Wednesday, February 27, 2019

Μιχάλης Μοδινός, “Το πλέγμα”


Είκοσι μονόλογοι που μπλέκουν αφηγητές και άλλους χαρακτήρες σε ένα γαϊτανάκι μοιχειών, σχέσεων και διασταυρώσεων.



Μιχάλης Μοδινός
“Το πλέγμα”
εκδόσεις Καστανιώτη -2018


Όλη η ζωή του ένας παραπονιάρης μύθος τυλιγμένος / στου νου του την ανέμη και στου ονείρου την απόχη / κι αυτός στ’ άλογο με τα όπλα του στο στήθος φορτωμένος / περνάει κι όλοι γιουχάρουν "Δον Κιχώτη" (Sadahzinia):
Πολύπλευρη μορφή ο Μοδινός. Με την έννοια ότι κάθε του βιβλίο είναι διαφορετικό. Είχε ξεκινήσει με οικολογικές ανησυχίες, τις οποίες βέβαια διατηρεί. Αλλά διάφορα έργα του ξεφεύγουν σε τελείως διαφορετικούς προβληματισμούς. Η “Τελευταία έξοδος Στυμφαλία” θέτει σεναριακά μια καταστροφή και διερευνά την πορεία μετά απ’ αυτή και η “Εκουατόρια” αναφέρεται σε μια ουτοπική κοινωνία στην αποικιοκρατούμενη Αφρική

Αυτό ζητάει η καρδιά του ν’ αλαφρώσει. / Να φέρει ανάσκελα το κόσμο από τη βάση (Sadahzinia):
Το τελευταίο του βιβλίο συντίθεται από είκοσι μονολόγους. Είκοσι διαφορετικοί άνθρωποι εξιστορούν ένα βασικό κομμάτι της ζωής τους, αλλά στην ουσία ανασκοπούν πολλά χρόνια και θέματα απ’ αυτήν. Στην αφήγηση του καθενός περνάει ένας ή και περισσότεροι απ’ τους άλλους. Συχνά περνάνε και πολλά πραγματικά ονόματα της σύγχρονης ελληνικής επικαιρότητας, όπως ο Γουδέλης, ο Κούρτοβικ, και πολλά μέρη στην Αθήνα και στην ευρύτερη ελλαδική επικράτεια.

Παρόλο που οι είκοσι μονόλογοι εστιάζουν στην ιδιωτική ζωή του καθενός, επειδή αναφέρονται στην Ελλάδα του 21ου αιώνα, φαίνονται και πολλά στοιχεία της κοινωνικής και λιγότερο πολιτικής ζωής του τόπου. Φαίνονται όμως οι νοοτροπίες του Νεοέλληνα, που σκέφτεται το σήμερα και ελάχιστα το αύριο, πνίγεται στη δουλειά αλλά βρίσκει πάντα ευκαιρίες για διασκέδαση, έχει τα προβλήματά του αλλά ταυτόχρονα συναναστρέφεται πολλούς (συγγενείς, φίλους, εραστές, συνεργάτες) σ’ ένα μεγάλο δίκτυο γνωριμιών και σχέσεων.

Προφανώς, λοιπόν, κι αν λάβω υπόψη και τον τίτλο “Το πλέγμα”, αν λάβω υπόψη τον μεγάλο ιστό αράχνης πάνω στον οποίο κινούνται έντομα και εντομάκια, πλάνο του μυθιστορήματος είναι να συντεθεί ένα τέτοιο κοινωνικό και διατομικό πεδίο συναλλαγών και σχέσεων. Κάθε αφηγητής φωτίζει τη δική του ζωή, αλλά πλαγίως φωτογραφίζει και τη ζωή των άλλων, δίνοντας έτσι ποικίλα στοιχεία που οι ίδιοι ακούσια (ή εκούσια) δεν δίνουν. Ο κόσμος είναι μικρός και ο άντρας της μιας είναι πρώην της άλλης, η οποία είναι συνάδελφος με τον τρίτο που είναι εραστής της τέταρτης, η οποία ίσως είναι ξαδέλφη του πρώτου!

Ακόμα περισσότερο, κάθε δεύτερος αφηγητής έχει μια παράνομη ερωτική σχέση. Ο ένας απατά τη γυναίκα του, η οποία εξίσου διατηρεί εξωσυζυγική σχέση. Κι ερωμένη του ενός μπορεί συνάμα να διατηρεί μια κάποια σχέση με έναν άλλο. Ένα ατελείωτο γαϊτανάκι, όχι παράλληλων μοιχειών (παρωχημένη έννοια), αλλά εύκολων ερωτικών σχέσεων, που διαρρηγνύουν τη μονογαμική ιδιότητα των ζευγαριών. Ο Μοδινός είναι σαν να θέλει να δείξει ότι οι σημερινές διατομικές σχέσεις είναι επιφανειακές και από πίσω κρύβεται ένα πλέγμα ερωτικών επαφών, μικρής ή μεγάλης διάρκειας, που αποτελούν ένα δίχτυ δεύτερων ζωών.

