λίγο πολυφωνική καταγραφή που ξεκινά από τους τραβεστί σε κέντρο διασκέδασης της εποχής μέχρι τα όνειρα των παιδιών. Ο συγγραφέας (γενν. 1944) έζησε τη δεκαετία αυτή ως έφηβος και αποτυπώνει με νοσταλγία τις μνήμες μιας εποχής που αργότερα απέκτησαν και πολιτική αξία.
Αγκομάχησα να το διαβάσω. Γιατί; Ίσως δεν μου αρέσουν αυτά τα μυθιστορήματα-τοιχογραφίες όπου οι πρωταγωνιστές έχουν μικρό ρόλο και οι δευτεραγωνιστές μεγάλο. Ίσως γιατί διείδα πιο πολύ πολιτική και κοινωνική σημασία στο εγχείρημα παρά αισθητική. Ίσως γιατί με έχει κουράσει αυτή η ομφαλοσκόπηση των αριστεροδεξιών μας ερίδων. Ίσως γιατί όλες αυτές οι προσπάθειες εκκινούν από το τάδε ή το δείνα ιδεολογικό υπόβαθρο και δεν πείθουν για τη γνησιότητά τους (το τέλος του έργου εν μέρει με διέψευσε). Ίσως γιατί ήμουν πολύ μικρός τη δεκαετία αυτή και δεν την κουβαλάω στις μνήμες μου ώστε να τη νοσταλγήσω.
Γράψανε γι’ αυτό:
annabooklover.wordpress.com/2008/07/17/bluesuedshoes: “Ένα καταπληκτικό βιβλίο χωρίς υπερβολή.”
-Έλενα Χουζούρη (Ελευθεροτυπία, 21.3.2008)
www.enet.gr/online/online_issues?pid=51&dt=21/03/2008&id=3451520: “Χάνει όταν, προκειμένου να αναφερθεί στα πολιτικά γεγονότα της εποχής, μετατρέπει τη γραφή του σε καταγγελτικό πολιτικό ρεπορτάζ. 'Η όταν σχηματοποιεί πρόσωπα και καταστάσεις (οι καλοί και οι κακοί). Αντίθετα, εκεί που σαφώς κερδίζει είναι η εξαιρετικά αφομοιωμένη γλώσσα των λαϊκών ανθρώπων, του υπόκοσμου και των «ανδρών που ντύνονται γυναίκες». Μια γλώσσα χυμώδης και ζωντανή, που δίνει το στίγμα της στο ενδιαφέρον αυτό μυθιστόρημα. Μπορούμε μάλιστα να πούμε πως και με τα τρία του βιβλία, ο Σκρουμπέλος δημιουργεί ένα προσωπικό, γλωσσικό, υφολογικό και μυθιστορηματικό σύμπαν.”
-Χρίστος Παπαγεωργίου (Η Αυγή, 10.4.2008): “Με γνήσιο λογοτεχνικό προφίλ και με σύνθετη γνώση της Ιστορίας, με ευρηματικότητα, ο Σκρουμπέλος για μια ακόμη φορά εκπλήσσει, προβληματίζει και αποκαθιστά. Ευχής έργον θα ήταν να μιμηθούν το παράδειγμά του και άλλοι, ώστε, τώρα που τα αρχεία έρχονται στο φως, τίποτα να μη μείνει στα συρτάρια των υπουργείων και των υπηρεσιών, για να μάθουμε πότε ο κάθε πολιτικός, δημοσιογράφος ή οικονομικός παράγοντας μάς λέει την αλήθεια ή ψεύδεται.”
Πατριάρχης Φώτιος
19 comments:
Απ ότι φαίνεται πρόκειται για ένα καλό βιβλίο, αλλά αυτό δεν με αποθαρρύνει να αραδιάσω όσο στριφογυρίζουν στο κεφάλι μου.
