Πώς διορθώνεται ένας συγγραφέας;
Υπόθεση εργασίας: ένας συγγραφέας (μπορεί και) θέλει να βελτιωθεί και δεν επαναπαύεται ούτε στις πωλήσεις ούτε στη ναρκισσιστική του αυτοεπιβεβαίωση. [Δεν είμαι συγγραφέας, αλλά ένας αναγνώστης που θα ήθελε να βλέπει τους συγγραφείς να βελτιώνονται από έργο σε έργο]. Τι κάνει για να το πετύχει;
- Λαμβάνει υπ’ όψη του τα σχόλια δικών του ανθρώπων (φίλων, συγγενών, συναδέλφων με τους οποίους γνωρίζεται); Η οικειότητα προκαλεί μερική τύφλωση.
- Διαβάζει τους κριτικούς; χαίρεται με όσα θετικά τού επισημαίνουν ή στέκεται και στα αρνητικά; Μήπως είναι αρτηριοσκληρωτικός; ή προσπαθεί να κατανοήσει όσα επιχειρήματα έχουν λογική, άσχετα αν τα θεωρήσει μετά από βάσανο λανθασμένα; Απαντά στις κριτικές, πιστεύοντας ότι μπορεί να δικαιολογήσει ακόμα και τη λανθασμένη εκτίμηση των άλλων μέσω του λόγου του και όχι με το έργο του;
- Ακούει τους αναγνώστες και όσα του καταμαρτυρούν; Τα μπλογκς είναι μια τέτοια ευκαιρία για διάλογο.
- Ξαναδιαβάζει το έργο του από απόσταση και προσπαθεί να το δει σαν μακρινός αναγνώστης (δύσκολο);
- Συνεχίζει (αν βέβαια το έκανε και μέχρι τώρα) να μελετά άλλους συγγραφείς, να διαβάζει θεωρητικά και να ψάχνει ό,τι θα τον ωθήσει σε μια συγγραφική αυτογνωσία; Έχει κατά νου ότι δεν είναι το θέμα που θα τον κάνει να ξεχωρίσει αλλά ο χειρισμός του, δεν είναι η ιστορία αλλά η αφήγηση, δεν είναι οι έξυπνες επινοήσεις αλλά η δομή και το καλοδουλεμένο ύφος;
- Έχει υπομονή; Ή μήπως βιάζεται να ξανακάνει επιτυχία με τη συνταγή της παλιάς; μήπως προσπαθεί να είναι στο επίκεντρο ως πρόσωπο παραγνωρίζοντας το συγγραφικό του έργο;
Οι “ρομαντικές” αυτές ερωτήσεις στηρίζονται στη θέληση να δούμε συγγραφείς που δεν θα είναι αιθεροβάμονες, αλλά προσπαθούν να διατηρήσουν το έργο τους και όχι το κασέ τους ή τη φήμη τους. Καταλαβαίνω ότι κάθε συγγραφέας παλεύει με δύο αντίρροπες τάσεις: από τη μία αγαπά τα παιδιά του, ειδικά όσο είναι νεογέννητα, και δύσκολα βλέπει τα λάθη τους, κι από την άλλη θέλει να ξεφύγει από τη μανιέρα και να πειραματιστεί πολλές φορές, αναζητώντας τη διαφορά με τα προηγούμενα έργα του.
Πατριάρχης Φώτιος
27.3.2007
4 comments:
Καλησπέρα σας.
1)Ένας συγγραφέας βελτιώνεται όταν κάνει αυτά που λέτε και δεν βελτιώνεται όταν κάνει αυτά που επίσης λέτε (ή υπονοείτε) ότι δεν πρέπει να κάνει.
2) Συχνά ένας συγγραφέας βελτιώνεται τυχαία. Δηλαδή με την πάροδο του χρόνου ωριμάζει ως άνθρωπος κι αυτό αποτυπώνεται στο έργο του χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια. Αυτό δείχνει όμως ότι η ωρίμαση -που, πρώτον δεν είναι δεδομένη και δεύτερον, τα τελευταία χρόνια μάλλον απαξιώνεται, καθότι, σε μια εποχή νεοσυντηρητική, το μόνο (αφελώς) "προοδευτικό" που προβάλλεται είναι η εν γένει "νεότητα"- είναι σημαντικός παράγοντας βελτίωσης και άρα πρέπει να επιδιώκεται (εκτός λογοτεχνίας εννοώ, στη ζωή)
3) Ένας συγγραφέας βελτιώνεται ευκολότερα όταν έχει αποσυνδέσει την συγγραφή από την επιβίωση, νομίζω. Αυτό είναι άσχετο με το αν είναι εύπορος ή φτωχός. Απλώς να την έχει, με κάποιο τρόπο, αποσυνδέσει.