Η γη το παραμύθι λέει του ταξιδιώτη / (που `χε αγάπη την ωραία, την πριγκιπέσσα την κρυφή τη Δουλτσινέα) (Sadahzinia):
Ενδιαφέρον ανάγνωσμα. Αλλά το όλο “πλέγμα” μένει σχετικά αποσπασματικό σε μια πανσπερμία δράσεων που δεν συστήνει μια ολοκληρωμένη, οριοθετημένη εικόνα. Άπειρες μικροσκηνές που θα μπορούσαν να εκτείνονται εις άπειρον…


> Περιβαλλοντολόγος, γεωγράφος και μηχανικός ο Μιχάλης Μοδινός γεννήθηκε στην Αθήνα το 1950. Θεωρητικός και ακτιβιστής του οικολογικού κινήματος, συνεργάστηκε με διεθνείς οργανισμούς, δίδαξε σε ακαδημαϊκά ιδρύματα ανά τον κόσμο, ενώ υπήρξε ιδρυτής και εκδότης της Νέας Οικολογίας, πρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Περιβάλλοντος και διευθυντής του Διεπιστημονικού Ινστιτούτου Περιβαλλοντικών Ερευνών. Στο δοκιμιακό - ερευνητικό του έργο περιλαμβάνονται τα βιβλία "Μύθοι της ανάπτυξης στους τροπικούς" (Στοχαστής), "Από την Εδέμ στο καθαρτήριο" (Εξάντας), "Τοπογραφίες" (Στοχαστής), "Το παιγνίδι της ανάπτυξης" (Τροχαλία) και "Η αρχαιολογία της ανάπτυξης" (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης). Από το 2005 στράφηκε συστηματικά στην λογοτεχνία και την κριτική της.
Από τις εκδόσεις Καστανιώτη έχουν κυκλοφορήσει τα μυθιστορήματά του "Χρυσή ακτή", 2005, "Ο μεγάλος Αμπάι", 2007, "Επιστροφή", 2009 (βραβείο Ιδρύματος Πέτρου Χάρη Ακαδημίας Αθηνών) "Η σχεδία", 2011 (Διάκριση της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων και υποψήφιο για το Ευρωπαϊκό Λογοτεχνικό Βραβείο) και Άγρια Δύση - μια ερωτική ιστορία, 2013.
To τελευταίο του βιβλίο "Τελευταία έξοδος: Στυμφαλία" (2014) κυκλοφορεί από το Βιβλιοπωλείο της Εστίας.


Πάπισσα Ιωάννα

Sunday, February 24, 2019

Éric Vuillard, “Κονγκό”


ΓΑΛΛΟΦΩΝΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ -5. Μια ολόκληρη αφρικανική επικράτεια να εκλαμβάνεται ως οικόπεδο; Είναι το άκρον άωτον της αποικιοκρατίας και της κερδοσκοπίας σε βάρος του ντόπιου πληθυσμού.


Éric Vuillard
Congo
2012

“Κονγκό”
μετ. Γ. Φαράκλας
εκδόσεις Πόλις -2018


Όλη η ζωή του ένας παραπονιάρης μύθος τυλιγμένος / στου νου του την ανέμη και στου ονείρου την απόχη / κι αυτός στ’ άλογο με τα όπλα του στο στήθος φορτωμένος / περνάει κι όλοι γιουχάρουν "Δον Κιχώτη" (Sadahzinia):
Το προηγούμενο βιβλίο του Γάλλου συγγραφέα (“Ημερήσια διάταξη”) ήταν δώρο για τα γενέθλιά μου, καταμεσής του Ιουλίου, ενώ το τωρινό το αγόρασα η ίδια με πολλή χαρά.

Αυτό ζητάει η καρδιά του ν’ αλαφρώσει. / Να φέρει ανάσκελα το κόσμο από τη βάση (Sadahzinia):
Το βιβλίο γράφτηκε έξι χρόνια πριν από την “Ημερήσια διάταξη”. Επικεντρώνεται στη συνάντηση του Βερολίνου το 1884, όπου δεκατέσσερα κράτη διαπραγματεύονται τα εδάφη της Αφρικής και κυρίως του Κονγκό. Εκεί, ο Λεοπόλδος του Βελγίου, ως ιδιώτης, επιχειρεί να αγοράσει χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα, ώστε να δημιουργήσει όχι τόσο ένα κράτος αλλά μια ιδιωτική έκταση για επιχειρηματικούς σκοπούς.

Στην ουσία η γρήγορη περιδιάβαση σε πρόσωπα της Ιστορίας που αναμίχθηκαν στην αποικιοποίηση του Κονγκό είναι μια ιστορική αφήγηση που μυθιστορηματοποιείται. Ο πληρωμένος εξερευνητής Stanley, ο διοικητής Fevier και άλλοι φέρθηκαν σαν λευκοί εκμεταλλευτές που είδαν το Κονγκό σαν business και τους γηγενείς σαν πρώτη ύλη για δουλειά και δουλεία. Η Ευρώπη με τη θρασεία της αίσθηση ανωτερότητας βλέπει τα αφρικάνικα εδάφη ως πηγή πλούτου, με κάθε κόστος σε αναξιοπρέπεια και ανθρώπινες ζωές.

