Χυμός νεκταρίνι: Γυναικεία γραφή

Γυναικεία (θυμική) γραφή

Αφορμή για τη σημερινή καταχώριση η ύπαρξη σε σεμινάριο δημιουργικής γραφής αντικειμένου «γυναικεία γραφή». Στ’ αλήθεια υπάρχει;
Έρευνες από θεωρητικούς του φεμινισμού του εξωτερικού (L. Irigaray, J. Kristeva, H.Cixous, K. Millet κ.ά.) προσπαθούν να ορίσουν τη γυναικεία γραφή με σωματικά, κοινωνικά ή και μαρξιστικά κριτήρια. Η Α.Μαντόγλου που διδάσκει το αντικείμενο έχει υπόψη της τις θεωρητικές αυτές θέσεις και τις εφαρμόζει ως απόπειρες σωματικής γραφής στα μυθοπλαστικά της βιβλία.
Εγώ εδώ θα σταθώ σε πιο πρακτικά θέματα μιας γραφής που καλύτερα θα μπορούσε να ονομαστεί “θυμική” και όχι ιδεολογικά και κοινωνικά στιγματισμένη ως γυναικεία. Χαρακτηριστικά της, όπως τα βλέπουμε σε κείμενα Ελληνίδων (αλλά και γιατί όχι, και Ελλήνων) συγγραφέων (από τη ροζ λογοτεχνία της δεκαετίας του ’90 ως την Αναστασέα, τη Λαμπαδαρίδου-Πόθου, τη Μαντόγλου, πρόσφατα τη Στρατηγοπούλου κλπ. ή μερικά σημεία από τη “Μητέρα του σκύλου” του Π.Μάτεση) θα μπορούσαν να είναι:
i. θεματική: οικογενειακές και προσωπικές σχέσεις με έμφαση στις συναισθηματικές-ψυχικές πλευρές της ανθρώπινης επικοινωνίας.
ii. ατμόσφαιρα: ως συνοδευτικό του θέματος ο συναισθηματισμός συχνά το υπερκαλύπτει αφήνοντας στον αναγνώστη μία γεύση συγκίνησης και θυμικής έντασης.
iii. αφήγηση: περιορισμός της αφήγησης και έκταση των περιγραφικών μερών ή τα μερών με στοχασμούς (συχνές ή συνεχείς παύσεις, σε μορφή συναισθηματικών-συλλογιστικών παρεκβάσεων).
iv. δομή: απουσία αρχιτεκτονικής από το κείμενο, αφού λείπει η συγκροτημένη δομή και έτσι το πεζογράφημα απευθύνεται προπαντός στην «καρδιά» παρά προκαλεί μια πνευματική-νοητική αναπήδηση.
v. ύφος: ύφος που στερείται εγκεφαλικότητας (αυστηρής λογικής συνοχής), γεμάτο από συνειρμικότητα, αποσιωπητικά και άλλα σημεία στίξης, ενδεικτικά συναισθηματικής κατάστασης, μακροπερίοδο λόγο που παραμένει παρατακτικός κρατώντας την προφορικότητα μιας εξομολόγησης και αποστασιοποιούμενος από την υποτακτική σύνδεση των φιλοσοφικών ή φιλοσοφιζόντων συλλογισμών. Γενικότερα, δέσμευση στη γλώσσα και στις συνυποδηλώσεις της με έντονες δόσεις ποιητικότητας (χειμαρρώδης συναισθηματικότητα, με διατυπώσεις άλλοτε χαλαρές και ρέουσες, θολές και ελεύθερες κι άλλοτε ζεστές από μια εσωτερικότητα που αναβλύζει).
Οι επισημάνσεις αυτές δεν έχουν αξιολογικό (μειωτικό) χαρακτήρα, αλλά προσπαθούν να ορίσουν ένα ρεύμα στη λογοτεχνία (μας), όπου οι συγγραφείς ρίχνουν το βάρος στη γλώσσα και στο ύφος, προκειμένου να εξωτερικεύσουν συναισθηματικές καταστάσεις, και όχι στη δομή ή στη διάρθρωση των σκηνών δράσης.

Πατριάρχης Φώτιος
11.2.2007