Δημήτρης Μπουραντάς“Όλα σου τα ’μαθα, μα ξέχασα μια λέξη”
εκδόσεις Πατάκη
2008
Ακούς συνέχεια γι’ αυτό το βιβλίο. Το βλέπεις στα ευπώλητα, αλλά το εντοπίζεις πού και πού σε κριτικές και βιβλιοπαρουσιάσεις. Εμφανίζεται σαν το λογοτεχνικό βιβλίο που με φιλοσοφικό αλλά εύληπτο τρόπο καταφέρνει να περάσει στον αναγνώστη την αισιοδοξία ότι όλα είναι εφικτά –με αγώνα- στη ζωή. Με μαθήματα ηγεσίας ενταγμένα στο πλαίσιο της αφήγησης ο συγγραφέας πλέκει την ιστορία ενός καθηγητή πανεπιστημίου και μιας φοιτήτριάς του, η οποία παρά τις δυσκολίες κατάφερε να αδράξει τη μέρα και σταδιακά να ανέβει στην ιεραρχία μέχρι την κορυφή.
Η Ελ. Γκίκα στο Έθνος (το άρθρο της στο kritikohroma.blogspot.com/2008/10/blog-post_01.html) αναφέρει χαρακτηριστικά ότι ο συγγραφέας πραγματώνει ένα άρτιο έργο «παραθέτοντας άλλοτε δοκιμιακά και άλλοτε αλληγορικά τις γνώσεις του, καθώς και τη δική του πείρα ζωής, χωρίς να στερείται αφηγηματικής ικανότητας». Και πιο κάτω: «Με μια στέρεη ιστορία αυτή του Νίκου και της Άννας, με φιλοσοφικούς προβληματισμούς που ακτινογραφούν τους νέους καιρούς, με χαρακτήρες που διαγράφουν όλη τη διαδρομή για την αυτογνωσία, αναζητώντας ταυτοχρόνως και την εθνική μας ταυτότητα και με μοντέρνα δομή, ο Δημήτρης Μπουραντάς υπογράφει ένα σύγχρονο και ταυτοχρόνως τόσο παλιό όσο η ανθρώπινη ύπαρξη, μυθιστόρημα.»
Μου φαίνεται ότι πρέπει να αλλάξουμε τα κριτήριά μας για το τι είναι λογοτεχνία και τι όχι, τι φαντάζει καλό με τον μανδύα της αφήγησης και τι είναι απλώς εκλαϊκευμένα μαθήματα μάνατζμε
ντ. Γιατί ο Μπουραντάς κάνει το δεύτερο και όχι το πρώτο, αποτυγχάνει ως πεζογράφος αλλά πετυχαίνει ως εμψυχωτής. Εξηγούμαι:
1. Μηδέν φιλοσοφικοί συλλογισμοί: το βιβλίο είναι μια εκλαϊκευμένη παράδοση με άφθονα παραδείγματα και πολλή θεωρία. Καλό ως παιδαγωγικό μέσο αλλά όχι ως λογοτεχνία.
2. Η αφήγηση είναι αδύναμη. Το τετριμμένο θέμα του Πυγμαλίωνα και της ευνοούμενής του που με κόπους φτάνει στους στόχους της: πολύ κοινότοπο και πολύ απλοϊκά γραμμένο. Μια αφηγηματική γραμμικότητα που σπάει με άτεχνες αναδρομές και αφελή εγκιβωτισμένα αφηγήματα. Η ουσιαστική δράση, οι συγκρούσεις που βγαίνουν αβίαστα, οι χαρακτήρες με πραγματικά εσωτερικά διλήμματα και όχι με στημένα δίπολα είναι στοιχεία λογοτεχνικά ανύπαρκτα.