Θα σταθώ μόνο σε αυτό που γράφεις στην αρχή, στις εποχές φετιχ. Για το βιβλίο εφόσον δεν το χω διαβάσει, συγκεκριμένη άποψη δεν μπορώ να έχω.
Έχω να πω ότι όσο πιο πίσω πας στο χρόνο, τόσο πιο ακίνδυνο είναι αυτό που θα πεις.
Έχει γίνει συνήθεια πια, οι σημερινοί, να μιλούν για το χθες, και όχι τόσο συχνά γι αυτό που συμβαίνει ΤΩΡΑ!
Γιατί άραγε βλέπουν στο παρελθόν μεγαλύτερο ενδιαφέρον από το ΤΩΡΑ;
Το μόνο που έχω να πω είναι ότι η καλλιτεχνική πράξη που αφορά το ΤΩΡΑ είναι από μόνη της μια Νεοτερικότητα καθώς το ΤΩΡΑ συμβαίνει για πρώτη φορά.
ΥΓ. Ακόμα αναρωτιέμαι αν ο καλλιτέχνης είναι μια αλογόμυγα ή το φτερό που μας κάνει αέρα;
νομιζω πως η γενια που εμφανιστηκε , λογοτεχνικά εννοώ, στην τρέχουσα δεκαετία του 2000 ασχολειται και με το σημερα. Και πολλές φορές μελλοντολογεί πλαθοντας ουτοπίες ή δυστοπίες. Σωτάκης, Δέρβη, Στάμου,Χρυσόπουλος, Αμανατίδης, Μποζινακης, Κορτώ, και παρα πολλοι άλλοι που δεν θυμάμαι αυτή τη στιγμή, ααα ο κατσουλαρης, ο βραβευμενος παναγιωτιδης, και παλιότερα πιάνω τωρα ...τέλος πάντων θελω να πω ότι ισως να μην είναι τόσο εκτεταμένος ο αναμυρηκασμός των δεκαετιών.
Marky Mark....
που χαθηκαν όλοι ?
η πολυ, η πελεγκρινα....θα αρχισω να σκεφτομαι περίεργα.... επειδή και εγω κατ ουσίαν δεν εκφραζω φωτιε σε σχέση με την αναρτηση αποψη αλλα με αφορμή αυτή, να σας γραψω πως παρά τις επι μερους διαφωνίες μου θεωρώ τις αναγνώσεις σας τις πιο οξυδερκεις και το σαιτ σας έχει ένα κάποιο ενδιαφέρον.
καλημέρα (!!!), εγώ εδω ειμαι, αλλά τι να πω τώρα, δεν το έχω διαβάσει το βιβλίο. να πω ότι συμφωνώ με τον Βίτα για τη θεματολόγία (πολύ παρελθόν, ό,τι κι να λέτε, η πίτα ειναι παρελθόν) κι ακόμα, και παρόν να είναι, συχνά είναι με όρους παρελθόντος. Οι αλλαγές στην εποχή μας είναι καταιγιστικές και χρειάζεται ανοιχτό μυαλό.
Για το βιβλίο νόμιζα από τον τίτλο ότι συνδυάζει τον πολιτικό διχασμό της ελληνικής κοινωνίας με το ροκ εντ ρολ, δεν ισχύει αυτό;
(επί τη ευκαιρία, να πατε να δείτε το Ροκ εντ Ρολ στο θέατρο Πόρτα)
Κανείς δε χάθηκε, όλοι εδώ είμαστε, τόχουμε ρίξει στη σιωπηρή ανάγνωση, Μάρκος.
Κι εγώ νομίζω ότι κατά βάθος με το τώρα ασχολούνται όλοι ακόμα και αν φαίνεται ότι αναδιφούν στο παρελθόν ή μελλοντολογούν. Τα ερωτήματα που θα θέσεις στο παρελθόν ή τα θέματα που θα φανταστείς για το μέλλον καθορίζονται αναπόδραστα από το Τώρα.
