“Ο Λοξίας”εκδόσεις Ίνδικτος
2008
Πώς προσέρχεται κανείς στη λογοτεχνία; Εννοώ με τι εφόδια και με τι βαρίδια; Φυσικά με την παιδεία του, τα βιώματά του, τα διαβάσματά του, την εν γένει κουλτούρα του αλλά και με το επάγγελμά του, τις μνήμες, το περιβάλλον κ.ά. Το στοίχημα της επιτυχίας έγκειται στο αν θα καταφέρει να χρησιμοποιήσει όλη αυτή την περιουσία του μέσα στο μυθοπλαστικό πλαίσιο υποτάσσοντάς την στην αισθητική της λογοτεχνίας.
Παράδειγμα: ένας μαθηματικός, αν καταφέρει να ενσωματώσει τις μαθηματικές του γνώσεις στον μυθιστορηματικό κορμό, τότε θα πετύχει και ως συγγραφέας. Δυστυχώς όμως βλέπουμε ψυχολόγους να μην μπορούν να απαγκιστρωθούν από την ειδικότητά τους (λ.χ. Τσαλίκογλου), αρχαιολόγους που να μην “προδίδουν” την ιδιότητά τους προς όφελος της αφήγησης (λ.χ. Χατζηχρήστου) αλλά και άλλους που πετυχαίνουν τον ιδανικό συγκερασμό επεκτείνοντας τη λογοτεχνία σε άλλα πεδία και μπολιάζοντάς την με νέα κοιτάσματα.
Ο Σπύρος Γιανναράς, υιός Χρήστου Γιανναρά, έρχεται στη λογοτεχνία φορτωμένος με φιλοσοφικά κιτάπια. Φτιάχνει τρεις ιστορίες, όπου προβληματίζεται για την ανθρώπινη ταυτότητα και τους ρόλους μέσα στο κοινωνικό σύνολο, αξιοποιώντας την τεχνική του σωσία, της αντικατάστασης δηλαδή ενός ανθρώπου με έναν άλλο. Ο ήρωας της πρώτης νουβέλας σκοτώνει τον αντίπαλό του, που τελικά αποδεικνύεται ότι ήταν ο εαυτός του, καθώς βρίσκεται ο ίδιος δολοφονημένος· στη δεύτερη, ο Φατσέας αντικαθιστά τον άλλο Φατσέα σε ένα χωριό όπου ζουν μόνο Φατσέηδες κ.λπ.
Η φιλοσοφική του παιδεία είναι τόσο εμφανής –και δεν την κρύβει σκόπιμα-, οι διακειμενικές του αναφορές τόσο προκλητικές και οι ιδέες τόσο ωμά παρουσιασμένες, χωρίς να ξεπηδούν δηλαδή απόλυτα από τη δράση, που η λογοτεχνικότητα κάμπτεται και μένουν δοκιμιακά κείμενα ανεπιτυχώς μεταμφιεσμένα σε αφηγήματα.
Πατριάρχης Φώτιος
26 comments:
Κατά συνέπεια ας ξαναδιαβάσω τον Εχθρό του Ποιητή
Αφού Πατριάρχη δε σου άρεσε (τελευταία παράγραφος)
β.
Ελπίζω να έγινε κατανοητό γιατί δεν μου άρεσε, παρόλο που δέχτηκε λίγο πολύ ψιλοκαλές κριτικές. Ένα λογοτέχνημα είναι καλό, όταν καταφέρει να αφομοιώσει όλα τα στοιχεία στη μυθοπλασία. Αλλιώς ...κάνει νερά.
Πατριάρχης Φώτιος
Τον Εχθρό του Ποιητή τον είχα διαβάσει πριν χρόνια και ομολογώ ότι δνε είχα καταλάβει σχεδόν τίποτα! (κάποια ψυχαναλυτική βάση σε σχέση με την αδερφή, αλλά μέχρι εκεί). Σχετικά πρόσφατα διάβασα τον Πεισίστρατο, που ο Χειμωνάς είχε σχεδόν αποκηρύξει ως πολύ νεανικό, το είχε γράψει εφηβος και μου φάνηκε καταπληκτικό κείμενο.
υγ: για τους μη γνωρίζοντες (δεν είναι κακό), ο λόγος για τον Χειμωνά πατέρα. Τον Γιώργο, όχι το Θανάση.
υγ2 Αυτοί οι γιοι και οι κόρες (που δεν το διάλεξαν βέβαια) πώς να αισθάνονται άραγε; Εντάξει, συνήθεια είναι...
Πώς βρεθήκαμε από τον "Λοξία" του Σπ. Γιανναρά στον "Εχθρό του ποιητή" του Γιώργου Χειμωνά δεν μπορώ να καταλάβω. Αλλά έτσι είναι τα καφέ... (όπως και τα σούπερμάρκετ): μπαίνεις για μακαρόντα και βγαίνεις με λουκάνικα Φραγκφούρτης.
Πατριάρχης Φώτιος
Φιλοσοφική συγγένεια, οικογενειακή ομοιότητα, ομοιοκαταληξία στα επίθετα! Αλλά ο Βαγγέλης έκανε την αρχή! (τελευταία έγινα το σπαστικό της τάξης: κύριε, κύριε, ο Βαγγέλης το έκανε!)
ας παραβλέψω ότι η συμμαθήτριά μου με κάρφωσε στον Κύριο και ας πω πως ο Εχθρός του Ποιητή μου ήρθε ως απάντηση στα όσα λες Πατριάρχη στην τέταρτη παράγραφός σου
Επί τη ευκαιρία
γιατί η φιλοσοφία δεν είναι λογοτεχνία; Και από την άλλη ενώ καλώς δεν είναι γιατί και να μην είναι; ΄Η καλύτερα γιατί να μην συνταιριάζεται;
Και άλλα συναφή
(πάντως κύριε η Πελεγκρίνα μου πήρε το μολύβι :) )
βαγγέλης ι.
Η φιλοσοφία δεν είναι λογοτεχνία αν δεν μετασχηματίζεται σε πλοκή, σε ατμόσφαιρα, σε χαρακτήρες. Δεν είναι όταν προβάλλει το εγώ της πάνω από την υπόθεση, όταν προσπαθεί να καπελώσει την τέχνη, όταν αρνείται να ενσωματωθεί στην όποια πλοκή...
Πατριάρχης Φώτιος
Σεπτέ Πατριάρχα,
Ι. Εχω διαβάσει το βιβλίο και μου άφησε μια περίεργη αίσθηση. Σίγουρα η σκιά του πατρός Γιανναρά είναι παρούσα, αλλά παντρεύεται με αναφορές στην ευρωπαϊκή λογοτεχνία, αναφορές τις οποίες η κριτική ήλεγξε ως κακοχωνεμένες. Αρμόδιος σε ζητήματα συγκριτικής λογοτεχνίας δεν είμαι, οπότε δεν μπορώ να τις
κρίνω. Γενικώς το βιβλίο έχει κάποιες καλές σελίδες. Εκτιμάται ως πρωτόλειο και αναμένουμε τις εξελίξεις.
ΙΙ. Μου αρέσει που παραμένεις συνεπής στην εφαρμογή του κριτηρίου λογοτεχνικότητας. Η φιλοσοφία δεν είναι λογοτεχνία, μπορεί, όμως, να μετέρχεται των μέσων της λογοτεχνίας για πολλούς και διάφορους λόγους. Μεταξύ άλλων, και για να μας τέρψει, να μας χαρίσει αισθητική απόλαυση. Αν αρχίζω να αναφέρω παραδείγματα, θα αδικήσω κάποιον.
ΙΙΙ. Στην Αγγλία λογοτεχνίζουν ως και οι δικαστές.
