Μέτριος με λίγο γάλα: Κωνσταντίνος Τζαμιώτης

Κωνσταντίνος Τζαμιώτης
“Η ανακάλυψη της σκιάς”
εκδόσεις Καστανιώτη
2008

Ας παρακολουθήσουμε το βιβλίο από τη σκοπιά του συγγραφέα. Ας προσπαθήσουμε με άλλα λόγια να ακολουθήσουμε την πορεία συγγραφής του και τις προθέσεις του δημιουργού.
Ξεκινά με μια ιδέα. Ποια όμως; Ένας μέσος άνθρωπος που κάνει τη δική του επανάσταση; Η δικτατορία και τρόποι αντίστασης; Ένας άνθρωπος μεταξύ ηρωισμού και απαξίωσης; Ειλικρινά δεν ξέρω πώς ξεκίνησε η όλη σύλληψη.
Συνεχίζουμε. Τρόπος πραγμάτωσης. Ο Τζαμιώτης γενικά γράφει δύσκολα, απαιτητικά, ανορθόδοξα πολλές φορές, κρυπτικά όσο και ιδεοληπτικά. Στήνει σκηνικά μέσα στα οποία κινούνται ιδέες, χωρίς να προβάλλονται σαφώς πίσω από μια εύληπτη υπόθεση. Εδώ τι έκανε; Πάντως όχι μανιέρα με μπούσουλα τα προηγούμενα έργα του. Ελεύθερος πλάγιος λόγος που παρακολουθεί τις σκέψεις του Ιγνάτιου Γεωργίου αλλά και πλάγια απόδοση των διαλόγων των προσώπων του. Θυμίζει πάρα πολύ έντονα τον Σαραμάγκου. Μα πάρα πολύ σε σημείο που να πιστεύω ότι δοκίμασε να ακολουθήσει σ’ αυτό το έργο τα ίχνη του.
Επιπλέον, κάτι που πάντα χαρακτήριζε τη γραφή του, έδωσε μεγάλη έμφαση στη λεπτομέρεια. Ένα γεγονός διάρκειας ενός λεπτού, δέκα λεπτών, μικρό τέλος πάντων, γίνεται αντικείμενο πολλαπλάσιας αφήγησης με εστίαση σε σκέψεις και μικρές ασήμαντες πλευρές, πιθανότητες και ολιγόσειρες περιγραφές. Το επέλεξε ή έτσι του βγήκε; Ελιτισμός ή ανάγκη, κρυπτικότητα ή υπολανθάνουσα αποκάλυψη;
Έχουμε λοιπόν την ιδέα που γεννήθηκε στο μυαλό του και τον τρόπο πραγμάτωσής της. Προχωράμε. Ο ήρωας δουλεύει ως δάσκαλος της νοηματικής και με τη μεσολάβηση υψηλά ιστάμενου προσώπου ως παρουσιαστής δελτίου ειδήσεων για κωφούς. Η αίσθησή του πως, ενώ θεωρείται σημαίνον τηλεοπτικό πρόσωπο, μέσα στο κανάλι αμφισβητείται τον ωθεί να κάνει παρασπονδίες, καθώς άλλα εκφωνεί η παρουσιάστρια κι άλλα, πιο κοντά στην αλήθεια, δείχνει αυτός με τα χέρια του. Κάποιοι τον καταλαβαίνουν και προσπαθούν να δουν ποιοι (μια συνωμοσία) κρύβονται πίσω από αυτόν, ενώ ο ίδιος επιμένει ότι ό,τι έκανε το έκανε μόνος του. Ως υπόθεση, και ειδικά τοποθετημένη μέσα στο ολοκληρωτικό καθεστώς της επταετίας 1967-1974, είναι πολύ ιντριγκαδόρικη και ιδεολογικά κραταιή.
Στην πράξη τι εισπράττει ο αναγνώστης; Μια αργόσυρτη αφήγηση, κεφάλαιο με κεφάλαιο να προχωρά αλλά ταυτόχρονα να κωλυσιεργεί, με ιδέες αμφίσημες και γεγονότα συγκεχυμένα: είναι ήρωας ή τυχαία επαναστάτης; Είναι αμφισβητίας του συστήματος ή αγανακτισμένος εργαζόμενος; Το τέλος τον αφήνει μετέωρο μεταξύ τιμωρίας από τους ιθύνοντες (άρα ήρωας) και ασυλίας από τους ισχυρούς φίλους του (άρα βολεμένος). Ο προβληματισμός παρότι ισχυρός δεν οδηγεί σε διέξοδο.

Πατριάρχης Φώτιος