Για το ΤΩΡΑ μιλάνε όλοι, αλλά το κάνουν από απόσταση. Έτσι τουλάχιστον νομίζω εγώ.
Το έχουμε παρακάνει πάντως εμείς εδώ να μιλάμε χωρίς να έχουμε διαβάσει τα βιβλία.
Ενδιαφέρον το θέμα της παρενδυσίας. Αναφέρεται και στην στάση της τότε Αριστεράς επ'αυτού;
Λοιπόν τωρα αυτο που λέει η Πόλυ ειναι πολύ ενδιαφέρον, κυρίως επειδή ισχύει αναμφισβήτητα. Δηλαδή:
1) Κάθε λογοτεχνία, και κυρίως το μυθιστόρημα, έχει να κάνει όχι τόσο με το θέμα του ή την εποχή στην οποία αναφέρεται,αλλά με την εποχή στην οποία ΓΡΑΦΕΤΑΙ. Είναι πάντα ένα κομμάτι της φωνής της, της συνείδησής της. Υπό αυτή την έννοια και τα διεξαγόμενα πχ στο Βυζάντιο και γραμμένα τώρα, εχουν να κάνουν κυρίως με το τώρα.
2) Διαπιστώνουμε όμως μια επιμονή στο παρελθόν, και επίσης (αυτό δικό μου κυρίως, οκέι) ότι και όταν αναφερόμαστε στο παρόν, συχνά αυτό γίνεται με όρους παρελθόντος 9αυτό αν θέλετε το εξηγώ άλλη φορά).
πώς ενώνονται αυτές οι δύο φιανομενικά αντικρουόμενες απόψεις;
Κατά τη γνώμη μου ως εξής: Κάθε βιβλίο εκφράζει την εποχή του. Αν τώρα επιμένει στο παρελθόν, αυτό σημαίνει ότι η ίδια η εποχή του 9η σ΄γχρονη)είναι κολλημένη, έχει πρόβλημα. Δηλαδή, είμαστε συντηρητικοί ή τελματωμένοι ε ξ ω λογοτεχνικά, στο κοινωνικό, ιδεολογικό, υπαρξιακό κλπ επίπεδο.
΄Κάτι σχετικό (δεν θυμάμαι ποιος διάσημος το εγραψε): Λάθος θεωρούμε συχνά, είπε, πως ένας συγγραφέας "είναι μπροστά από την εποχή του", δεν ισχύει αυτό. Είναι η εποχή που έχει μείνει πίσω.
Λογικό μου φαίνεται: όλοι οι συγγραφείς εμπνέονται από τη δ ι κ ή τους εποχή, από τη ζωη τους παίρνουν τα ερεθίσματα, δεν μπορεί λοιπόν να "είναι μπροστά", πώς να είναι;. Απλώς η πλειοψηφία δεν βλέπει αυτό που οι "πρωτοπόροι" βλέπουν (στο παρόν)
Άρα όλα τα βιβλία το παρον μας είναι, αλλά το θέμα είναι τι παρόν θέλουμε και ποια στοιχεία του διαλέγουμε να προβάλλουμε, να διερευνήσουμε και, αν έχουμε τη δύναμη,να υποστηρίξουμε.
να πως εδω ότι συχνά και τα μελλοντολογικά βιβλία εν έχουν ιδεολογικά τίποτα το προοδευτικό, κι ας είναι γεμάτα επιστημονική φαντασία, τεχνολογία κλπ. ¨οταν προβλέπεις ένα μαύρο, φασιστικό μέλλον με ανθρώπους ρομπότ κλπ δεν νομίζω ότι πρωτοτυπείς, με όρους παρελθόντος μιλάς (η παγκόσμια λογοτεχνία είναι γεματη τέτοια, εδώ και δεκαετίες)
Ουφ, αυτά!!