Το καθοριστικό για τον τρόπο με τον οποίο βλέπει ο συγγραφέας το θέμα του είναι το μοτίβο των κομμένων χεριών. Επειδή υπήρχε εντολή για όποια σφαίρα δαπανάται, να φέρνουν πίσω ένα κομμένο χέρι, άρχισαν να συσσωρεύονται χέρια από νεκρούς. Απ’ αυτό το συγκεκριμένο θέμα η λογοτεχνία ανάγεται επαγωγικά προς μια γενικότερη θεώρηση της αποικιοκρατίας, της εκμετάλλευσης των πληθυσμών μέχρις εξόντωσής τους, της θεώρησης της Αφρικής ως πλουτοπαραγωγικού πλούτου με το δουλεμπόριο ακόμα σε έξαρση, με ποικίλους τυχοδιώκτες που βρήκαν στο Κονγκό ευκαιρίες για εύκολο πλουτισμό.

Βασικό όπλο του Vuillard δεν είναι τόσο η αφήγηση και οι χαρακτήρες, αλλά μια ευθεία ή έμμεση ειρωνεία με την οποία λούζει τα ιστορικά πρόσωπα και γεγονότα. Ο συγγραφέας ξαναγράφει την Ιστορία με μυθιστορηματική χροιά και με έντονο σαρκασμό προς τις αντιλήψεις της “πολιτισμένης” ανθρωπότητας.

Η γη το παραμύθι λέει του ταξιδιώτη / (που `χε αγάπη την ωραία, την πριγκιπέσσα την κρυφή τη Δουλτσινέα) (Sadahzinia):
Με δύο βιβλία έχουν σχηματίσει πλέον το profile του Vuillard: βλέπει την Ιστορία αλλά και την κατάντια της ανθρωπότητας, την αποικιοκρατία εδώ και τη χιτλερική στήριξη στο προηγούμενο, με την ειρωνεία κι όχι με την αντικειμενική καταγραφή, με το μυθιστορηματικό καμτσίκωμα κι όχι με την αντικειμενική ουδετερότητα. Το “Κονγκό” θεωρώ πως είναι κατώτερο από την “Ημερήσια διάταξη”, λες και ο συγγραφέας δεν είχε ακόμα βρει το στίγμα της αφήγησής του, δεν είχε εστιάσει στην ουσία και λίγο φλυαρούσε ευχάριστα. Αυτό δεν σημαίνει πως είναι κακό βιβλίο. Ίσα ίσα, είναι ένα ευπρόσδεκτο ανάγνωσμα για ένα φλέγον θέμα της Ιστορίας της ανθρωπότητας.


> Ο Ερίκ Βυϊγιάρ γεννήθηκε το 1968 στη Λυών. Σπούδασε νομικά, πολιτικές επιστήμες και φιλοσοφία (με τον Ζακ Ντεριντά). Έχει δημοσιεύσει ποιήματα και μυθιστορήματα και έχει σκηνοθετήσει δύο ταινίες. Έχει τιμηθεί, μεταξύ άλλων, με τα βραβεία Franz Hessel και Alexandre-Vialatte, καθώς και με το βραβείο Goncourt 2017 για την "Ημερήσια διάταξη".
Πάπισσα Ιωάννα

Wednesday, February 20, 2019

Caryl Férey, “Ποτέ πια μόνος”


ΓΑΛΛΟΦΩΝΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ -4. Ο Γάλλος συγγραφέας διακρίνεται για τα αιματηρά βιβλία του και τη σκληρή αστυνομική δράση. Εδώ μπολιάζει το κινηματογραφικό θέαμα με διακίνηση προσφύγων και δίνει έτσι μια κοινωνικοπολιτική διάσταση στο έργο του.


Caryl Férey
“Plus jamais seul”
2018

“Ποτέ πια μόνος”
μετ. Α. Μακάροφ
εκδόσεις Άγρα -2018


Όλη η ζωή του ένας παραπονιάρης μύθος τυλιγμένος / στου νου του την ανέμη και στου ονείρου την απόχη / κι αυτός στ’ άλογο με τα όπλα του στο στήθος φορτωμένος / περνάει κι όλοι γιουχάρουν "Δον Κιχώτη" (Sadahzinia):
Τον Férey δεν τον είχα συμπαθήσει, όταν διάβασα το προηγούμενο βιβλίο του, το “Χάκα”. Θυμάμαι ένα γεμάτο δράση αστυνομικό, το οποίο όμως ήταν πολύ hard-boiled και μου τσάκισε τα νεύρα αυτή η σκληροαμερικάνικη ατμόσφαιρα κι απ’ την άλλη από ένα σημείο και μετά η αναζήτηση παρατράβηξε και μετατράπηκε σε εφετζίδικο αιματηρό κινηματογραφικό ξεκλήρισμα.