[Παρατηρείται πολύ συχνά να εμφανίζονται ειδικοί και επαγγελματίες από άλλους χώρους, να γράφουν λογοτεχνικά έργα εμπλουτίζοντάς τα με ιδέες από τον δικό τους χώρο (καθόλα θεμιτό κάτι τέτοιο), αλλά χωρίς αίσθηση του τι είναι λογοτεχνία, τι αφήγηση με τις όποιες τεχνικές της, χωρίς να έχουν διαβάσει άλλους ποιοτικούς πεζογράφους, για να δουν πού θα στοχεύσουν. Ικανοποιούνται λοιπόν με το ξετύλιγμα της ιστορίας τους, χωρίς συνείδηση των απαιτήσεων]
3. Πλήρης εξωραϊσμός και εξιδανίκευση. Προφανώς τα πράγματα στο πανεπιστήμιο είναι περισσότερο διεφθαρμένα απ’ όσο φαίνεται, αφού δεν υπάρχει αξιοκρατία, ούτε συγκινούνται οι καθηγητές με την αξία κανενός, αν δεν είναι δικός τους. Το καλό και άξιο παιδί που πετυχαίνει στη ζωή, παρόλο που ξεκίνησε λούστρος, είναι μια κοινοτοπία από παλιά ελληνική ταινία, αλλά πλέον φαίνεται ουτοπική. Όχι ότι δεν υπάρχουν τέτοιες περιπτώσεις, αλλά το βασικό στη λογοτεχνία είναι ΠΩΣ το λέει κανείς και όχι τι λέει. Κι ο Μπουραντάς μένει στο δεύτερο.
Αν κρίνω από τα σήριαλ που παίζονται στην τηλεόραση, τα οποία βασίζονται στην αισιοδοξία των παραμυθιών (Μαρία η άσχημη: “Το ασχημόπαπο”) και στην κοινοτοπία των στερεότυπων, τότε καταλαβαίνω γιατί το βιβλίο έχει πέραση και πώς διαμορφώνονται τα λογοτεχνικά γούστα στην Ελλάδα.
Η Ελ. Γκίκα στο Έθνος (το άρθρο της στο kritikohroma.blogspot.com/2008/10/blog-post_01.html) αναφέρει χαρακτηριστικά ότι ο συγγραφέας πραγματώνει ένα άρτιο έργο «παραθέτοντας άλλοτε δοκιμιακά και άλλοτε αλληγορικά τις γνώσεις του, καθώς και τη δική του πείρα ζωής, χωρίς να στερείται αφηγηματικής ικανότητας». Και πιο κάτω: «Με μια στέρεη ιστορία αυτή του Νίκου και της Άννας, με φιλοσοφικούς προβληματισμούς που ακτινογραφούν τους νέους καιρούς, με χαρακτήρες που διαγράφουν όλη τη διαδρομή για την αυτογνωσία, αναζητώντας ταυτοχρόνως και την εθνική μας ταυτότητα και με μοντέρνα δομή, ο Δημήτρης Μπουραντάς υπογράφει ένα σύγχρονο και ταυτοχρόνως τόσο παλιό όσο η ανθρώπινη ύπαρξη, μυθιστόρημα.»
Μου φαίνεται ότι πρέπει να αλλάξουμε τα κριτήριά μας για το τι είναι λογοτεχνία και τι όχι, τι φαντάζει καλό με τον μανδύα της αφήγησης και τι είναι απλώς εκλαϊκευμένα μαθήματα μάνατζμε
ντ. Γιατί ο Μπουραντάς κάνει το δεύτερο και όχι το πρώτο, αποτυγχάνει ως πεζογράφος αλλά πετυχαίνει ως εμψυχωτής. Εξηγούμαι:1. Μηδέν φιλοσοφικοί συλλογισμοί: το βιβλίο είναι μια εκλαϊκευμένη παράδοση με άφθονα παραδείγματα και πολλή θεωρία. Καλό ως παιδαγωγικό μέσο αλλά όχι ως λογοτεχνία.
2. Η αφήγηση είναι αδύναμη. Το τετριμμένο θέμα του Πυγμαλίωνα και της ευνοούμενής του που με κόπους φτάνει στους στόχους της: πολύ κοινότοπο και πολύ απλοϊκά γραμμένο. Μια αφηγηματική γραμμικότητα που σπάει με άτεχνες αναδρομές και αφελή εγκιβωτισμένα αφηγήματα. Η ουσιαστική δράση, οι συγκρούσεις που βγαίνουν αβίαστα, οι χαρακτήρες με πραγματικά εσωτερικά διλήμματα και όχι με στημένα δίπολα είναι στοιχεία λογοτεχνικά ανύπαρκτα.