ωραια τα γράφετε πόλυ και πελεγκρινα (ακολουθώ τους νέους κανονες ορθογραφιες...μποντλερ, ρεμπο, λοτρεαμον...κ.ο.κ) και όμως πιστευω πως ένας συγγραφέας μπορεί να είναι πέρα και μπροστά ακόμη και εξω από εποχές. Να υπερβαίνει τις νόρμες της εκαστοτε εποχής με τρόπο αλχημιστικό. Το υποστήριξε και ο ρεμπώ και νομιζω στο μια εποχή στην κολαση το πετυχε εν μέρει...την απορρυθμιση όλων των αισθησεων. Την μεταποίηση του γλωσσικού κώδικα σε άλλο γλωσσικό -πάλι- κώδικα που γίνεται κατανοητος από την σύμβαση που οριζει ο συγγραφέας για να γίνει αντιληπτός. Υπάρχουν και άλλοι τρόποι και είναι και λίγο θέμα τύχης. Αν για κάποιο λόγο κάτι σε ρίξει σε παρατεταμένη χρόνια ονειροποληση θετική ή αρνητική σε βαζει σε άλλη εποχή φτιαγμένη σιγουρα με υλικά γνώριμα , σιγουρα όμως δεν θα έρθει ποτέ ή δεν ήρθε ποτέ. Δυστυχως μου είναι πολύ δυσκολο να κανω πιο σαφείς τις σκέψεις μου γιατί το διδαδίκτυο ειναι για μένα αναγνωση και παιχνιδι.
Μάρκος.
υ.γ. συμφωνω και με τις δυο αποψεις . Η Πόλυ εκφραζει μια πιο μυστικιστικη προσεγγιση όπου φαινεται να αναγνωριζει ολους τους χρόνους μεσα στο έργο ακόμη και τους σπόρους του πιο μακρινού μελλοντος. Η Πελε μιλά εχω την αίσθηση με όπλο τον ορθό λογο. ΄Λεει τα καθ ημας τα οχι και τόσο τρια πουλάκια καθονταν...που ηχουν καμια φορά (θέλω να πιστεύω) τα δικα μου.
Μαρκος ΙΙ
Vita, δεν πιστεύω στο ανώδυνο παρελθόν. Τα θέματα του ΑΛΛΟΤΕ, επειδή -όπως επισημαίνει η Pellegrina- αντανακλούν προβληματισμούς του τώρα, εξηγούν και τη μίζερη ή θετική πλευρά του παρόντος μας. Θέματα του παρελθόντος όπως η ταυτότητα, οι μειονότητες, ο διχασμός και ο Εμφύλιος, η μεταπολεμική Ελλάδα ερμηνεύουν τις βάσεις της σημερινής κακοδαιμονίας, έστω και αναδρομικά.
Το ερώτημά αναφέρεται στο γιατί επιλέγουν τη δεκαετία του '60;
Πατριάρχης Φώτιος
Μάρκο, σ' ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια και δεν κακιώνω καθόλου για τις διαφωνίες σου. Ο τρόπος πολλές φορές με ενοχλεί αλλά δεν πολυπειράζει -μόνο μην σπάσουμε κανέναν ποτήρι...
Φυσικά υπάρχει ενασχόληση και με το παρόν και με το μέλλον. Θεωρώ αυτονόητη μια τέτοια διαπίστωση.
Πατριάρχης Φώτιος
Πόλυ και Pellegrina,
συμφωνώ μαζί σας. Η ανάλυση της Προσκυνήτριας είναι εξαιρετική. Ειδικά αυτό για την εποχή και τον συγγραφέα πολύ καλό. Ο συγγραφέας καταλαβαίνει τι συμβαίνει, γεγονός που δεν έχει συλλάβει ακόμα ο πολύς κόσμος. Έτσι φαίνεται πρωτοπόρος. ΠΟΛΥ ΚΑΛΟ.