Όμως με παρακίνησε το γεγονός ότι αυτό το βιβλίο εκτυλίσσεται στην Ελλάδα. Και στην Ελλάδα. Αυτό βέβαια δεν έπρεπε να είναι κριτήριο. Τ’ ομολογώ. Ωστόσο με έπεισε. Κι εξάλλου δεν πρέπει να δώσω μια δεύτερη ευκαιρία στον συγγραφέα; Έπρεπε. Τι θέλετε τώρα;

Αυτό ζητάει η καρδιά του ν’ αλαφρώσει. / Να φέρει ανάσκελα το κόσμο από τη βάση (Sadahzinia):
Ο Mc Cash είναι ένας πρώην μπάτσος που έχει φύγει από το σώμα και με ένα μάτι ανακαλύπτει ότι έχει μια κόρη 13 χρονών, την Alice, την οποία αναλαμβάνει μετά τον θάνατο της μητέρας της. Κι εκεί που δείχνει ότι κάπως θα μπορούσε να γίνει πατέρας, μαθαίνει ότι καλός του φίλος Marco Kerouan βυθίστηκε στον Βισκαϊκό κόλπο, όταν ένα τεράστιο πλοίο έπεσε πάνω στο ιστιοφόρο του. Μαζί του ήταν η γυναίκα της αδελφής του, η Angélique. Τι δουλειά είχε στην Ελλάδα, απ’ όπου έφυγε για τον πλου του; Γιατί να αγοράσει από εκεί ένα ιστιοφόρο, ενώ είχε ένα μεγαλύτερο; Τι έκανε μαζί του η Angélique; Τι ξέρει η αδελφή της και γυναίκα του Zoë; Γιατί τρώει άγριο ξύλο μέχρι παρολίγο θανάτου στην Brest, όταν άρχισε να σκαλίζει το τι συμβαίνει γύρω από το πλοίο “Jasper”;

Τα ερωτήματα θέτουν και τα σκαλοπάτια προς την εξιχνίαση του ναυαγίου. Μαζί με τον Cash, που τρώει ξύλο και αιμορραγεί, που πετάει ατάκες με σαρκασμό και αυτοσαρκασμό, ακολουθούμε κι εμείς τη σκληρή ατμόσφαιρα του έργου μέχρι την Ελλάδα και τους ηθικούς και φυσικούς αυτουργούς.

Η υπόθεση του έργου πάσχει από βασικές αλχημείες που δεν την κάνουν τόσο αληθοφανή. Ο Marco κι η Angélique φιλοδοξούν να μεταφέρουν από την Ελλάδα 8-10 πρόσφυγες στη Γαλλία ώστε να τους προσφέρουν καλύτερη ζωή! Κουφό. Κι όχι μόνο επιδιώκουν κάτι τέτοιο, αλλά το δρομολογούν πάνω σε ένα ιστιοφόρο που θα τους περισυνέλεγε και θα τους μετέφερε χιλιάδες μίλια μακριά!! Και μάλιστα διάλεξαν γι’ αυτό το νησί της Αστυπάλαιας, ένα νησί που δεν δέχεται τόσο πολλούς πρόσφυγες, καθώς είναι απομακρυσμένο από τα τουρκικά παράλια!!! Ο συγγραφέας δείχνει ότι να κάνει πού και πού ακροβασίες, παρόλο που οι παρατηρήσεις του για τον κόσμο, τη σύγχρονη Ιστορία και την Ελλάδα έχουν συχνά βάση:
Μια πρώτη αμφισβήτηση της δημοκρατίας εκφράστηκε μετά το δημοψήφισμα για τη Συνθήκη της Ευρώπης όταν, παρόλο που οι Γάλλοι στην πλειονότητά τους είχαν ψηφίσει «όχι» στη συνέχιση της νεοφιλελεύθερης πολιτικής, ο Σαρκοζύ αγνόησε τη γνώμη του λαού υπογράφοντας τη Συνθήκη της Λισαβόνας… Πράγματι οι Ολλανδοί και στη συνέχεια οι Έλληνες θα είχαν την ίδια αντιμετώπιση. «Δεν υπάρχει εναλλακτική λύση», έλεγε η Θάτσερ, που είχε πουλήσει τη χώρα της στον μεγαλύτερο πλειοδότη. Η Ευρώπη θα εγκατέλειπε τη δημοκρατική διακυβέρνηση; Πόσος χρόνος απέμενε μέχρι οι τεχνοκράτες του χρηματοοικονομικού καπιταλισμού να εξουσιάσουν τους λαούς; Πόσος χρόνος απέμενε μέχρι οι αριθμοί να εξουσιάσουν τις λέξεις –ελευθερία, ισότητα, αδελφοσύνη;