[Παρατηρείται πολύ συχνά να εμφανίζονται ειδικοί και επαγγελματίες από άλλους χώρους, να γράφουν λογοτεχνικά έργα εμπλουτίζοντάς τα με ιδέες από τον δικό τους χώρο (καθόλα θεμιτό κάτι τέτοιο), αλλά χωρίς αίσθηση του τι είναι λογοτεχνία, τι αφήγηση με τις όποιες τεχνικές της, χωρίς να έχουν διαβάσει άλλους ποιοτικούς πεζογράφους, για να δουν πού θα στοχεύσουν. Ικανοποιούνται λοιπόν με το ξετύλιγμα της ιστορίας τους, χωρίς συνείδηση των απαιτήσεων]
3. Πλήρης εξωραϊσμός και εξιδανίκευση. Προφανώς τα πράγματα στο πανεπιστήμιο είναι περισσότερο διεφθαρμένα απ’ όσο φαίνεται, αφού δεν υπάρχει αξιοκρατία, ούτε συγκινούνται οι καθηγητές με την αξία κανενός, αν δεν είναι δικός τους. Το καλό και άξιο παιδί που πετυχαίνει στη ζωή, παρόλο που ξεκίνησε λούστρος, είναι μια κοινοτοπία από παλιά ελληνική ταινία, αλλά πλέον φαίνεται ουτοπική. Όχι ότι δεν υπάρχουν τέτοιες περιπτώσεις, αλλά το βασικό στη λογοτεχνία είναι ΠΩΣ το λέει κανείς και όχι τι λέει. Κι ο Μπουραντάς μένει στο δεύτερο.
Αν κρίνω από τα σήριαλ που παίζονται στην τηλεόραση, τα οποία βασίζονται στην αισιοδοξία των παραμυθιών (Μαρία η άσχημη: “Το ασχημόπαπο”) και στην κοινοτοπία των στερεότυπων, τότε καταλαβαίνω γιατί το βιβλίο έχει πέραση και πώς διαμορφώνονται τα λογοτεχνικά γούστα στην Ελλάδα.
Πατριάρχης Φώτιος
20 comments:
"...αλλά το βασικό στη λογοτεχνία είναι ΠΩΣ το λέει κανείς και όχι τι λέει.." συμφωνω.
δεν το έχω διαβάσει, μετρησα αρκετους να το διαβαζουν φέτος στις διακοπες..δεν ήθελα να το διαβάσω, και μετα απο τη σημερινη περιγραφη σιγουρευτικα.
καλημέρα
Πατριάρχα μου,
ο καθένας έχει τους λόγους του να θέλει ή να μην θέλει να διαβάσει ένα βιβλίο. Αυτό το "δεν ήθελα να το διαβάσω" του προλαλήσαντος αιλουροειδούς είναι μια ενστικτώδης άμυνα σε απόψεις που καθορίζουν το λογοτεχνικό γούστο.
Χωρίς να μπορώ να εκφέρω γνώμη για το βιβλίο μια και ούτε αυτό δεν έχω διαβάσει εν τούτοις θα ήθελα να δηλώσω ότι συμφωνώ απολύτως με αυτά που γράφετε σχετικά με τη "λογοτεχνικότητα" ενός έργου.
Θα ήθελα ωστόσο να ρωτήσω κάτι: Θυμίζει καθόλου Coelio στα μαθήματα ηγεσίας και επιχειρηματικότητας που κάνει;
Κοπρόγατα και Πόλυ,
το ανησυχητικό για το λογοτεχνικό γούστο μιας κοινωνίας είναι ότι αρκείται στην ιστορία και ξεχνά την αισθητική της, μένει στο τι και ξεχνά το πώς.
Πόλυ, δεν μου θυμίζει καθόλου Κοέλιου.