Βέβαια δεν έχω διαβάσει το βιβλίο για να εκφέρω άποψη, αλλά είναι πολλά τα λογοτεχνικά κείμενα που θα μπορούσαμε κάλλιστα να τα θεωρήσουμε και φιλοσοφικά έργα. Η Ναυτία, ο άνθρωπος χωρίς ιδιότητες , κάποια έργα του Χάξλεϋ, καί άλλα , ενώ το Τάδε έφη Ζαρατούστρας δε θα μπορούσε να είναι και λογοτεχνικό;
Σίγουρα το ζητούμενο δεν είναι ο σαφής διαχωρισμός των ειδών αλλά το πώς συμπλέκονται αυτά στο έργο.
Πάντως η υπόθεση των διηγημάτων του Λοξία, που αναφέρεις, μου φαίνεται πολύ ενδιαφέρουσα.
Πανοσιολογιότατε, στο γράψιμό μου πορεύομαι όπως και με τον εαυτό μου μέσα στη ζωή: με τα κενά και τις αδυναμίες μου. Τα τρία αυτά διηγήματα έχουν αδυναμίες, οι οποίες μου φαίνονται εντονότερες με την πάροδο του χρόνου. Υπάρχουν ωστόσο διαφορετικές προσεγγίσεις της λογοτεχνίας. Η μια που θα την συνόψιζα με τη φράση του Σταντάλ, να περιφέρεις έναν καθρέφτη μέσα στην πόλη, με γοητεύει ενίοτε, αλλά δεν με αφορά. Με αφορά η λογοτεχνία των ιδεών, που παλεύει με τα νοήματα, τις σκέψεις και τις πράξεις. Που προσπαθεί να φωτίσει έμμεσα (μεταφορικά ή αλληγορικά) τη ζώη. Στην προσπάθειά μου αυτή νομιζω ότι σε πολλά σημεία ξώκειλα και τα διηγήματά μου έγιναν υπερβολικά εγκεφαλικά. Αν ήταν δοκιμιακά δεν θα πείραζε καθόλου. Ενοχλεί ο δοκιμιακός χαρακτήρας των έργων του Μπροχ, του Μούζιλ, του Μπολάνιο, του Πωλ Γκαντέν, η απόλυτη κατίσχυση της σκέψης σε μια πλειάδα Ρώσων μέχρι τον Βασίλι Γκρόσμαν, τον Σαλάμωφ, τον Πλατόνωφ;
Επιτρέψτε μου να παρατηρήσω ότι στο πρώτο διήγημα που η διακειμενικότητα χτυπάει το μάτι, αυτό γίνεται σκοπίμως γιατί πρόκειται για τον μονόλογο ενός «διανοούενου». Στον Φατσέα η χρήση της γλώσσας που παραπέμπει στην Ιλλιάδα υπηρετεί την περιγραφή ενός μακελειού κλπ. Λάθη υπάρχουν πολλά, μην ισοπεδώνετε όμως τα πάντα σε ένα τόσο απλοϊκό δομικά και φιλοσοφικά σχήμα. Δεν οφείλονται όλα στον πατέρα ή στην (κατ'ουσίαν μικρή) φιλοσοφική μου σκευή. Επιτρέψτε μου να πιστεύω ότι τα σημεία όπου το δέσιμο πετυχαίνει δεν είναι ελάχιστα. Επίσης νομίζω ότι δεν είναι αμελητέα η δουλειά που έχει γίνει στη γλώσσα (το Α και το Ω στη λογοτεχνία, κάτι που μοιάζει να ξεχνάτε). Αν δεν βλέπετε ούτε χαρακτήρες, ούτε πλοκή, ούτε γλώσσα αλλά μόνο κακοχωνεμένο φιλοσοφικό στοχασμό, τότε μάλλον διαβάζετε κομμάτι βιαστικά ή βιάζεστε να ξεπετάξετε μια καταδικαστική κριτική για να επιβεβαιώσετε το επίθετο «Μέγας» του Φώτιου, να νιώσετε κι εσείς μεγάλος κριτικός. Γιατί πώς αλλιώς να εξηγήσει κανείς την ενόχλησή σας για τις ψιλοκαλές κριτικές του βιβλίου. Οι κριτικές ήταν καλές στο μέτρο που επεσήμαναν αδυναμίες, μου επέστησαν την προσοχή στα κενά, αλλά και τόνισαν τα επιτεύγματα του βιβλίου. Αν κρίνετε μόνο με μαύρα ματαγυάλια, μάλλον θα πρέπει να αλλάξετε αντικείμενο.
τα σέβη μου.
Σπύρος Γιανναράς
Άσχετο (και "αυτοδιαφημιστικό"..): Το μπλογκ Pellegrina έχει ενεργοποιηθεί. Δεν έχω αποφασίσει ακόμα ακριβώς για το περιεχόμενό του, αλλά θα προσπαθήσω να είναι ενδιαφέρον. Αν μη τι άλλο, οι εδώ φίλοι θα με μάθετε καλύτερα, γιατί ποτέ δεν ασχολούμαι με κάτι που δεν με συγκινεί πραγματικά.
Αγαπητέ κ.Γιανναρά
μιας και ο Πατριάρχης βλέπω πως απουσιάζει επιτρέψτε μου ως εκείνο το υβρίδιο στον Πύργο του Κάφκα να πεταχτώ κάτω από τον άμβωνα (ή αν προτιμάτε ως δαιμονικό από την τελευταία σκηνή του σολωμικού Λάμπρου ή και της σολωμικής σατυρικής Τρίχας) και να σας απευθυνθώ. Αν με ακούσει ο σεβασμιότατος θα ραντίζει τη γωνιά μου εις τον αιώνα τον άπαντα. Ας είναι.
Η αυτοπαρουσίασή σας είναι πρώτης τάξεως ευκαιρία να αγοράσω το βιβλίο σας. Φαντάζομαι πως η αναφορά μου στον Εχθρό του Ποιητή δεν ήταν άσκοπη αφού ο Εχθρός του Ποιητή αλλά και κάθε δημιουργού (και του δημιουργού της κριτικής συμπεριλαμβανομένου) είναι ο Εαυτός του.
Θα ήθελα να σας παρακαλέσω να ακούσετε (όχι να συμφωνήσετε αλλά να ακούσετε) τα εξής:
(1) δεν θα ήταν προτιμότερο να ξανασκεφθείτε την έναρξη της αυτοπαρουσίασής σας με όρους όπως "αδυναμίες - κενά" (και μάλιστα να δείτε αυτούς τους όρους σε όλο το κείμενο πως επεκτείνονται και συμπληρώνονται) επί τη βάσει του ακόλουθου ερωτήματος: ΄Εναρξη με την παρατήρηση περί κενών και αδυναμιών κατάληξη με την επισήμανση (την έμφαση σε - θα έλεγα)σε επιτεύγματα. Εκκινείτε από την αδυναμία, την επαναλαμβάνετε, για να καταλήξετε στο επίτευγμα.
(2) Και καθώς προετοιμάζεται από αυτόν τον προδότη του γραπτού λόγου - που δεν είναι παρά ως Άλλο, ως persona το ίδιο το γραπτό κείμενο (όχι εσείς ως πρόσωπο και εννοώ πρόσωπο), αυτό το σήμα της πτώσης, αφού και οφιομάχος η έξοδος του παραδείσου όπου ήταν ακροαματική η απόδειξη του θεϊκού - η έξοδος με την επισήμανση του επιτεύγματος παρεμβάλλονται ενδιαμέσως ούτε λίγο ούτε πολύ ο Σταντάλ, ο Μπροχ, ο Μούζιλ ...μια πλειάδα Ρώσων.