Ο κοινωνικός προβληματισμός εστιάζει στη διακίνηση προσφύγων και στο εμπόριο που ανθεί από τις εμπόλεμες περιοχές μέσω της Τουρκίας και της Ελλάδας στην υπόλοιπη Ευρώπη. Κυκλώματα διακινητών, έμποροι λευκής σαρκός, μαύρο χρήμα, απαξίωση της ανθρώπινης ζωής, φονικά, αλβανική μαφία, ελληνικά μούτρα, διαφθορά των αρχών ακόμα και στη Γαλλία…

Η γη το παραμύθι λέει του ταξιδιώτη / (που `χε αγάπη την ωραία, την πριγκιπέσσα την κρυφή τη Δουλτσινέα) (Sadahzinia):
Δεν μπορώ ν’ αγνοήσω τον σπιντάτο ρυθμό, ακόμα κι εκεί όπου η δράση δεν τρέχει. Δεν μπορώ ν’ αγνοήσω την ανάγνωση που δεν καθίζει. Σ’ όποιον αρέσει αυτή η hard-boiled υπόθεση, με σκηνές cinema που εναλλάσσονται γεμάτες αίμα και ξύλο, σκληρά αντράκια και κοφτερά λόγια, το μυθιστόρημα του Γάλλου συγγραφέα θα τον αποζημιώσει.



> Ο Καρίλ Φερέ γεννήθηκε στην Καέν το 1967 και είναι συγγραφέας, ταξιδευτής και σεναριογράφος. Αναγνωρίστηκε ως ένας από τους σπουδαιότερους εκπροσώπους του γαλλικού αστυνομικού και νουάρ μυθιστορήματος με τα βιβλία του "Haka" και "Utu", με θέμα τους Μαορί (βραβείο Sang d'Encre 2005, βραβείο Michel Lebrun 2005 και βραβείο αστυνομικού μυθιστορήματος SNCF du Polar 2005). Η επιτυχία του κορυφώθηκε με το "Ζουλού" (2008), που απέσπασε ιδιαίτερα σημαντικά βραβεία (Μεγάλο Βραβείο Αστυνομικής Λογοτεχνίας 2008, Μεγάλο Βραβείο Αναγνωστριών του περιοδικού "ELLE" 2008, βραβείο μυθιστορήματος νουάρ του διεθνούς φεστιβάλ Quais du Polar 2009, βραβείο μυθιστορήματος νουάρ του σάιτ Bibliobs του περιοδικού "Nouvel Observateur" 2009, μεγάλο βραβείο γαλλικού μυθιστορήματος νουάρ του διεθνούς φεστιβάλ του Μπον 2009, Βραβείο Κριτικών για μυθιστόρημα μυστηρίου 2009 και βραβείο Jean Amila Meckert 2009). Επηρεασμένος από τον Godard, τον Jacques Brel, τον Rene Char ή τους Noir Desir, η προτίμησή του στρέφεται στην έκρηξη, στους καταπιεσμένους, στις γυναίκες, στην ομορφιά του κόσμου... Γράφει επίσης έργα για παιδιά, για μουσικούς, για το θέατρο και το ραδιόφωνο.

Πάπισσα Ιωάννα

Sunday, February 17, 2019

Maurice Attia, “Η λευκή Καραϊβική”


ΓΑΛΛΟΦΩΝΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ -4. Η μακρινή Καραϊβική, οι ντόπιοι και οι Γάλλοι, η ασυδοσία, κοινωνική και ηθική, στήνουν ένα αστυνομικό σκηνικό. Εξωτισμός, αποικίες και σεξουαλική ελευθεριότητα, ένα έγκλημα…


Maurice Attia
“La Blanche Caraïbe”
2017

“Η λευκή Καραϊβική”  
μετ. Χ. Σκιαδέλλη
εκδόσεις Πόλις -2018


Όλη η ζωή του ένας παραπονιάρης μύθος τυλιγμένος / στου νου του την ανέμη και στου ονείρου την απόχη / κι αυτός στ’ άλογο με τα όπλα του στο στήθος φορτωμένος / περνάει κι όλοι γιουχάρουν "Δον Κιχώτη" (Sadahzinia):
Παλιός φίλος ο Maurice (Attia). Έρχεται τακτικά στο Βιβλιοκαφέ κι εμείς τον αγαπάμε για την παρουσία του. Και για τα βιβλία του. “Η κόκκινη Μασσαλία” το 2009 και “Παρίσι μπλουζ” το 2010.

