Ocean Vuong, “Στη γη είμαστε πρόσκαιρα υπέροχοι”

Η απώλεια του πατέρα, έπειτα της μητέρας, του εραστή, έπειτα γενικά των ανθρώπων μπορεί να κάνει μυθιστόρημα; Μπορεί, αν το προσωπικό τραύμα δεν μείνει στην εξομολόγηση.

 

Ocean Vuong “On Earth We Are Briefly Gorgeous” 2019 “Στη γη είμαστε πρόσκαιρα υπέροχοι” μετ. Ε. Φρυδά εκδόσεις Gutenberg -2021

Γιατί μιλούν όλοι για τον Ocean Vuong; αναρωτιέται η Μανδηλαρά στο Lifo. Κι εγώ τσιμπάω, ψάχνοντας να δω ποιος είναι αυτός ο Βιετναμέζος που κατακτά την Αμερική.

> Ο Ocean Vuong είναι μια σπάνια περίπτωση συγγραφέα. Το 2017 του απονέμεται το κορυφαίο βραβείο T.S. Eliot για την ποιητική του συλλογή Νυχτερινός ουρανός με τραύματα εξόδου. Το 2018, πριν κυκλοφορήσει το μυθιστόρημά του Στη γη είμαστε πρόσκαιρα υπέροχοι, πάνω από 15 εφημερίδες και site το είχαν συμπεριλάβει στα πλέον αναμενόμενα βιβλία της χρονιάς. Μόλις κυκλοφόρησε έγινε best seller και μπήκε στη λίστα των New York Times. Αναδείχτηκε το καλύτερο βιβλίο του 2019 για: ΤΙΜΕ, New Yorker, Washington Post, The Guardian, New York Public Library, The Wall Street Journal Magazine, Vanity Fair, Esquire, GQ, Entertainment Weekly, The San Francisco Chronicle κ.ά. O Ocean Vuong γεννήθηκε το 1988 σε έναν ορυζώνα στο Βιετνάμ. Στα δύο του χρόνια, η οικογένειά του αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το Βιετνάμ και να μείνει για οκτώ μήνες σε έναν καταυλισμό προσφύγων στις Φιλιππίνες πριν μεταναστεύσει στην Αμερική. Είναι ο πρώτος στην οικογένειά του που έμαθε να διαβάζει σε ηλικία 11 ετών και 18 χρόνια αργότερα (2017) έλαβε το βραβείο T.S. Eliot.

 

“Το “Στη γη είμαστε πρόσκαιρα υπέροχοι” είναι το γράμμα ενός γιου προς την αναλφάβητη μητέρα του. Ο Λιτλ Ντογκ, Αμερικανός βιετναμέζικης καταγωγής, φέρνει στο φως την ιστορία της οικογένειάς του απ’ τον πόλεμο του Βιετνάμ ως την εγκατάστασή της στην Αμερική, εστιάζοντας στη δραματική ζωή της στοργικής αλλά συχνά βίαιης μητέρας του και της γιαγιάς του. Παράλληλα, ψηλαφώντας τα τραύματα του παρελθόντος αποκαλύπτει σκέψεις και πλευρές της ζωής του που η μητέρα του αγνοούσε: αγωνίες, φόβους του, έναν δυνατό έρωτα. Μια ωμή, αλλά βαθιά λυρική και ειλικρινή εξομολόγηση που φτάνει στη θαρραλέα αποκάλυψη συγκλονιστικών προσωπικών στιγμών.”

ΕΝΑΣ ΝΕΑΡΟΣ Βιετναμέζος γράφει στ’ αγγλικά στη μάνα του, για ν’ αναδείξει τελικά τη δική του ταυτότητα και την πορεία της οικογένειας απ’ την ασιατική χώρα στις ΗΠΑ. Μένω εξαρχής στο ύφος. Ιδιαίτερο, ποιητικό, περίεργο, χωρίς να γίνεται θολό και κλειστοφοβικό. Σαν να μιλά αγγλικά, αλλά με μια άλλης γλώσσας τον ρυθμό. Αν ήξερα βιετναμέζικα, θα μπορούσα να υποθέσω ότι τα αγγλικά του Vuong έχουν κάτι από τη μητρική του γλώσσα. Συμβαίνει συχνά υβριδικοί συγγραφείς, που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν με δύο κουλτούρες, να μπολιάζουν τη μία μέσω της άλλης.