Πατριάρχης Φώτιος
Να θυμίσω ότι το παρελθόν έχει έτοιμη, πακέτο μαζί του, την ιδεολογική και συγκινησιακή φόρτιση. Υπάρχει το φορμάρισμα του εγκεφάλου (του δέκτη) έτοιμο (πχ ω τι σκληρά τα χρόνια της κατοχής, ω η άλωση της Πόλης, ω οι καταπιεσμένες γυναίκες στο σπίτι κλπ). Αλλά αν γράφεις κατι σύγχρονο, κάνεις το δυσκολότατο έργο να μετατρέπεις την ανεπεξέργαστη ακόμα καλλιτεχνικά ύλη του παρόντος σε καλλιτεχνική ουσία, να δηλώνεις εσύ, μόνος σου, ποιο το ενδιαφέρον, το συγκινητικό, το σημαντικό. Το κοινό, που δεν έχει δει ακόμα τη σύγχρονη ζωή ΄κριτικά και συνολικά είναι αμήχανο μπροστά σε τέτοια γραπτά. "Δεν του αρέσουν". Και ο δημιουργός υποφέρει, γιατί πρέπει να αποστασιοποιείται από την ίδια τη ζωή του, ζώντας την ταυτόχρονα έντονα. Μπρος πίσω. Είναι αληθινή θυσία, και όχι μόνο πάνω από βιβλία, τραπέζια και λάπτοπ(όπως με το θέμα από το παρελθόν)
Να που έχασα αυτή την ωραία συζήτηση απόψε και σας διαβάζω κατόπιν εορτής τώρα που τα έχετε πει όλα.
Αυτό που λες Μάρκος μου θυμίζει - στην ονειρική του εκδοχή - το κίνημα του Ουλιπό και τον Ρεημόν Κενώ με τους άπειρους συνδυασμούς των φράσεων και των παραγράφων, εκεί που μοιάζει σαν να ανακατεύεις μια τράπουλα με τα στοιχεία του κειμένου και βγαίνει κάτι καινούργιο διαρκώς. Εσύ το φαντάζεσαι αυτό με το λεπτότατο υλικό από τα όνειρα αν μου επιτρέπεις να σκεφτώ και να αλληλεπιδράσω με το σχόλιό σου.
Πελεγκρίνα, μου αρέσει να διαβάζω αυτό που έγραψες, μου φαίνεται μάλιστα με μια έννοια πολύ σημαντικό - το να αναδεικνύει κανείς τα στοιχεία του παρόντος όταν γράφει. Κι εμένα μ’ αρέσουν πολύ τέτοια βιβλία που μιλούν για το παρόν. Εν τούτοις προτιμώ να εκτυλίσσονται «αλλού» και όχι στη δική μου καθημερινότητα. Ίσως γιαυτό μ’ αρέσει περισσότερο η ξένη λογοτεχνία. Όλα έχουν βέβαια τη χάρη τους όταν γίνονται καλά. Και το εδώ και το αλλού και το τώρα ή το άλλοτε. Αυτό που λες για το μετασχηματισμό της βίωσης του παρόντος σε καλλιτεχνική ουσία και οι εσωτερικές συγκρούσεις και συγκινήσεις του συγγραφέα καμιά φορά μας κάνουν να ξεχνάμε ότι αυτός διάγει ένα βίο άχρωμο και εξωτερικά άχαρο. (Σκέψου το παράδειγμα και την αντίθεση ανάμεσα στο συγγραφέα και τον ήρωά του: Καζαντζάκη – Ζορμπά ή ακόμα πιο πεζά τον Στρατή Τσίρκα που στα ημερολόγια της Τριλογίας έγραφε όταν αναφερόταν στο διάλειμμα από το γράψιμο: «καιρός για λίγο πραγματική ζωή. Θα πάω κινηματογράφο»)
Το μέλλον κι εμένα δεν μου πάει στη λογοτεχνία. Το βρίσκω στεγνό και σκληρό. Χρειάζονται τόσες περιγραφές για να αποδοθεί η συνθήκη του μυθιστορήματος που είναι δύσκολο να μην βαρεθώ. Με μια έννοια το παρελθόν φτιάχνει το σκηνικό του πιο εύκολα, σχεδόν φτιάχνεται μόνο του.