Αυτό ζητάει η καρδιά του ν’ αλαφρώσει. / Να φέρει ανάσκελα το κόσμο από τη βάση (Sadahzinia):
Ο Πάκο, ο αστυνόμος που γνωρίσαμε στο Μαύρο Αλγέρι, την "Κόκκινη Μασσαλία" και το "Παρίσι Μπλουζ", έχει πια εγκαταλείψει την αστυνομία και εργάζεται ως δικαστικός συντάκτης και κριτικός κινηματογράφου στην εφημερίδα 'Le Provencal'. Η γυναίκα του η Ιρέν, από την πλευρά της, συνεχίζει με επιτυχία τις δραστηριότητές της στο κατάστημα με καπέλα που διατηρεί. Τη γαλήνια ζωή τους θα ταράξει ένα πανικόβλητο τηλεφώνημα από τον παλιό συνεργάτη του, τον Κουπί. Μια έκκληση για βοήθεια, την οποία ο Πάκο δεν μπορεί να αγνοήσει. Παίρνει αμέσως το αεροπλάνο για τη Γουαδελούπη. Στον Κουπί, εκείνος και η Ιρέν, χρωστούν τη ζωή τους. Ο Κουπί έχει καταφύγει στην Καραϊβική, στις Γαλλικές Αντίλλες, με τη σύντροφό του την Εύα. Βυθισμένος στο αλκοόλ, εργάζεται ως νυχτοφύλακας και γίνεται μάρτυρας μιας δολοφονίας, στην οποία κινδυνεύει να εμπλακεί και ο ίδιος. Εδώ, η Γουαδελούπη δεν έχει τίποτα το εξωτικό. Βρισκόμαστε μακριά από τις παραδεισένιες ακτές, μπλεγμένοι σε ένα σκοτεινό σύμπαν που περιλαμβάνει φόνους διακεκριμένων προσωπικοτήτων, πολιτικο-οικονομική διαπλοκή, φιλόδοξες γυναίκες, λαθρεμπόριο κάθε είδους, και μαύρη μαγεία, σε μια περιοχή όπου η αποικιοκρατία δίνει τη θέση της σε νεοαποικιακές πρακτικές.” (απ’ το οπισθόφυλλο)

Η Guadeloupe παρουσιάζεται σαν μια ασύδοτη κοινωνία που δεν μπορεί να συμβιβαστεί και να υπακούσει στο γαλλικό δίκαιο. Έτσι, ηθικά είναι απελευθερωμένη με απιστίες και πολλαπλές σεξουαλικές σχέσεις, που κανέναν δεν ενοχλεί, αλλά και κοινωνικά κινείται παράνομα, με λαθρεμπόριο, έκνομες ενέργειες και οδικές ασυδοσίες. Έτσι, απ’ την Αλγερία και τις ισλαμικές της καταβολές βρισκόμαστε στη Γαλλία, όπου πάλι η πολιτική δεσπόζει και χειραγωγεί την εγκληματικότητα, και τώρα η γαλλική αποικία συνεχίζει να καταλαμβάνει τη ματιά του Attia.

Στις Γαλλικές Αντίλλες η πολιτική –με τη στενή έννοια- δεν παίζει πρωτεύοντα ρόλο. Πιο πολύ είναι η κοινωνία με τις ελευθεριάζουσες και ασύδοτες δομές της διαμορφώνει ανθρώπους ικανούς για όλα. Ο Paco Martinez και ο Tigran Khoupiguian ξανασυνεργάζονται για να ανακαλύψουν ποιος σκότωσε τον αρχιτέκτονα Célestin Farapati και έπειτα τον Lauren Le Guen, λιμενάρχη της περιοχής. Στο προσκήνιο είναι πολλά πρόσωπα, η σεξουαλική παρέα των λευκών με κρεολούς, οι ιθαγενείς που δεν θέλουν την οικοδόμηση, οι λαθρέμποροι ναρκωτικών, τα κυκλώματα κ.ο.κ. Η εναλλαγή των αφηγητών και η σταδιακή κλιμάκωση της δράσης είναι οι κινητήριοι μοχλοί του μυθιστορήματος.

Η γη το παραμύθι λέει του ταξιδιώτη / (που `χε αγάπη την ωραία, την πριγκιπέσσα την κρυφή τη Δουλτσινέα) (Sadahzinia):
Το διάβασα με μερική ευχαρίστηση και όχι τόσο αυξημένο ενδιαφέρον. Γιατί; Κυρίως γιατί η πολιτική που χαρακτηρίζει τα κείμενα του Attia απουσιάζει και ο κοινωνικός προβληματισμός εκεί στη μακρινή Guadeloupe δεν με τράβηξε ιδιαίτερα.



> Ο Μωρίς Αττιά γεννήθηκε στο Αλγέρι το 1949. Εργάζεται ως ψυχίατρος - ψυχαναλυτής στο Παρίσι. Παράλληλα γράφει σενάρια για το σινεμά. Έχει εκδώσει τα μυθιστορήματα "Ca va bien", "Fautes de conduites", "Le Carnaval des gueux", "Rue Oberkampf", "Une rude journee", "Drames de l'adolescence, familles en seance, recits cliniques", "Alger la noire" και "Pointe Roufe".
Πάπισσα Ιωάννα

Thursday, February 14, 2019

Εντουάρ Λουί, “Ας τελειώνουμε με τον Εντύ Μπελγκέλ”


ΓΑΛΛΟΦΩΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ -3. Πώς μια μικρή κοινωνία της Γαλλίας (της Γαλλίας!) αντιμετωπίζει έναν ομοφυλόφιλο, πώς βλέπει ως παρέκκλιση την ταυτότητά του και πώς αυτός προσπαθεί να ωριμάσει μέσα σε τέτοιες συνθήκες.