Κατά συνέπεια εδώ σε αυτό το κείμενο-σχόλιό σας έχουμε την εξής δομή: Α[επισήμανση αδυναμιών και κενών (σεμνότης και αυτοκατάφαση στην ταπεινότητα)] - Β [διαμεσολάβηση εν είδει ΚΑΝΟΝΑ ΔΥΤΙΚΟΥ των λογοτεχνών που αναφέρετε] - Γ [αναφορά στα επιτεύγματα]
Και μάλιστα στο Γ ενισχύεται τη γνώμη σας για τα επιτεύγματα ΕΠΕΙΔΗ ΤΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΑΝ ΚΑΙ ΑΛΛΟΙ ΚΡΙΤΙΚΟΙ όπως ΑΝΑΛΟΓΑ ΕΙΧΑΝ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟ ΣΤΟΧΑΣΜΟ ΚΑΙ ΟΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΕΣ ΤΟΥ ΔΥΤΙΚΟΥ ΚΑΝΟΝΑ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΑΤΕ. ΚΑΤΑ ΣΥΝΕΠΕΙΑ ΑΝ ΕΚΕΙΝΟΙ ΤΟ ΚΑΝΟΥΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΟ ΚΑΝΟΥΜΕ ΟΛΟΙ ΚΑΙ ΑΝ ΟΙ ΠΟΛΛΟΙ ΤΟ ΛΕΝΕ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΟ ΠΕΙ ΚΑΙ Ο ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΦΩΤΙΟΣ (και με λόγια - για πάρτε μια απόσταση για λίγο, θα το δείτε - που νομίζω ότι αγγίζουν το κειμενικό είδος της λοιδορίας...ή έστω μιας επιθετικότητας που δεν περίμενα για κατάληξη μετά από την σεμνή παραδοχή σας στην εκκίνηση του σχολίου σας.
ΣΠΕΥΔΩ ΝΑ ΤΟΝΙΣΩ ΠΩΣ
(1) ΠΑΡΑ ΠΟΛΥ ΣΥΧΝΑ - σχεδόν πάντα - ΔΙΑΦΩΝΩ ΜΕ ΤΗΝ ΜΕΡΙΚΟΤΗΤΑ (αν το προτιμάτε) ΤΩΝ ΚΡΙΤΙΚΩΝ ΣΗΜΕΙΩΣΕΩΝ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ ΕΔΩ
(2) ΔΕΝ ΕΧΩ ΔΙΑΒΑΣΕΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΣΑΣ (και για αυτό η αναφορά στον Εχθρό του Ποιητή σε προηγούμενο σχόλιό μου εμπεριείχε ένα είδος ειρωνείας στο σχόλιο της τελευταίας παραγράφου του Πατριάρχη)
(3) ΣΥΜΦΩΝΩ ΜΑΖΙ ΣΑΣ ΠΩΣ ΤΟ ΜΕΓΙΣΤΟ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΓΙΑ ΜΕΝΑ (για να μην πω τη λέξη φιλοσοφία) Η ΣΤΟΧΑΣΤΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ (εννοώντας το φιλοσοφικό στοχασμό και ΟΛΑ ΟΣΑ ΠΕΡΙ ΑΥΤΟΥ ΛΕΤΕ- ναι συμφωνώ)
ΑΛΛΑ
ΕΧΩ ΣΟΒΑΡΕΣ ΕΝΣΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΥΦΟΣ ΤΗΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗΣ ΣΑΣ (πάντα ως persona=γραπτό κείμενο και ως πρόσωπο -δείτε λίγο τι λέω για γραφή σήμα της εξόδου από τον παράδεισο και θα κατανοήσετε τι εννοώ).
ΑΝ ΕΠΙΛΕΓΕΤΕ ΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΠΛΑΝΗΣΗ (που φαίνεται ότι είστε αποφασισμένος και καλώς, πώς θα μπορούσε άλλωστε κανείς να σας πει κακώς- έτσι δεν είναι;)πρέπει να ακούτε και να διαβάζετε κάθε κριτική ΧΑΡΟΥΜΕΝΟΣ ΕΠΕΙΔΗ ΜΕ ΟΠΟΙΟΝ ΤΡΟΠΟ ΑΣΧΟΛΗΘΗΚΑΝ ΜΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΣΑΣ ΚΑΙ ΝΑ ΣΚΕΦΤΕΣΤΕ ΟΤΙ ΚΙ ΑΝ ΕΙΧΑΤΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΕΣΕΙΣ ΔΕΝ ΘΑ ΣΤΑΜΑΤΟΥΣΑΤΕ ΝΑ ΓΡΑΦΕΤΕ. Κατά συνέπεια δεν γράφετε για τους κριτικούς σας αλλά(;)...
ΕΠΙΠΛΕΟΝ δεν είναι ανάγκη για να αποδείξετε το πιστεύω σας (πώς θα μπορούσε να το κάνει κανείς αυτό μην κινδυνεύοντας να χάσει και το όποιο δίκιο έχει...έτσι δεν είναι;)να προστρέχετε σε επιχειρήματα τύπου επιχειρήματα περί θεοδικίας στον Καντ. Επειδή το λένε κάποιοι άλλοι υπάρχει επίτευγμα ή ακόμη χειρότερα (ας αστειευτούμε και λίγο) επειδή το λέει κοτζάμ Μέγας Φώτιος τότε έχει αδυναμίες κλπ το βιβλίο σας;
΄Η αν δεν υπήρχε κανείς που να πιστεύει στο φιλοσοφικό στοχασμό ως είδος λογοτεχνικής γραφής ή ως εγκιβωτισμένη γραφή στη λογοτεχνική γραφή ΑΥΤΟ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΟΤΙ ΕΣΕΙΣ (επειδή ας υποθέσουμε δεν υπάρχει ΜΠΡΟΧ)ΔΕΝ ΕΧΕΤΕ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΤΟ ΤΟΛΜΗΣΕΤΕ;
Προς Θεού ή προς ό,τι (όποια κι αν είναι η θέση σας ως προς τη θεολογία) ΜΗΝ ΑΔΙΚΕΙΤΕ ΜΕ ΤΕΤΟΙΟ ΤΡΟΠΟ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΣΑΣ, ΤΗΝ ΕΑΥΤΟΤΗΤΑ ΣΑΣ προς όφελος του όποιου εγωτισμού. (ΤΟ ΠΑΘΑΙΝΟΥΜΕ ΠΟΛΥ ΣΥΧΝΑ ΟΛΕΣ ΚΑΙ ΟΛΟΙ ΜΑΣ ΚΑΙ ΠΑΝΤΟΥ ΚΑΙ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΗΛΙΚΙΕΣ).
Ο Πατριάρχης έκανε έναν κόπο και σχολίασε ό,τι σχολίασε. Εσείς κάνατε δυο κόπους (να γράψετε το βιβλίο σας και να γράψετε το σχόλιό σας εδώ) κι εγώ έναν κόπο μέσα στη νύχτα και στα γεράματά μου να σας απαντώ. Ασφαλώς κανένας κόπος ανθρώπινος δεν μπορεί να μπαίνει στη ζυγαριά. Αλλά πρέπει να δώσω έστω κάτι παραπάνω στον κόπο της συγγραφής ενός ολόκληρου βιβλίου (ασυζητιτί).
ΘΑ ΠΡΟΤΙΜΟΥΣΑ ΛΟΙΠΟΝ
Ή ΝΑ ΒΓΕΙΤΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΗ ΚΑΙ ΝΑ ΜΙΛΗΣΕΤΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΣΑΣ ΝΑ ΣΗΚΩΣΕΤΕ ΜΕΓΑΛΕΣ ΠΕΤΡΕΣ ΚΑΙ ΑΣ ΒΟΥΛΙΑΞΕΤΕ (και να το υπερασπιστείτε με επικότητα και ΜΕ ΣΑΛΟΤΗΤΑ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝ ΘΕΛΕΤΕ) ΠΑΡΑ ΑΥΤΗ ΤΗ ΔΟΜΗ ΠΟΥ ΕΚΚΙΝΕΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΗΘΙΚΗ ΛΙΤΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΕΜΝΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΛΗΓΕΙ ΑΛΛΑΖΟΝΙΚΑ ΘΑ ΕΛΈΓΑ ΜΕΣΑ ΑΠΌ ΤΟΝ ΜΠΡΟΧ ΚΑΙ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗ ΓΝΩΜΗ ΤΩΝ ΠΟΛΛΩΝ ΣΤΗ ΛΟΙΔΟΡΙΑ ΤΟΥ ΦΩΤΙΟΥ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΕΠΑΙΝΟ ΣΤΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΘΕΝΤΑ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΑ ΑΠΟ ΑΛΛΟΥΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΣΑΣ.