Η ΓΙΑΓΙΑ Λαν (=Κρίνος) και η μητέρα Χονγκ (=Τριαντάφυλλο). Κρινιώ και Τριανταφυλλιά δηλαδή. Και στο βάθος ο απόηχος ο πόλεμος στο Βιετνάμ από τους Αμερικανούς το 1968. Κι έτσι έχουμε το ενδιαφέρον μιας χώρας που βρέθηκε μεταξύ ΕΣΣΔ και ΗΠΑ, δέχτηκε την επίθεση των Αμερικανών και τώρα πενήντα χρόνια μετά ένας μετανάστης συνδέει ποιητικά την πάτρια γη με τη φιλόξενη νέα πατρίδα. Η μάνα βέβαια δέρνει τον γιο από μικρό, σαν ένα είδος μετατραυματικού stress που κουβαλά μέσα του ιστορικές μνήμες.

 

“Τι άλλο είναι μια χώρα παρά μια πρόταση ζωής;”

 

Η ΛΑΝ, ενώ είχε μια δωδεκάχρονη κόρη από τον πρώτο γάμο (με συνοικέσιο), παντρεύτηκε το 1968 τον νεαρότερό της Πολ, που υπηρετούσε στον αμερικάνικο στόλο. Τα πράγματα ωστόσο είναι πιο πολύπλοκα. Η Λαν ήταν πόρνη. Όταν γνώρισε τον Πολ ήταν ήδη έγκυος από έναν άλλο Αμερικανό. Ο πόλεμος δημιούργησε επομένως πολλές παρενέργειες αλλά και παράξενες επιμειξίες. Βιετναμέζικο ωάριο με αμερικάνικο σπέρμα, ασιατικά και λευκά γονίδια, απωανατολική και αγγλοσαξονική κουλτούρα. Η αφήγηση του Little Dog είναι η ιστορία της υβριδικότητας και της πολυπολιτισμικότητας των ΗΠΑ.

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ μιλά πιο πολύ στο συναίσθημα. Μικρά επεισόδια, παραταγμένα το ένα μετά το άλλο, μνήμες του ενήλικου πλέον Little Dog απ’ όταν ήταν παιδί, εμπειρίες που κληρονόμησε από τη μαμά και τη γιαγιά του. Κι ενώ αυτά καθαυτά μοιάζουν ασύνδετα και αποκομμένα, αναδίδουν μια αίσθηση έλλειψης, απώλειας, σκεπτικισμού, σαν το πόδι της ηλικιωμένης κυρίας που λείπει κι όμως ακόμα το νιώθει. Φαντάζομαι ότι ένας μετανάστης γενικά, ή ακόμα περισσότερο μετανάστης στην Αμερική, θα αισθάνεται πιο πολύ την ατμόσφαιρα που δημιουργεί ο Vuong.

 

“Μου ’πες κάποτε ότι η μνήμη είναι επιλογή. Αν όμως ήσουνα θεός θα ’ξερες ότι είναι πλημμύρα”

 

Η ΕΠΙΣΤΟΛΗ προς τη μητέρα, μάλλον ανεπίδοτη, παίρνει τη μορφή μυθιστορήματος ενηλικίωσης. Δεν είναι μόνο η ασιατική καταγωγή που εμφυτεύεται στο αμερικάνικο έδαφος, αλλά και η γνωριμία του Little Dog στα δεκαεφτά του με τον Trevor και η ομόφυλη σεξουαλική σχέση τους. Το κείμενο συνεχίζει με εξομολογήσεις και σκέψεις, παρά με συνεκτική δράση, με επεισόδια σε μια αλυσίδα, παρά με σφιχτή αλληλουχία.

ΕΠΕΙΔΗ το βιβλίο στηρίζεται στο συναίσθημα. Επειδή το εγώ που αφηγείται υπερτερεί των άλλων συνιστωσών. Επειδή τα σκόρπια στοιχεία που είναι “ναυάγιο”, όπως λέει ο πρωταγωνιστής, κι όχι αφήγηση. Επειδή το πλαίσιο μακριά από την Αμερική μπορεί να μην αποδίδει. Επειδή η αυτομυθοπλασία πρέπει να μπορεί να βγει και έξω από το άτομο. Για όλα αυτά τα επειδή, το βιβλίο δεν μου άρεσε. Έμεινε στα καλά του σημεία. Έμεινε στις περιστασιακές εξάρσεις του, αλλά δεν έφτασε σε ένα ολοκληρωμένο αποτέλεσμα που να με συνταράξει.

Πάπισσα Ιωάννα