Πατριάρχης Φώτιος
.Όμως,πάντα ένα "πώς" υπάρχει. Και εκεί είναι το θέμα Πατριάρχη (πάντα εκεί ειναι το θέμα!), γιατί προσέξτε: αν εχεις ενα βιβλίο ΜΕ ΤΟ ΙΔΙΟ ΘΕΜΑ, ακόμα και την ιδια ακριβώς ιστορία και πλοκή, αλλά γραμμένο αλλιώς, πιο υποψιασμένα, όχι στερεοτυπικά, με κριτική ματιά, με φωτισμό των χαρακτήρων λοξά αλλά ουσιαστικά και όχι ατσαλάκωτα, με πιο ζωντανή (όχι ροδοξύλινη) γλώσσα κλπ, ΔΕΝ θα γινει μπεστ σέλερ. Το μυστικό για το μπεστ σέλερ δεν ειναι το "τι" όπως λέτε. Όσο κι αν διαφωνείτε μάλλον σ αυτό, εγώ πιστεύω ότι και η πιο κοινότοπη ιστορία πχ συζυγικής απιστίας μιας μικροαστής, εχει λογοτεχνικό ενδιαφέρον και εξαρτάται από τη διαπραγμάτευση (μόνο που όσο πιο κοινότοπη τόσο πιο δύσκολο να την κάνεις λογοτεχνικά να αξίζει) Τέλος πάντων, δείτε το κι από την πλευρά που σας λέω(που ειναι ακόμα πιο θλιβερό): Η επιτυχία των βιβλίων δεν οφείλεται μόνο σε ταυτίσεις με τις ηρωίδες κλπ αλλά σε κατι καινούργιο και "δημοκρατικό": οι αναγνώστες (στριες), κατά τεκμήριο μορφωμένες, διαβάζοντας δεν ταυτίζονται τόσο με την ηρωίδα όσο με το συγγραφέα!!χαίρονται γιατί "κι αυτές το γράφουν αυτό" ! Ναι, περί αυτού πρόκειται! Το έχω ακούσει! Αν μπορείς να γράψεις κάτι που εκείνες δεν μπορούν, αυτό γεννά αποστροφή! Η εποχή της εκτίμησης του καλλιτέχνη πέθανε. Τέλος πάντων πήρα φόρα. Ξαναγυρίζω στο αρχικό επιχείρημα. Πάντοτε ένα "πώς' υπάρχει και προτείνω για να ξελασπώσουμε το χιλιοειπωμένο πρόβλημα να το δούμε ΚΙ από αυτή την πλευρά.
υγ: εχω ξεφυλλίσει το εν λόγω βιβλίο. Το "πως' του είναι άψογο ως προς τα παραπάνω (Ως προς το "κι εγώ η μορφωμένη βοηθός καθηγητή, αν στρωθώ το γράφω αυτό το πολύ ωραίο χρονικό επιτυχίας") Η "διαδρaστική λογοτεχνία" είναι ήδη εδώ, ως ψυχολογία!
Pellegrina,
η οπτική σου είναι πολύ σωστή. Το πώς είναι ένα μη-λογοτεχνικό πώς, εύκολο, δημοκρατικό, καθολικό, δηλαδή το διαβάζει ο καθένας, το γράφει ο καθένας. Τα best-seller συντείνουν στον πολλαπλασιασμό των "γραφιάδων", όπως θα έλεγε ο Barthes, αλλά όχι στον πολλαπλασιασμό των "συγγραφέων".
Μας έδωσες σωστή κατεύθυνση.
Πατριάρχης Φώτιος
Και για μια ακόμη φορά μια κριτική που δεν στηρίζεται στην πραγματκότητα.
Δεν βάλλω εναντίον των κριτικών, αλλά για όσες συγκεκριμένες κριτικές που γράφονται λαϊκίστικα. Όσες κρίνουν με κριτήρια ευρείας κατανάλωσης. Όσες εκθειάζουν το ΤΙ και αγνοούν το ΠΩΣ -ή καλύτερα εθελοτυφλούν μπροστά στο στεροτυπικό, ρηχό, πιασάρικο αλλά ανούσιο ΠΩΣ, όπως εξήγησε πιο πάνω η Pellegrina.