Αλλά να μην κολλάμε φυσικά εκεί. Κουβέντα να γίνεται για το χρόνο.
Νιώθω ώρες ώρες σαν συντονιστής-δημοσιογράφος σε talk show στην τηλεόραση, που όλο προσπαθεί να μαζέψει τη συζήτηση κι όλο του ξεφεύγει. Κανονικά μιλάμε για τον Σκρουμπέλο -τον θυμάται κανείς;- αλλά τελικά συνομιλούμε για το χρόνο αναφοράς της λογοτεχνίας, το τώρα και το τότε...
Πατριάρχης Φώτιος
Αφού προειδοποιήσαμε: δεν το έχουμε διαβάσει. να θυμίσω πάντως ότι έχει γράψει και τα "Φίδια στον Κολωνό" με ανάλογο νομίζω θέμα.
Στο επόμενο ποστ θα μιλήσω για τη λογοτεχνία που αναφέρεται στον Εμφύλιο και τότε μπορείτε να ξεσπαθώσετε.
Πατριάρχης Φώτιος
Το βιβλίο το έχω διαβάσει σχετικά πρόσφατα και μπορώ να πω ότι το βρίσκω πολύ καλό. Θίγει τα γεγονότα μιας σημαντικής εποχής, τα αποτελέσματα της οποίας τα ζούμε ακόμη και στις ημέρες μας. Μη ξεχνάμε ότι μετά τον Β Παγκόσμιο πόλεμο στην Ελλάδα δεν είχαμε ομαλές πολιτικές εξελίξεις, ο εμφύλιος και ότι ακολούθησε από την πλευρά των νικητών δεν επέτρεψαν μια ομαλή ανάπτυξη στη χώρα μας. Απο εκεί και πέρα η εποχή εκείνη με τις πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις της μπορεί να τροφοδοτήσει πολλά βιβλία ακόμη.
Υ.Γ. Pellegrina θα μου επιτρέψεις να σου συστήσω ένα βιβλίο, πως να μιλάτε για ένα βιβλίο χωρίς να το έχετε διαβάσει.
Akamas,
το θέμα από μόνο του δεν είναι αναγκαία και ικανή συνθήκη επιτυχίας ενός βιβλίου. Γι' αυτό το ότι ο Σκρουμπέλος αναφέρεται σε μια ενδιαφέρουσα εποχή δεν κάνει και το έργο του σημαντικό.
Πατριάρχης Φώτιος
Μια γεύση από τη γλώσσα και το ύφος του βιβλίου, μου φαινεται, - Πατριάρχα διαψεύστε με εσείς που το έχετε διαβάσει - μπορεί να πάρει κανείς από τη γλώσσα και το ύφος του Σκρουμπέλου όταν μιλά για τη Χαβάη και τα παιδικά του χρόνια στη συνέντευξή του στο Lifo:
http://www.lifomag.gr/content/x8/498
Πόλυ,
καταρχάς μια παρατήρηση: "Χαβάη" ονομάζεται το κέντρο το οποίο αποτελεί το βασικό σκηνικό του βιβλίου.
Ευτυχώς, ο Σκρουμπέλος στη συνέντευξή του δεν έχει το ύφος του βιβλίου. Και λέω ευτυχώς, γιατί προφανώς κατ' εμέ δεν πρέπει να μεταφέρει ο συγγραφέας το ύφος του μέσα στα βιβλία του, αλλά κάθε έργο τού υπαγορεύει και το ιδιαίτερο ύφος που θα ακολουθήσει. Και σ' αυτό το σημείο ο Σκρουμπέλος τα καταφέρνει περίφημα.
Πατριάρχης Φώτιος
Post a Comment