ΑΡΑ;
Προσοχή γιατί ελλοχεύει αντί της ηθικής η ηθικολογία και αντί της επικής διεκδίκησης της φωνής σας (ΚΑΙ ΕΤΣΙ Ο ΚΑΘΕΝΑΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΒΡΕ ΑΔΕΛΦΕ ΣΤΟ ΚΑΤΩ ΚΑΤΩ ΝΑ ΥΠΕΡΑΣΠΙΖΕΤΑΙ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΘΕΛΕΙ ΑΜΕΣΑ ΔΙΧΩΣ ΧΕΙΡΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ- ΔΕΝ ΤΟ ΒΡΙΣΚΩ ΚΑΘΟΛΟΥ ΚΑΚΟ) η ΜΝΗΣΙΚΑΚΙΑ
ΚΑΙ ΚΑΠΟΙΟΙ - ΕΙΔΙΚΑ ΟΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΕΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΤΙΣΤΕΚΟΝΤΑΙ - ΣΤΟ ΛΟΙΜΟ ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΝΗΣΙΚΑΚΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΗΘΙΚΟΛΟΓΙΑΣ.
Αν σας νουθετώ; Μα φυσικά. Κι αν αυτό είναι αλλαζονεία; Μα φυσικά και είναι.
Αλλά ιδού αναλαμβάνοντας να αμαρτήσω εγώ προς χάριν σας παρακαλώ πολύ να ακούσετε με απόσταση από το εγώ σας και με προσέγγιση στον εαυτό σας τα όσα μπαίνοντας στον κόπο του Πατριάρχη (ΠΟΥ ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΖΩ ΔΙΟΛΟΥ - άσε που έχω την εντύπωση ότι είναι γυναίκα-) ΚΑΙ ΜΠΑΙΝΟΝΤΑΣ ΣΤΟΝ ΚΟΠΟ ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΚΟ ΣΑΣ (που επίσης δεν γνωρίζω - άσε που μπορεί να κρύβεται οποιοσδήποτε κάτω από το επώνυμό σας) ΣΑΣ ΕΓΡΑΨΑ.
ΟΡΙΣΤΕ ΚΕΡΔΙΣΑΤΕ ΕΝΑΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ ΑΚΟΜΗ ΓΙΑ ΝΑ ΔΩ ΕΛΠΙΖΩ ΟΧΙ ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΟΥ ΣΑΣ ΑΛΛΑ ΤΗ ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΟΠΟΙΩΝ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΩΝ ΣΑΣ.
Να είστε πάντα δημιουργικός
ενυπογράφως και επωνύμως
ΒΑΓΓΕΉΣ ΙΝΤΖΙΔΗΣ
υγ ΕΧΘΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΙΗΤΗ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΟΝ Ο ΕΑΥΤΟΣ ΤΟΥ (φαντάζομαι το εγώ του εννοεί εκεί ο Χειμωνάς)
συγχωρεστε με αλλά πρέπει να επιστρέψω στο καταφύγιο της εξαφάνισής μου ως Καφκικό Υβρίδιο ή ως Σολωμικό δαιμόνιο ΠΡΙΝ ΕΡΘΕΙ Ο ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ
ΘΕΛΩ ΚΥΡΙΕ ΓΙΑΝΑΡΑ ΝΑ ΣΑΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΩ
ΠΩΣ Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΟΝΟΝ Ο ΑΦΗΓΗΤΗΣ ΣΑΣ
ΚΑΙ Ο ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΥΠΑΡΧΕΙ ΠΑΝΤΑ Ο ΑΝΑΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ ΣΑΣ
ΑΓΑΠΗΣΤΕ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΔΥΟ ΑΥΤΟΥΣ ΟΣΟ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ
ΚΑΛΗΝΥΧΤΑ
Β.Ι.
και συγχωρέστε μου και τα ορθογραφικά λάθη και τα λάθη στίξης γιατί γράφω κατευθείαν - πληκτρολογώ - τα σχόλιά μου εν θερμώ
β.ι.
Σε έναν συγγραφέα που παίρνει τον λόγο για να υποστηρίξει αυτοεπαινούμενος το έργο του, δεν μπορώ να απαντήσω. Αφήνω επομένως τον κόσμο να κρίνει τη στάση του.
Πατριάρχης Φώτιος
(...)
Άνθρωπε, άθελα σου
Κακέ- παρ' ολίγο η τύχη σου άλλη.
Σ' ένα, έστω, λουλούδι αντίκρυ αν ήξερες
Να πολιτεύεσαι
σωστά, θα τα 'χες όλα. Επειδή από τα λίγα, μερικές φορές
Και από το ένα- έτσι ο έρωτας-
Γνωρίζουμε τα υπόλοιπα. Μόνο το πλήθος να:
Στο χείλος των πραγμάτων στέκει
Όλα τα θέλει και τα παίρνει και δεν του μένει τίποτα.
(...)
Επειδή και ο Αφανής, παρών αισθάνομαι πως είναι
Ο μόνος που τον ονομάζω Πρίγκιπα, όταν
Ήρεμα το σπίτι
Αγκυροβολημένο μεσ' στο ηλιοβασίλεμα
Βγαίνει άγνωστες λάμψεις
Και σαν από έφοδο, μια σκέψη
Εκεί που για τ' αλλού τραβούσαμε αναπάντεχα μας κυριεύει.
Oδυσσέας Ελύτης
Σας ευχαριστώ πολύ για τις επισημάνσεις σας κ. Ιντζίδη. Εχετε απόλυτο δίκιο ότι παρασύρθηκα και έχασα κάπως τον δρόμο. Στόχος μου δεν ήταν να φανώ αλλαζονικός. Δεν νομίζω ωστόσο ότι είναι αδόκιμο ή δείγμα υπεροψίας να προσπαθήσει να υπερασπστεί κανείς τον κόπο του, όχι παινεύοντας το έργο του, δεν εκάνα αυτό, αλλά ζητώντας από τον κρίνοντα που φαίνεται να μιλάει με θέσφατα από καθέδρας, ανακοινώνοντας με απόλυτο τρόπο τι είναι και τι δεν είναι η λογοτεχνία, να ρίξει μια ματιά και στις υπόλοιπες πτυχές που απαρτίζουν ένα λογοοτέχνημα, το οποίο δεν είναι απλώς μια επιτυχημένη ή όχι ζύμη ιδεών και δομής. Δεν υπονόησα πουθενά, ούτε προσέτρεξα σε μεγάλα (και κυρίως πολύ αγαπημένα) ονόματα της λογοτεχνίας συντάσσοντας ένα στρατόπεδο στο οποίο είναι αναγκασμένος λόγω της αριθμητικής και ποιοτικής δυναμής του να εντάσσεται κι ο κάθε πατριάρχης Φώτιος. Προσπάθησα να απαντήσω σε μια εναβρυόμενα απόλυτη αντίληψη για τη λογοτεχνία με παραδείγματα ανθρώπων, όχι απλώς υπέρτερών μου, αλλά που δεν θα πλησιάσω ποτέ, που έκαναν ΠΟΛΥ ΚΑΛΑ αυτό που εγώ τώρα συλλαβίζω. Πιστεύω ακράδαντα στα λόγια του Τζορτζ Στάινερ, ο οποίος τονίζει πως η κριτικ της λογοτεχνίας πρέπει να ξεκινάει από ένα χρέος αγάπης. Συνεπώς είναι μια αδιάκοπη προσπάθεια να φωτίσει κανείς ένα κείμενο, προτείνοντας μια οδο για να βαδίσει ο αναγνώστης. Δεν είναι επουδενί προκρούστεια εφαρμογή ιδεών και κανόνων πάνω σε ένα γραπτό που ξάπλωνει στην κλίνη του για να δει κατά πόσο χωράει ή όχι. Προσέφυγα σε άλλα ονόματα, ίσως κακώς, για να φωτίσω τον δρόμο που από πολύ μακριά αγναντεύω και θέλω να πάρω. Εναν δρόμο απ' όπου μαγεμένος είδα να περνούν όλοι αυτοί. Για να δείξω ότι υπάρχει κι άλλος τρόπος προσέγγισης και στόχευσης στη λογοτεχνία. Συγχωρέστε μου την οίηση στην οποία παρασύρθηκα. Δεν πρόκειται για την προσπάθεια υποστήριξης ή διαφήμισης ενός επιτεύγματος. Αλλά όταν κανείς μπαίνει σπίτι σου και μετά γυρνάει και διαλαλεί ότι είναι ένα ερείπιο με σπασμένα τζάμια και κουφώματα, προσπαθείς να του επιστήσεις την προσοχή και στα έπιπλα, στους πίνακες στο τζάκι που μπορούν να σου προσφέρουν θαλπωρή και ζέστη. Στα σπασμένα τζάμια έχουν μπει προσωρινά εφημερίδες, κι αντιστηρίγματα στη σκεπή, όμως το σπίτι μπορεί να φιλοξενήσει έναν διαβάτη, γιατί δεν είναι μόνο σκεπή και κουφώματα...