4)Η "επιτυχία" μάλλον είναι κακός σύμβουλος για τη βελτίωση, αλλά ποιος νοιάζεται! (Εδώ θα ήθελα να αναφέρω ως παράδειγμα την κ. Μάρω Δούκα. Εξέδωσε την Αρχαία Σκουριά σε ηλικία κάτω των 30. Το βιβλίο έγινε όχι απλώς επιτυχία, αλλά κυριολεκτικά θρύλος.Κι όμως η κ. Δούκα εξελίχθηκε από τότε και βελτιώθηκε ως συγγραφέας όσο λίγοι. Αυτό σημαίνει: επιτυχία ίσον ευθύνη, όχι "ψώνισμα". Είναι θέμα ήθους και ιδεολογίας)
5) Ένας συγγραφέας βελτιώνεται όταν του το ζητά το κοινό του. Αλλά το κοινό πλέον αρέσκεται συχνά σε μανιέρες -διαβάζω πχ Καρυστιάνη επειδή γράφει "έτσι". Ακόμα κι αν θέλει να βελτιωθεί η κ. Καρυστιάνη (δεν υπονοώ τίποτα, παράδειγμα είναι), κανείς δεν την ενθαρρύνει σε αυτό.
6) Ένας συγγραφέας βελτιώνεται όταν ο ίδιος αποφασίσει προς ποια κατεύθυνση θέλει τη βελτίωση. Όταν έχει ένα πρότυπο και πορεύεται.
7)Οι πειραματισμοί είναι όντως πειρασμός, όμως νομίζω ότι συνιστούν από μόνοι τους ένα είδος "βελτίωσης" (βήμα εξέλιξης καλύτερα).
8)Αυτό που λέτε για το χρόνο και την υπομονή είναι σχετικό. Εξαρτάται από τη σχέση του καθενός με το χρόνο. Δεν πιστέυω ότι η καλή εξέλιξη θέλει πάντα πολύ χρόνο.
8) Τέλος (για να κλείσω το ήδη σεντόνι!)ένας συγγραφέας οφείλει, στα πλαίσια μιας αέναης βελτίωσης, να μένει πάντα ατελής (κι ας λένε οι κριτικοί τα δικά τους, αυτό πρέπει να κάνουν άλλωστε). Ένα ολοστρόγγυλο ψωμάκι, ακόμα κι αν λέει πολλά, λίγα αφήνει.(Θέλω να πω δεν συζητιέται, δεν "γεννάει". Λες απλώς "πολύ ωραίο" και τέλειωσε). Το έργο τέχνης, κατά τη γνώμη μου, επικοινωνεί -κυρίως και πιο δυνατά- μέσα από τις "τρύπες" του, δηλ. τις ατέλειές του. Ακόμη και τα λάθη του. (Που όσο πιο "προχωρημένο" είναι το έργο, τόσο πιο "μεγάλα" υπάρχει ο κίνδυνος να είναι)
Αυτά. Συγνώμη για τη φλυαρία, καληνύχτα σας.
Αγαπητή Pelegrina,
φυσικά ο πειραματισμός είναι πρόοδος (έτσι τον εννοούσα), φυσικά η βελτίωση δεν θέλει επανάπαυση και ψώνισμα.
Θα διαφωνήσω ωστόσο ότι βελτιώνεται κανείς και τυχαία. Τύχη, έλεγαν οι Διαφωτιστές, είναι το γνωστό αποτέλεσμα ενός άγνωστου αιτίου. Η βελτίωση μπορεί να μην είναι συνειδητή, αλλά πάντα οφείλεται σε ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες, οι οποίοι οδηγούν στην ωρίμαση.
Πώς εννοείς την "ατέλεια"; και πώς ε π ι δ ι ώ κ ε ι κανείς να μένει "ατελής";
Χαίρομαι που κάθισες και συν-ήπιες (και μάλιστα για ώρα) τον χυμό αχλάδι μαζί μου.
