2009 Έτος Γιάννη Ρίτσου

Ρωμιοσύνη

Αὐτὰ τὰ δέντρα δὲ βολεύονται μὲ λιγότερο οὐρανό,

αὐτὲς οἱ πέτρες δὲ βολεύονται κάτου ἀπ᾿ τὰ ξένα βήματα,

αὐτὰ τὰ πρόσωπα δὲ βολεύονται παρὰ μόνο στὸν ἥλιο,

αὐτὲς οἱ καρδιὲς δὲ βολεύονται παρὰ μόνο στὸ δίκιο.

Ἐτοῦτο τὸ τοπίο εἶναι σκληρὸ σὰν τὴ σιωπή,

σφίγγει στὸν κόρφο του τὰ πυρωμένα του λιθάρια,

σφίγγει στὸ φῶς τὶς ὀρφανὲς ἐλιές του καὶ τ᾿ ἀμπέλια του,

σφίγγει τὰ δόντια. Δὲν ὑπάρχει νερό. Μονάχα φῶς.

Ὁ δρόμος χάνεται στὸ φῶς κι ὁ ἴσκιος τῆς μάντρας εἶναι σίδερο.

Μαρμάρωσαν τὰ δέντρα, τὰ ποτάμια κ᾿ οἱ φωνὲς μὲς στὸν ἀσβέστη τοῦ ἥλιου.

Ἡ ρίζα σκοντάφτει στὸ μάρμαρο. Τὰ σκονισμένα σκοίνα.

Τὸ μουλάρι κι ὁ βράχος. Λαχανιάζουν. Δὲν ὑπάρχει νερό.

Ὅλοι διψᾶνε. Χρόνια τώρα. Ὅλοι μασᾶνε μία μπουκιὰ οὐρανὸ πάνου ἀπ᾿ τὴν πίκρα τους.

Τὰ μάτια τους εἶναι κόκκινα ἀπ᾿ τὴν ἀγρύπνια,

μία βαθειὰ χαρακιὰ σφηνωμένη ἀνάμεσα στὰ φρύδια τους

σὰν ἕνα κυπαρίσσι ἀνάμεσα σὲ δυὸ βουνὰ τὸ λιόγερμα.

Τὸ χέρι τους εἶναι κολλημένο στὸ ντουφέκι

τὸ ντουφέκι εἶναι συνέχεια τοῦ χεριοῦ τους

τὸ χέρι τους εἶναι συνέχεια τῆς ψυχῆς τους -

ἔχουν στὰ χείλια τους ἀπάνου τὸ θυμὸ

κ᾿ ἔχουνε τὸν καημὸ βαθιὰ-βαθιὰ στὰ μάτια τους

σὰν ἕνα ἀστέρι σὲ μία γοῦβα ἁλάτι.

Ὅταν σφίγγουν τὸ χέρι, ὁ ἥλιος εἶναι βέβαιος γιὰ τὸν κόσμο

ὅταν χαμογελᾶνε, ἕνα μικρὸ χελιδόνι φεύγει μὲς ἀπ᾿ τ᾿ ἄγρια γένειά τους

ὅταν κοιμοῦνται, δώδεκα ἄστρα πέφτουν ἀπ᾿ τὶς ἄδειες τσέπες τους

ὅταν σκοτώνονται, ἡ ζωὴ τραβάει τὴν ἀνηφόρα μὲ σημαῖες καὶ μὲ ταμποῦρλα.

Θεωρώ ευτυχή συγκυρία που ο Μίκης Θεοδωράκης έκανε στροφή από την κλασική μουσική, που σπούδασε, στο λαϊκό τραγούδι. Κι ακόμα περισσότερο που πήρε τα ποιήματα και να ανέδειξε με τη σύνθεσή του, που πήρε τους στίχους και τους κάρφωσε στα χείλια και στις καρδιές εκατομμυρίων Ελλήνων, που κατέβασε την ποίηση στην καθημερινότητα αλλά ταυτόχρονα την ανέβασε πολύ πιο πάνω από τις σελίδες και τα κιτρινισμένα χαρτιά.

Ο Ρίτσος χρωστάει πολλά στη μελοποίησή του από τον Θεοδωράκη, όπως και άλλοι ποιητές. Φωνές, όπως του Μπηθικώτση, της Μαίρης Λίντα, της Φαραντούρη, του Νταλάρα κ.ο.κ. εκτόξευσαν τον στίχο του Ρίτσου, όπως τον "Επιτάφιο" και τη "Ρωμιοσύνη" στα πικάπ, στα CD, στα MP3 κι έτσι τον φύτεψε στη συνείδηση των νέων.

Καλό Μήνα

Πατριάρχης Φώτιος