Και δεν μιλώ μόνο για το δικό μου. Δεν καταλαβαίνω γιατί δεν επιιτρέπεται, όπως φαίνεται από την απάντηση του Πατριάρχη Φώτιου (μη μου πείτε ότι το ψευδώνυμο αυτό δεν κρύβει απύθμενη οίηση) να απαντήσει κανείς σε μια πολύ πρόχειρη κι επιφανειακή κριτική. Πώς αλλιώς να απαντήσει παρά ζητώντας από τον κριτή να ρίξει μια ματιά στα όσα δεν είδε λόγω βιασύνης.Σηκώνω βαριές πέτρες κι όλο βουλιάζω. Και τώρα με όσα διηγήματα συνεχίζω να γράφω, το ίδιο συμβαίνει. Κάποιες φορές προκύπτουν κομμάτια που μου χαρίζουν άφατη χαρά. Δυο σελίδες σ' ένα διήγημα, οποιοδήποτε, πετυχημένες δεν είναι κάτι αμελητέο. Ούτε έχει νόημα να εμπλακούμε σε μια θεωρητική συζήτηση σχετικά με τις θεωρίες λογοτεχνίας για να δείξουμε που χωλαίνει η κριτική του πατριαρχη. Το ζήτημα είναι να αφιερώνουμε λίγο περισσότερο χρόνο, σε μια εποχή που λείπουν τα μεγάλα έργα, στα έργα που προσεγγίζουμε κριτικά.
Κύριε Ιντζίδη σας ευχαριστώ για όλα.
Σπύρος Γιανναράς
Ερώτημα με αφορμή τα παραπάνω commnents: για ποιον λόγο απαντά ο συγγραφέας σε έναν κριτικό; Δεν είναι η κάθε κριτική (θετική ή αρνητική) μία ακόμα ανάγνωση ενός έργου; Και άρα -όπως άλλωστε κάθε ανάγνωση- δεν είναι ούτε αντικειμενική, ούτε αλάθητη. Είναι μία γνώμη. Άρα προς τί η όποια απολογία του δημιουργού;
«Ερώτημα με αφορμή τα παραπάνω commnents: για ποιον λόγο απαντά ο συγγραφέας σε έναν κριτικό; Δεν είναι η κάθε κριτική (θετική ή αρνητική) μία ακόμα ανάγνωση ενός έργου; Και άρα -όπως άλλωστε κάθε ανάγνωση- δεν είναι ούτε αντικειμενική, ούτε αλάθητη. Είναι μία γνώμη. Άρα προς τί η όποια απολογία του δημιουργού;»
Γιατί όχι ;
Δηλαδή … όλοι μπορούν να έχουν γνώμη για ένα βιβλίο εκτός από τον συγγραφέα ;
Πριν 4 χρόνια , δύο αναγνώστριες σχολίαζαν κάποιες σελίδες ενός βιβλίου μου. Όταν προσπάθησα να παρέμβω , άκουσα κατάπληκτος να μου λένε πως δεν …είχα καταλάβει σωστά τι έλεγε το κείμενο :-).
Ακόμη κι αν είχαν δίκιο, δεν μπορούσα να έχω γνώμη ; :-)
Αν ο συγγραφέας απαντά σε κάθε κριτικό ή αναγνώστη του, τότε θα είχαμε απανωτές προσπάθειες του δημιουργού να εξηγήσει το έργο του στους άλλους που δεν μπορούν! Η πρόθεση του συγγραφέα δεν είναι πλέον -δεν ξέρω αν παλιότερα ήταν- μια έγκυρη άποψη. Συνήθως ο καθένας αγαπά τα παιδιά του και τυφλώνεται μπορστά στα μειονεκτήματά τους. Η εκπεφρασμένη γνώμη του λοιπόν θα φανεί μια προσπάθεια να δείξει όσα το ίδιο το κείμενο ...δεν έδειξε.
Παρά τις ύβρεις που δέχομαι από τον Σπύρο Γιανναρά, χαίρομαι που το βήμα του βιβλιοκαφέ είναι ανοιχτό και για την αντίθετη άποψη από τη δική μου -ουδείς αλάθητος. Όσα λέει βέβαια περί κριτικής, να τα εφαρμόσει στις βιβλιοπαρουσιάσεις του στην Καθημερινή και να σκεφτεί τι θα έκανε αν ο X συγγραφέας του επιτιθόταν ότι δεν κοίταξε καλά το κείμενό του και γι' αυτό το παρεξήγησε.
Συγγνώμη που δεν ταυτίζομαι με τις προθέσεις του.
Ο οιηματίας αναγνώστης
Πατριάρχης Φώτιος
Φυσικά και έχει ο δημιουργός το δικαίωμα να έχει γνώμη για τη δουλειά του. Εννοιείται. Απλώς, νομίζω, πως όταν η κριτική δεν είναι ούτε προσωπική, ούτε υβριστική, δεν υπάρχει λόγος να ανοίγει δημόσια (και απολογητική ή επεξηγηματική) συνομιλία μαζί της. Ο δημιουργός έχει ήδη μιλήσει με το έργο του.
Σχετικά με τους αναγνώστες... o κάθε αναγνώστης βρίσκει άλλα πράγματα σε κάθε κείμενο. Έτσι, ένας αναγνώστης μπορεί στ΄αλήθεια να βρει πράγματα που ο ίδιος ο δημιουργός δεν είχε δει.
(Γνώμη εκφράζω εδώ και ουχί βεβαιότητα.)
Aγαπητέ Φώτιε, Αγαπητέ Σπύρο και φίλες, φίλοι του Βιβλιοκαφέ
Ας ξεκινήσω την πολυλογία (αλλά ένα σολωμικό ξωτικό λίγες ευκαιρίες έχει για τέτοιες νυχτερινές αποδράσεις) με αναφορά σε ένα απόσπασμα από κείμενο του δασκάλου μου (που με τίμησε με περισσή οικειότητα και που έφυγε τόσα πρόωρα από κοντά μας) του Τάσου Χριστίδη (ενός από τους σημαντικότερους διεθνώς γλωσσολόγους μας και όχι μόνον):
"Το κρίσιμο ζήτημα μοιάζει να είναι σήμερα η χάραξη μιας πορείας -για όσους, βεβαίως, συμμερίζονται μια κριτική στάση απέναντι στις νέες συγκυρίες- που θα αποφύγει -και θα αντιμετωπίσει- αφενός τη Σκύλλα ενός ρηχού κοσμοπολιτισμού στην υπηρεσία των πολιτισμικών στρατηγικών της νεοφιλελεύθερης αντίληψης για το κοινωνικό γίγνεσθαι, και αφετέρου τη Χάρυβδη μιας μυθοποιημένης, «φυσικοποιημένης» μερικότητας/ ιδιαιτερότητας. Μια τέτοια κριτική πορεία είναι εξαιρετικά δύσκολη σε μια εποχή ρευστή, χωρίς τα ερείσματα παλαιότερων βεβαιοτήτων και χωρίς -ακόμη- μια διαμορφωμένη συνολική κριτική θεώρηση. Μπορεί κανείς εύκολα -και παρά τις έντιμες προθέσεις του- να διολισθήσει είτε προς τη Σκύλλα είτε προς τη Χάρυβδη της συγκυρίας."