Πατριάρχης Φώτιος
Υ.Γ. Σε ποιο εγχειρίδιο διδάσκεται απόσπασμα του Μάτεσι;
Καλημέρα σας Πατριάρχα
1) Το ίδιο ακριβώς με σας εννοούσα με το "τυχαία". Δεν υπάρχει άλλο "τυχαία", σας "φαίνομαι" τύπος που πιστεύει στα "άστρα"; (αφήστε που κι αυτά ως "αιτίες" παρουσιάζονται!) Αλλά γιατί να καταργήσουμε τη λέξη; Είναι μια υποκειμενική, "ψυχολογική" ματιά αυτού που λέτε "ασυνείδητα" και "άγνωστη αιτία".Εμένα, ως λέξη, μου αρέσει . Κουβαλάει όλα αυτά που λέτε, συν κάτι άλλο, αυτό που ακόμα δεν ξέρουμε(ατέλεια!)
2) Όχι βέβαια, ο συγγραφέας δεν επιδιώκει την ατέλεια (τρελαθήκαμε; Αν επιδιώκει την ατέλεια, χαζομάρες θα γράψει). Την τελειότητα επιδιώκει, γνωρίζοντας βέβαια ότι δεν θα τη φτάσει. Αλλά εννοώ το εξής: Βάζεις ένα στόχο, έχεις ένα "όραμα", ένα έργο"στο κεφάλι σου". Να μη φοβάσαι αν δεν "βγαίνει". Αν κάποια σημεία "κάτι πάνε να πούνε, αλλά δνε το ολοκληρώνουν". Και, κατά τη γνώμη μου, να ΜΗΝ τα κόβεις (αν δεν κυριαρχούν)για να το κάνεις ωραίο στρογγυλό ψωμάκι όπου όλα έχουν τη θέση τους. Και να μη σε νοιάζει αν θα θεωρηθεί αδεξιότητα. Είναι ζωντάνια.Η ομορφιά στην τέχνη (κατ' εμέ και στη ζωή)βρίσκεται (και)στην ασυμμετρία (οι ζωγράφοι θα συμφωνούσαν), στην "ακατέργαστη ύλη" (Σαρτρ). Αλλιώς θα ήταν δοκίμιο, δεν θα ήταν λογοτεχνία. Αυτό το "κάτι" που δεν "βγήκε καλά" είναι που πιθανόν θα ερεθίσει περισσότερο, κι αυτό είναι το ωραίο. Ίσως είναι και μια (όχι η κύρια) πλευρά αυτού που είπατε σε άλλο ποστ "ανοιχτότητα". Η ανοιχτότητα καμιά φορά προκύπτει "τυχαία"!
3)"Νέα Ελληνικά για τα Τεχνικά Επαγγελματικά Εκπαιδευτήρια, Β Τάξη πρώτου κύκλου", σελ.144 (απόσπασμα με επεισόδιο από την κατοχή, με τίτλο -στο σχολικό βιβλίο- [Οι πατάτες]) το βιβλίο διδάσκεται τελευταία χρονιά φέτος, καθότι τα ΤΕΕ καταργήθηκαν.
Καλημέρα σας και πάλι. Μου αρέσουν οι χυμοί σας.
Αγαπητέ Πατριάρχη πολύ ενδιαφ΄λερουσες οι απόψεις σας. Δεν μπορώ να τις σχολιάσω διότι δεν γνωρίζω πώς λειτουργεί ένας συγγραφέας. Θεωρώ ότι είναι σωστές. Το μόνο που θα προσθέσω είναι αυτό που έχω επισημάνει στο μπλογκ μου κατ' επανάλειψη: Ο συγγραφέας δεν πρέπει να ακολουθεί τους νόμους της αγοράς και να επιδιώκει να είναι κάθε χρόνο με καινούριο βιβλίο στις προθήκες. Αυτό τον κάνει να βιάζεται και με τις δυο έννοιες. Και η ταχύτητα δεν είναι καλός σύμβουλος της ποιότητας. Σας καλώ να περάσετε από το μπλογκ μου. Έχω δημοσιεύσει ένα κείμενο σχετικό με το θέμα που αναφέρετε και με τα βραβεία. Θα χαρώ να το συζητήσουμε. Αφορά όλους όσους ασχολούμαστε με την ελληνική λογοτεχνία. Ευχαριστώ.
Post a Comment