Édouard Louis
2014

Εντουάρ Λουί
“Ας τελειώνουμε με τον Εντύ Μπελγκέλ”
 μετ. Μ. Αρβανίτης
εκδόσεις Αντίποδες -2018


Όλη η ζωή του ένας παραπονιάρης μύθος τυλιγμένος / στου νου του την ανέμη και στου ονείρου την απόχη / κι αυτός στ’ άλογο με τα όπλα του στο στήθος φορτωμένος / περνάει κι όλοι γιουχάρουν "Δον Κιχώτη" (Sadahzinia):
Ο συγγραφέας γεννήθηκε το 1992 ως Eddy Bellegueule, αποποιήθηκε λογοτεχνικά τ’ όνομά του κι υιοθέτησε το Édouard Louis, για να φτιάξει τον πρωταγωνιστή του με το δικό του πραγματικό όνομα!!! 

Αυτό ζητάει η καρδιά του ν’ αλαφρώσει. / Να φέρει ανάσκελα το κόσμο από τη βάση (Sadahzinia):
Ο Eddy είναι ένα χωριατόπαιδο στον Βορρά της Γαλλίας, σε μια κοινωνία με άνδρες που θέλουν να δείχνουν σκληροί, να χρησιμοποιούν το ξύλο, να μεθάνε, να φέρονται ανδροπρεπώς. Ο πατέρας του δεν διαφέρει, παρά μόνο στο ότι δεν θέλει ποτέ να χρησιμοποιήσει σωματική βία μέσα στο σπίτι, επειδή είχε υποστεί ανάλογες εμπειρίες απ’ τον δικό του πατέρα.

Κι όμως ο ίδιος είναι, παρά τις προσδοκίες όλων, αρκετά θηλυπρεπής, σε βαθμό να φαίνεται –ή και να είναι- ομοφυλόφιλος. Αρκετά λεπτεπίλεπτος, σκερτσόζος, δεν του αρέσει το ποδόσφαιρο αλλά το μπαλέτο, με μια γυναικεία τσιριχτή φωνή, πέρα από κάθε εικόνα άνδρα. Και γι’ αυτό υφίσταται bullying από δυο αγόρια στο σχολείο, ενώ κι οι υπόλοιποι συμμαθητές του δεν τον συμμερίζονται. Ο Eddy είναι ένα “αφύσικο” αγόρι, που δεν μπορεί να εγκλιματιστεί σε έναν κόσμο φτιαγμένο για βαρύχνοτους άνδρες.

Μεγάλο τμήμα του βιβλίου αναφέρεται στον οικογενειακό και κοινωνικό περίγυρο, για να δείξει τον μικροαστισμό, τη σκουριασμένη Πικαρδία, το στενό πλαίσιο μέσα στο οποίο ό,τι διαφέρει σχολιάζεται και διώκεται. Και μέσα σ’ αυτό το κλίμα ένα είδος μαρτυρίας, ένα είδος Bildungsroman, που δείχνει την ενηλικίωση του μικρού Eddy, που από θηλυπρεπής γίνεται gay σε μια πορεία ανακάλυψης της σεξουαλικής του ταυτότητας αλλά και της οδυνηρής σύγκρουσης με την ομοφοβική κοινωνία.

Η γη το παραμύθι λέει του ταξιδιώτη / (που `χε αγάπη την ωραία, την πριγκιπέσσα την κρυφή τη Δουλτσινέα) (Sadahzinia):
Ως λογοτεχνία που έχει αμεσότητα και αυθεντικότητα κι επιπλέον που αναπαριστά εύγλωττα μια ρατσιστική κοινωνία, ναι αξίζει. Αλλά από λογοτεχνικής άποψης, με κριτήρια αισθητικά και αφηγηματικά, δεν εξυψώθηκε πάνω απ’ τα όρια της μαρτυρίας.

In2life, 9/1/2019 


> Ο Εντουάρ Λουί γεννήθηκε στην Αλλενκούρ της Γαλλίας το 1992 με το όνομα Εντύ Μπελγκέλ. Σπούδασε κοινωνικές επιστήμες στην Ecole Νormale. Το "Να τελειώνουμε με τον Εντύ Μπελγκέλ" είναι το πρώτο του βιβλίο. Προκάλεσε έντονη δημόσια συζήτηση, γνώρισε μεγάλη εμπορική επιτυχία και μεταφράστηκε σε πάνω από είκοσι γλώσσες. Το 2016 κυκλοφόρησε το δεύτερο μυθιστόρημά του "Ιστορία της βίας" και το 2018 το τρίτο, "Ποιος σκότωσε τον πατέρα μου".
Πάπισσα Ιωάννα

Monday, February 11, 2019

Patrick Modiano, “Ένα πεντιγκρί” και “Ναρκωμένες συναντήσεις”


ΓΑΛΛΟΦΩΝΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ -2. Δεν είναι κάθε βιβλίο ενός Νομπελίστα ικανό να μας μεταδώσει μια δυνατή συγκίνηση ή να προκαλέσει τα αναγνωστικά μας ανακλαστικά. Δυστυχώς!