Από τη μια η Σκύλλα του ρηχού κοσμοπολιτισμού και από την άλλη η Χάρυβδη μιας συγκυριακής εμμονής στο αμετάβλητο των συμπαγών μορφών που αδυνατούν - στη μερικότητά τους - να ανοιχτούν σε μια τοπική, μια τέχνη, που παράγει διαφορές και που επιτρέπει τις μείξεις, τη ρευστότητα, την ανοιχτότητα στην ενδεχομενικότητα. Προσφάτως άκουσα και τον Στέλιο Ράμφο να μιλά για αυτή την "κλειστότητα" και την καθήλωση στις κλειστές σταθερές μορφές. Για μένα καθήλωση σε μια πρόσκαιρη - και συγκυριακή (άρα και ματαιόδοξη) - καθήλωση στο "συμπαγές" μιας μερικότητας που διεκδικεί μια καθολικότητα (τουτέστιν την ηγεμονία).
Από αυτά δεν ταλαιπωρήθηκαν (και αυτά δεν προσπάθησαν να "αναδιατάξουν" δημιουργικά)ποιητές της γλώσσας μας όπως ο Σεφέρης, ο Ελύτης και ακόμη Καρυωτάκης και Καβάφης αλλά και Σολωμός και Κάλβος;
Αλλά σπανίως - σήμερα - θα βρούμε από τη μια κριτικούς με διάθεση να αποφύγουν τη Σκύλλα και τη Χάρυβδη αλλά και συγγραφείς που θα επιδιώξουν τη διακινδύνευση. Τη θεματική στο όριο, τη γλώσσα στο όριο, την θεώρηση του ορίου οριακά και στο όριο.
Συνήθως διαβάζουμε κριτικές αποτιμήσεις που μοιάζουν μάλλον με κριτικές απομιμήσεις λες και τους κριτικούς δεν τους καταλαμβάνει ο δημιουργικός (και ταυτοχρόνως ματαιόπονος [αλλά γιατί όχι; δεκτοί οι ζωντανοί των αντιφάσεων])αγώνας και η ζώσα αγωνία της επίδρασης υπό το αίτημα της απόδρασης από τερατώδεις μορφές που φυλάνε τα περάσματα των ορίων (για να θυμηθώ κι εγώ ένα καφκικό υβρίδιο τη μοίρα μου).
Το αυτόν και με τις λογοτεχνικές μας παραγωγές (ενίοτε και υπερπαραγωγές). Λες και η λογοτεχνία δεν είναι η βάσανος της γραφής στο όριο της ζωής έχει καταντήσει να αντιμετωπίζεται και από τους συγγραφείς ως θεσμός. Κάτι ως ένα είδος εισιτηρίου σε μια ελίτ που γράφει για να είναι λογοτεχνική (ή και λογοτεχνική) και όχι γιατί δεν έχει άλλο τρόπο να εκφραστεί, ένα είδος οριστικού διαζυγίου από κάπου και ένα είδος οριστικής αμετάκλητης δέσμευσης κάπου αλλού.
Νομίζω λοιπόν πως αγαπητέ Σπύρο
αυτό επιχειρείς. Ναι, ναι Φώτιε αυτό επιχειρεί ο Σπύρος Γιανναράς στα τρία του διηγήματα (έτσι το διάβασα εγώ το βιβλίο υπό τον ήλιο σήμερα πριν και μετά από τον αποχαιρετισμό μου στον Χρήστο Παπουτσάκη - ένα κομμάτι από τα ενθουσιώδη νιάτα μου, τα τόσο μπερδεμένα όπως ακριβώς και τα γηρατειά μου).
Ο Σπύρος Γιανναράς επιχειρεί να απομακρυνθεί από τη λογοτεχνική κοινοτοπία και να πορευτεί προς το όριο. Διστακτικά είναι αλήθεια. Αλλά και στα τρία διηγήματα ενώ υπάρχει η παράδοση της μερικότητας
υπάρχει και η διάθεση να της ξεφύγει γιατί ξέρει πως αν μείνει εντός της τότε δεν έχει παρά να βουλιάξει ως ίδιος και διόλου ως άλλος, ως διαφορετικός που διεκδικεί τη δική του γωνιά, τον ιδρώτα του και το ψωμί του.
΄Ετσι ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ Ο ΣΠΥΡΟΣ ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ γιατί διεκδικεί τη δική του (ανα)γέννηση μέσα από το άλλο που έρχεται μέσα από φωνές-κρυπτομνησίες και διακειμενικότητες.
Υπάρχουν δηλαδή τα ονόματα των ηρώων του - ΠΟΥ ΑΚΡΙΒΩΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΗΡΩΕΣ ΑΛΛΑ ΥΒΡΙΔΙΑ, ΖΟΥΝ ΔΗΛΑΔΗ ΣΤΟ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ: Ο Ξενάριος (ως φέρων το μεσαιωνικό τίτλο του Ξένου - παράδοση της θεολογίας) μετασχηματίζεται σε αποσυνάγωγο - δηλαδή πάλι ξένο αλλά αυτή τη φορά με ρητή τη σημασιολόγηση της λέξης του κατά Ιωάννη(9:22, 12:42, 16:2). Εκεί στον Ιωάννη για να γίνεις αποσυνάγωγος πρέπει κάτι πρώτα να ομολογήσεις (ανεξάρτητα αν ομολογήσεις πίστη στο Χριστό ή όπου αλλού). Ο αποσυνάγωγος, ο ξένος, ο άλλος ομολογώντας τι(;) (ΕΔΩ ΕΙΝΑΙ ΦΩΤΙΕ - και εσύ ΣΠΥΡΟ απλά άκουσέ το - η "αδυναμία" - κατ΄εμέ πάντα)αποξενώνεται και εκδιώκεται από την ομήγυρη των ομοίων. Εδώ είστε παγιδευμένος αγαπητέ Σπύρο. Στην προϋπόθεση της ομολογίας πριν την έξοδο (θα επανέλθω σε λίγο σε αυτό). Ο Ξενάριος είναι ο αποσυνάγωγος Φατσέας - Αλέξανδρος αυτή τη φορά - που ως άλλος Αντώνιος Φατσέας (1821 - 1872) θα χειριστεί την καθημερινότητα του οικείου ως ανοίκειο εφιάλτη γιατί και φύλακας είναι (αδέσποτος σκύλος που εντάσσεται) και αλλότριος είναι αφού παραμένει αδέσποτος. Εκείνος ο Αντώνης Φατσέας είχε πει ανάμεσα σε άλλα πως "Και τον κλέφτη κλέφτη μην τον πεις ποτέ φανερά• πρέπει να του έχεις υπόληψη για να σε κλέφτει λιγότερο." και επίσης είχε πει "Διότι η αποκήρυξις της κοινής γλώσσης ως γλώσσης ποιήσεως, είναι του ποιητικού πνεύματος η καταδίκη. [...] Η αποκήρυξις [...] της καθομιλουμένης ως γλώσσης ποιήσεως είναι η καθαυτό άρνησις αγαπητής μητρός χάριν πλουσίας ευγενούς γραίας επ’ ελπίδι υιοθετήσεως.".