Πατριάρχης Φώτιος
Καλημέρα! Θα συμφωνήσω με όλους τους προλαλήσαντες. Απλά θα προσθέσω ένα απόσπασμα από Σελίν που για μένα ξεκαθαρίζει τι είναι καλή λογοτεχνία. "Το μόνο που έχω είναι ύφος, τίποτε άλλο. Δεν υπάρχουν μηνύματα στα βιβλία μου, αυτά είναι υπόθεση της εκκλησίας"
Κωνσταντίνα, καλωσόρισες στο καφενεδάκι μας.
Ύφος, και πλοκή, και χαρακτήρες, και ατμόσφαιρα και...
Πατριάρχης Φώτιος
Καλώς σας βρήκα! Έχετε πολύ ωραία ατμόσφαιρα και μεγάλη ποικιλία σε καφέ!
Αγαπητέ Πατριάρχα,
Μου αρέσει η κριτική ματιά σου και ο τρόπος με τον οποίο δίνεις τη γενική εικόνα ενός βιβλίου για όποιον ενδιαφέρεται.
Ως προς το συγκεκριμένο δεν το έχω διαβάσει αναρωτιέμαι όμως, αν όντως φιλοδοξεί να είναι βιβλίο προβληματισμού γιατί αυτός ο τίτλος; Αν ο καθηγητής ισχυρίζεται ότι έμαθε τα πάντα στο μαθητή, θα πρέπει και να πιστεύει πως ξέρει τα πάντα. Στη περίπτωση αυτή δεν μπορεί παρά να είναι κακός καθηγητής.
Ξεχάσαμε μήπως το Σωκρατικό "εν οίδα, ότι ουδέν οίδα"
Με φιλικούς χαιρετισμούς
ΕΚΤ Ελένη
Πολύ ενδιαφέρον βρήκα στα θέματα που θίγεις αλλά και στο διάλογο που ακολουθεί, Πατριάρχη. Επειδή ένα παρόμοιο θέμα αλλά σε πολύ πιο έντονο ύφος συζητήθηκε και στο δικό μου μπλογκ, και η αυστηρή κριτική ήταν αφορμή επίθεσης, θα ήθελα και τη δική σου γνώμη. Σε παραπέμπω λοιπόν : http://anagnosi.blogspot.com/2008/11/536.html
Έχω ξεκινήσει να διαβάζω και άλλα βιβλία που στην πορεία με απογοήτευσαν και σταμάτησα. Αυτό ήταν το πρώτο που δεν το έβαλα καν στη βιβλιοθήκη μου, αλλά το πέταξα. Η ζωή δεν έχει οδηγίες χρήσεως και δεν είναι επιχείρηση για να βρίσουν θέση οι κανόνες του managment
Θεωρώ πως ήταν ένα από τα λίγα βιβλία που διάβασα με κόπο ελπίζοντας ότι μέχρι το τέλος ίσως κάτι αλλάξει. Απλοική ιστορία, επίπεδοι και "άμεμπτοι" χαρακτήρες, φλυαρίες ανούσιες, ξύλινη γλώσσα, ύφος που θυμίζει την πάλαι ποτέ έκθεση ιδεών. Πραγματικά λυπάμαι γιατί έχασα το χρόνο μου διαβάζοντας το.
Θεωρώ πως ήταν ένα από τα λίγα βιβλία που διάβασα με κόπο ελπίζοντας ότι μέχρι το τέλος ίσως κάτι αλλάξει και γίνει η ανατροπή. Αφελής ιστορία, επίπεδοι και άνευροι χαρακτήρες, ανούσιες φλυαρίες, ύφος που θυμίζει τις πάλαι ποτέ εκθέσεις ιδεών, ξύλινη γλώσσα γεματη κλισέ. Πραγματικά έχασα το χρόνο μου διαβάζοντας το.
Συμφωνώ απόλυτα με τον Πατριάρχη Φώτιο.Στο τέλος τέλος όπως λέει και η λαϊκή παροιμία "ο καθένας στη δουλειά του και ο βλάχος στα τυριά του". Οι δάσκαλοι του management στη δουλειά τους και οι λογοτέχνες στη λογοτεχνία.Δεν αμφιβάλω ότι ο k. Μπουραντάς είναι εξαίρετος επιστήμονας του management αλλά λογοτέχνης δεν είναι.