Και ο Πόε όμως όπως και ο Χώθορν όπως και ο Γκριν στη θεματική ενός άλικου γράμματος στο όριο μιας διαφοράς κινήθηκαν. Κι έτσι ένας Ξενάριος, αποσυνάγωγος από άλλη παράδοση παίρνοντας μαζί του ξένους προς την παράδοση αυτή (Πόε και Χώθορν και Γκριν).
ΑΥΤΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΗΡΩΑΣ, η κυρίαρχη αφηγηματική φωνή του Σπύρου Γιανναρά. Στο βιβλίο του αυτό συστήνεται ή αν προτιμάτε παρακολουθούμε την προσπάθεια του συγγραφέα να συγκροτήσει την αφηγηματική του περσόνα στο τρίπτυχο του Ξένου (που δεν απεκδύεται την τήβεννο της καταγωγής του - Ξενάριος - με αυτοσαρκασμό μέγιστο (ξενάριον, και άλλα εις -άριον), του αποσυνάγωγου και του από την Εσπερίαν επηρεαζόμενου ή και του αναγνώστη των εκ της Εσπερίας κειμένων.
ΚΑΙ ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΤΕΡΗΜΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ (η λέξη επίτευγμα ούτως ή αλλιώς δεν μου λέει προς ώρας κάτι και για αυτό δεν θα τη χρησιμοποιήσω).
ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΤΗΣ ΥΠΑΡΞΗΣ ΕΝΟΣ ΥΒΡΙΔΙΟΥ ΕΝΟΣ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΥ ΜΕΙΞΗΣ. ΕΝΑ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΠΟΥ ΣΥΓΚΡΟΤΕΙΤΑΙ ΚΥΡΙΩΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ.
Την ιδιότητα του ξένου - αλλά στην οπτική ποιανού; [όχι πάντα ξεκάθαρο]- την ιδιότητα του αναγνώστη και την ιδιότητα του αποσυνάγωγου.
ΑΥΤΟ ΝΑΙ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΚΑΙ ΠΟΛΥ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ. ΣΤΑ ΘΕΤΙΚΆ ΤΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΜΟΥ ΚΑΙ ΣΤΑ ΠΡΩΤΟΤΥΠΑ.
ΩΣΤΟΣΟ (και πάντα μόνον για μένα εννοείται)
Οι ιδιότητες δεν συγκροτούν την υποκειμενικότητα της αφήγησης.
Χρειάζεται η επιλογή της υποταγής και η επιλογή της κυριαρχίας για την συγκρότηση της όποιας υποκειμενικότητας στη σημαντική της λογοτεχνικής γραφής.
Ποια ομολογία τελικά θα κάνει ο αποσυνάγωγος (γιατί άλλοι ομολογούν για αυτόν ή ο ίδιος αντανακλάται - διαθλάται- καλύτερα στα συμβάντα του Είναι που ωστόσο δεν κατορθώνει να μετατοπίζονται στα συμβάντα του γίγνεσθαι).
Αυτό για μένα είναι το ενδιαφέρον ΠΟΙΑ ΚΙΝΗΣΗ ΘΑ ΚΑΝΕΙ Ο ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ ΩΣΤΕ ΝΑ ΓΙΝΕΙ Ο ΑΝΑΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΤΟΥ ΖΩΗΣ, ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ, ΠΡΟΑΦΗΓΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ;
Πώς θα αφηγηθεί την αποξένωσή του ο αφηγητής (για μένα και η ύπαρξη που θα συγκροτηθεί συν τω χρόνω δια της λογοτεχνικής γραφής)όταν αποφασίσει τι αφήνει και ποιο δρόμο παίρνει;
Αυτό περιμένω να δω στο επόμενο βιβλίο του Γιανναρά. ΄Εχει να αναμετρηθεί με το δικό του όριο. Και είναι επώδυνο αυτό - και ανθρώπινο κανείς να κάνει και πίσω - έτσι και αλλιώς και για όλους μας.
Κατά συνέπεια αγαπητέ Φώτιε έχεις δίκιο όταν κάτι σε "τσιγκλάει" (για να κάνω το χατήρι στον Φατσέα τον Αντώνιο για γλώσσα καθημερινή) και εσύ Σπύρο είναι κατανοητό γιατί τόσο έντονα αντιδράς ΓΙΑΤΙ ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΓΙΑ ΤΙΣ ΟΨΕΙΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΣΟΥ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΗΣ (και ρισκάρω ερμηνευτικά και όχι μόνον) ΣΟΥ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΌΤΗΤΑ και νιώθεις ευάλωτος αλλά και από την άλλη πεισματάρης και αλλαζόνας.
Μάλιστα. Ιδού έχουμε δύο εκκολαπτόμενους ασκούμενους με θαυμαστό και δυσανάλογα μοιραμένο ταλέντο που και οι δυο παραμένουν κολλημένοι ο ένας σε έναν ψυχαναγκαστικό δίχως πειραματισμούς και αυθαιρεσίες κριτικής και ο άλλος άτολμος να αποφασίσει την ομολογία της αποσυναγωγής του, αν και φαίνεται ενδόμυχα να το επιζητεί (κάντε το Σπύρο, δεν πρόκειται να γίνει τίποτε το φοβερό. Να το κάνετε).
Τουτέστιν
οι νέοι μας κριτικοί και οι νέοι μας συγγραφείς
και οι νέοι μας κάθε είδους
ας αποφασίσουν την πέραν των πατέρων αφήγηση και μαθητεία και ας φύγουν από το ρηχό κοσμοπολίτισμό και τη ρηχή, μεταπραττική μερικότητα.
ΑΥΤΑ
Βαγγέλης Ιντζίδης
Κι αποσύρομαι
ΑΝ ΔΙΑΝΟΗΘΕΙΤΕ ΝΑ ΜΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΤΕ ΥΣΤΕΡΙΚΑ ΘΑ ΣΑΣ ΠΩ ΑΧΑΡΙΣΤΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΔΥΟ ΚΑΙ ΩΣ ΔΑΙΜΟΝΙΚΟ ΣΟΛΩΜΙΚΟ ΠΟΥ ΕΙΜΑΙ ΘΑ ΣΑΣ ΤΙΣ ΒΡΕΞΩ ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΥΟ :)
Ο κος Ιντζίδης μονίμως διαφωνών αλλά και μονίμως σε εγρήγορση να υπερασπισθεί -ως διαδικτυακός παρατρεχάμενος- την προκλητική και κατά συρροήν κατεδαφιστική γνώμη του αυτοαποκαλούμενου κριτικού με το όνομα Πατριάρχης έσπευσε σε μακροσκελή ανάλυση. Ο επωνύμως εκτεθείς συγγραφέας Σπύρος Γιανναράς έσπευσε επίσης κακώς -κατά την ταπεινή μου γνώμη- να απαντήσει επώνυμα στον δειλό μασκοφόρο Πατριάρχη, ο οποίος μοιράζει λογοτεχνικές «κόκκινες κάρτες» κατά το δοκούν με επειχηρηματικές στρατηγικές που εξαντλούνται στις 300 λέξεις των ισχνών του κειμένων. Επειδή είναι εξόχως ψυχοφθόρο να ασχολείσαι με κάτι που σε αφήνει συνεχώς παραπονούμενο και ανικανοποίητο θα του πρότεινα να ασχοληθεί με κάτι που θα του δώσει επιτέλους χαρά.
Aγαπητέ Περαστικέ (επειδή μιλάς ως μη δειλός μασκοφόρος Πατριάρχης) εγώ ως επώνυμος και κατάπτυστος παρατρεχάμενος έγραψα - αφού το διάβασα το βιβλίο (και μάλιστα το ξαναδιαβάζω για μερικά πολύ ενδιαφέροντα διακειμενικά χαρακτηριστικά και κρυπτομνησίες του) ότι:
(1) πρόκειται για μια σημαντική - πολύ σημαντική - λογοτεχνική κατασκευή καθώς η ιδιότητα του Λοξία (με τη διακειμενικότητά της και αυτή) υπό την τριπλή πραγμάτωσή του σε Ξένο-Ξενάριο,αποσυνάγωγο και εκτός της σύζευξης διαμορφώνει επί της ουσίας στη θέση του αφηγηματικού ήρωα μια έντονη διάσταση στη συγκρότηση της υποκειμενικότητας. Υπό αυτή την έννοια χαρακτήρισα τι είναι το καινοφανές και πολλά υποσχόμενο στο βιβλίο του Συγγραφέα (ΩΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ ΚΑΙ ΟΥΔΟΛΩΣ ΩΣ ΚΡΙΤΙΚΟΣ του όποιου αριθμού λέξεων). Θα ενοχοποιούμε τώρα και τους αναγνώστες που σπεύδουν να διαβάσουν ένα βιβλίο και λένε απλά τη γνώμη τους δίχως αξίωση κριτικής; (διαισθάνομαι ότι δεν εννοείτε κάτι τέτοιο. προφανώς)
(2) είπα επίσης από την ολοήμερη ανάγνωση του βιβλίου - σε μια δύσκολη για μένα μέρα αποχαιρετισμού ήταν και μια απόδραση η ανάγνωσή του - ότι περιμένω από τον Σπύρο Γιανναρά στα επόμενα βιβλία του να δω αυτή την πρωταγωνιστική υποκειμενικότητα των διηγημάτων του, για μένα ένα είδος φιλοσοφικής θέσης που διαμορφώνεται σε αφηγηματικό πρόσωπο εν εξελίξει. Για αυτό με ενδιαφέρει το βιβλίο ενώ το ίδιο αυτό χαρακτηριστικό συνέβαλε στην αρνητική κριτική του Φωτίου- επομένως προς τι ο χαρακτηρισμός του "παρατρεχάμενου"; ΑΔΙΚΟΥΜΑΙ και σας το λέω επωνύμως κάνοντας και σε εσάς τη χάρη να σας σκέφτομαι ως συμπολίτη μου και υπαρκτό πρόσωπο δίχως να νιώθω ότι είστε ένα σημαίνον του διαδικτύου [περαστικός] δίχως σημαινόμενο και δίχως υλική αναφορά.
(2) Είπα επίσης ότι εκείνο το οποίο περιμένω, αν θέλετε εκείνο στο οποίο προσβλέπω (και ως αναγνώστης του κ.Γιανναρά - φαντάζομαι ότι το επιτρέπει αυτό ο συγγραφέας στους αναγνώστες του)είναι σε επόμενα βιβλία του να δω και ποια είναι εκείνη η "ομολογία" που θέτει την οπτική του αποσυνάγωγου. Τι είδους αναφορικότητα στην υλικότητά της υποκειμενικότητας θα συγκροτήσει. Κι αυτό για μένα σημαίνει ότι ως συγγραφέας καλλιεργεί προσδοκίες (τι το κολακευτικότερον; ΤΩΡΑ ΝΑ ΔΕΙΤΕ ΘΑ ΠΕΡΑΣΕΙ ΕΝΑΣ ΑΛΛΟΣ ΠΕΡΑΣΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΘΑ ΜΕ ΠΕΙ ΠΑΡΑΤΡΕΧΑΜΕΝΟ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΑΡΑ - ο tempora! o mores!)
(3) EKEINO που επίσης είπα είναι ότι Ο Πατριάρχης (ακριβώς-εγώ το βλέπω ως ειρωνεία του άδυτου να γράφεις κριτική και όχι ως επιδίωξή του να παραστήσει τον αλάθητο - τότε θα λεγόταν Πάπας- έτσι δεν είναι;)ορθώς κάτι εντόπισε που θέλει και κατ΄εμέ περαιτέρω επεξεργασία αλλά του απέδωσε στοιχεία που εγώ τα θέτω ως προτερήματα του βιβλίου.
Κατά συνέπεια
αγαπητέ οδοιπόρε και ξένε
που κάλλιστα μπορεί να είσαι εσύ εγώ θα σκέφτομαι ότι περνώντας από ένα σπίτι που φιλο-ξένησε το σχόλιό σου δεν υπήρξα μαζί σου αγενής και κυρίως δεν σε απαρνήθηκα ως παρατρεχάμενος της εξουσίας, αυτής της εκτός ουσίας καταστασιακότητας που μας παρωθεί σε μια "ψυχοφαγία" δίχως τελικά κανένα νόημα.
Γιατί αν αυτή η "ψυχοφαγία" έχει νόημα τότε κάθε διαφορά και διαφορετική γνώμη πρέπει να απαγορευθεί. Και προφανώς δεν εννοείται κάτι τέτοιο γιατί από το γραπτό σας σχόλιο προσλαμβάνω έναν συμπολίτη μου που του επιτρέπεται να διαβαίνει περαστικός τους χώρους να λοιδορεί, να επικρίνει με επιχείρημα ή ό,τι άλλο επιθυμεί.
Πραγματικά
σας εύχομαι
καλό πέρασμα τις μέρες των χαιρετισμών της άνοιξης
και της σαρακοστής
Καλό Pasah Καλό Πάσχα Καλό Πέρασμα
Αγαπητέ Περαστικές
Επωνύμως υπογράφων
Βαγγέλης Ιντζίδης
υγ Ως αναγνώστης-πολίτης (που στη ζωή του αντιμετωπίζει το θάνατο με όση ζωή αντλεί από την καλοσύνη των ξένων) όχι κριτικός και βέβαια όχι συγγραφέας ή κάτι άλλο - αφού πολλάκις στο blog του Πατριάρχη συμμετέχω για να εκφράσω τις διαφωνίες μου και για να επιμείνω με διάθεση κεφιού (εκείνου που διακατέχει τον λέγοντα τη ρήση "και όστις την δωδεκάτην ελθείν" κι αυτός μπορεί)
πως ΥΠΑΡΧΟΥΜΕ ΕΚΤΟΣ ΤΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ
ΑΛΛΙΩΣ ΤΟ ΔΑΙΜΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΚΕΙΜΕΝΙΚΗΣ ΔΟΜΗΣ ΚΑΡΑΔΟΚΕΙ
Να περνάτε καλά
Εύχομαι να σας δούμε και από τα δικά μας σπίτια
και ως ξένο και οδοιπόρο να σας ξεκουράσουμε όσο μπορούμε με ό,τι μπορούμε - εμείς οι γερασμένοι υιοί των ελαιοχρωματιστών
Επίσης σας παρακαλώ να ανακαλέσετε εντός σας ΚΑΙ ΟΧΙ ΕΔΩ γιατί ό,τι αδικείς δεν δημιουργεί καλές προϋποθέσεις βηματισμού
Να είστε καλά
Kαι κάτι ακόμα
αναρωτηθήκατε μήπως στο ελάχιστον
ότι μπορεί να μην είναι η εγρήγορση που με κάνει να ανταπαντώ σε σχόλια και να συμμετέχω έτσι - η εγρήγορση του παρα-τρεχάμενου (λοξίας κι αυτός δεν είναι;)αλλά ο σωματικός ή ο ψυχικός πόνος που κάπως ξεχνιέται με τη συμμετοχή μου στο δικό μου σπίτι ή τη συμμετοχή σε άλλων τα φιλόξενα σπίτια;
Επειδή ξέρετε από περάσματα ως περαστικός που είστε ίσως και να έχετε αναρωτηθεί. Οπότε δε μένει να προσθέσω στις ευχές μου προς εσάς
ΚΑΛΗ - ΠΟΛΥ ΚΑΛΗ ΨΥΧΙΚΗ ΚΑΙ ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΥΓΕΙΑ
Βαγγέλης Ιντζίδης
Περαστικέ,
σ' ευχαριστώ που είσαι τόσο περαστικός όσο και οι λοιποί θαμώνες του Βιβλιοκαφέ και τόσο θαρραλέος όσο εγώ.
Ο δειλός μασκοφόρος
Πατριάρχης Φώτιος
ΥΓ. Δεν αυτοαποκαλούμαι κριτικός.
Post a Comment