Το "Ολα σου τά'μαθα.."αποτελεί αποτύπωση της ατέρμονης γνώσης του συγγραφέα του, ο οποίος έχει εστιάσει περισσότερο σε επιστημονικές έννοιες, που όμως παρατίθενται καλογραμμένα και το κυριότερο είναι,πως ο κάθε ένας από τους αναγνώστες του εισέρχεται σε σφαίρα αλλεπάληλων προβληματισμών, μέσω αφενός μεν των παραδειγμάτων του, αφετέρου δε μέσα από την ανάλυση αυτών των εννοιών.΄Κατά την γνώμη μου είναι εξαιρετικό, ακόμη και αν δεν αποτελεί ΤΟ λογοτεχνικό έργο, αλλά περισσότερο επιστημονική συγγραφή. Εϊναι φανερή η προσπάθεια του συγγραφέα να το κάνει προσιτό, με την απλή γραφή του. Προσωπικά, ενθουσιάστηκα τόσο, που το διάβασα για δεύτερη φορά, υπογραμμίζοντας φράσεις - κλειδιά που αφορούν κάθε ανθρώπινη ύπαρξη.
Έχοντας διαβάσει πρόσφατα το βιβλίο τολμώ να πω πως δείχνει με τον καλύτερο τρόπο την ... ζημιά που έχει κάνει στους Έλληνες το μάθημα της έκθεσης και ο τρόπος που διδασκόταν (ελπίζω να έχει αλλάξει). Απ' ότι φαίνεται όχι μονάχα κάποιοι συγγραφείς γράφουν έτσι αλλά, με βάση την επιτυχία του βιβλίου, αυτά είναι που πολύ Έλληνες αρέσκονται να διαβάζουν.
Τι άλλο να πω δηλαδή για ένα βιβλίο που και ως προς το περιεχόμενο αλλά κυρίως ως προς το ύφος και τη γραφή του μου θύμισε όλα όσα μας έλεγαν οι καθηγητές στα σχολεία και στα φροντιστήρια όταν διαβάζαμε για να δώσουμε πανελλαδικές εξετάσεις τη δεκαετία του '90!
Δε λέω, κάποια από αυτά που προτείνει είναι σωστά αλλά τόσο χιλιοειπωμένα και κοινότοπα που καταντούν βαρετά. Σαν βοήθημα για το μάθημα της έκθεσης ιδεών το βιβλίο μπορεί να κριθεί ως άριστο, σαν μυθιστόρημα όμως...
χαιρεται,ειμαι νεα στην σελιδα και γενικα σε αυτον τον τροπο συνομιλιας κ ανταλλαγης αποπσεων...απλα διαβασα το βιβλιο κ εχω να πω ότι μου αρεσαι παρα πολυ για τα μυνηματα που θελει να μας περασει ο συγγραφεας!!οσο αναφορα το σχολιο σας για το"λογοτεχνικο μερος" εχω να πω οτι κ εγω πιστευω οτι δεν ειναι αυτο που λεμε λογοτεχνικο βιβλιο...αλλα νομιζω ο συγγραφεα ειναι εν γνωση αυτου!!!κ εμενα προσωπικα ηταν ενας απο τους λογους που μου αρεσαι πιο πολυ!!το θεωρω πιο αμεσο με τον αναγνωστη κ πιο διδακτηκο αυτον τον τροπο οταν θελουμε να περασουμε μυνηματα τοσο βαθια για τη δυναμη του εαυτου μας!!!
Πραγματικά φρικτό "βιβλίο". Κι εγώ το διάβασα με μεγάλη προσπάθεια (και μόνο στην τουαλέτα) προσπαθώντας να καταλάβω γιατί κάνει τόσες πωλήσεις. Το συμπέρασμα είναι πραγματικά λυπηρό γιατί μάλλον απλά αντικατοπτρίζει το επίπεδο της νέας ελληνικής σκέψης...
Post a Comment