Patrick Modiano
Un pedigree
2005

“Ένα πεντιγκρί”
μετ. Ε. Τζιαφα
εκδόσεις Πόλις -2018
Patrick Modiano
Souvenirs Dormants
2017

Ναρκωμένες συναντήσεις
μετ. Α. Κωσταράκου
εκδόσεις Πόλις -2018


Όλη η ζωή του ένας παραπονιάρης μύθος τυλιγμένος / στου νου του την ανέμη και στου ονείρου την απόχη / κι αυτός στ’ άλογο με τα όπλα του στο στήθος φορτωμένος / περνάει κι όλοι γιουχάρουν "Δον Κιχώτη" (Sadahzinia):
Δύο πεντιγκρί σε κοντινό διάστημα, αφενός αυτό του Modiano κι αφετέρου το “Πεντιγκρή” του Georges Simenon. Προτίμησα τον Γάλλο από τον Βέλγο, αφενός επειδή έχω διαβάσει ήδη μαζεμένα δύο του Simenon, ενώ το “Πεντιγκρή” του είναι πιο ακριβό και πιο τουβλοειδές. Και μαζί πήρα και ένα άλλο ανάλογα μικρό του Modiano να τα ζευγαρώσω. Δύο ως τώρα αναγνώσεις του Γάλλου συγγραφέα άφησαν μια καλή και μια κακή εντύπωση: το “Ντόρα Μπρούντερ” ήταν πολύ δυνατό και αξιανάγνωστο, ενώ το “Για να μη χάνεσαι στη γειτονιά” ήταν γεμάτο αυτοβιογραφικές αναφορές που με άφησαν απέξω. Κι έπειτα μια σειρά από συναντήσεις που ανακαλούνται σ’ ένα βιβλίο όπου η μνήμη κυριαρχεί.

Αυτό ζητάει η καρδιά του ν’ αλαφρώσει. / Να φέρει ανάσκελα το κόσμο από τη βάση (Sadahzinia):
Ας τα πιάσουμε ένα ένα:

“Ένα πεντιγκρί”: Για λόγους ιστορικούς, για λόγους ανάμνησης σ’ αυτό το ημερολόγιο αναγνώσεων, το βιβλίο του Modiano είναι ένα είδος αυτοβιογραφίας, ένα είδος χρονικού για τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια:
1945-1967
σύνολο ονομάτων, γνωστών και αγνώστων,
τοπωνυμίων,
στιγμιοτύπων,
σταθμών της ζωής του,
χρονολογιών,
σχολείων, αναγνωσμάτων, συναντήσεων…
Δεν ξέρω γιατί πρέπει να με ενδιαφέρουν όλα αυτά. Εμένα την Ελληνίδα αναγνώστρια που δεν ξέρει τα γαλλικά δεδομένα. Κι ούτε ενδιαφέρεται να τα μάθει έτσι, σε ένα λογοτεχνικό έργο.

“Ναρκωμένες συναντήσεις”: η Ακαδημία της Σουηδίας, όταν βράβευσε τον Γάλλο συγγραφέα, μίλησε για τον έντονο χαρακτήρα της μνήμης στα έργα του. Στο προηγούμενο βιβλίο η μνήμη καπέλωσε την αφήγηση. Τώρα εναλλάσσεται μαζί της σε ανοιγοκλεισίματα του ματιού στο παρελθόν, στα βιώματα του αφηγητή, στις προσπάθειές του να ξαναφέρει στο προσκήνιο έξι γυναικεία πρόσωπα με τα οποία κάποτε συναντήθηκε. Η κόρη του Στιοπά, η Genevieve, η Mireille, η Madelaine, η Martine κ.ο.κ. δεν έχουν σημασία αυτές καθαυτές, αλλά η μικρή ιστορία που έχει ως κέντρο την καθεμία από αυτές και οι αναμνήσεις που σκάνε σαν μπουρμπουλήθρες στην επιφάνεια του μυαλού του 70χρονου πλέον αφηγητή. Έτσι παρακολουθούμε ένα παιχνίδι ανάμεσα στη μνήμη και τη λήθη, την πραγματική γυναίκα και την αναπόλησή της, στη δεκαετία του ’50 και στα προσωπικά βιώματα του συγγραφέα.
            Γράφει ο Γάλλος πεζογράφος: “Προσπαθώ να βάλω σε τάξη τις αναμνήσεις μου. Καθεμιά τους είναι ένα κομμάτι του παζλ, αλλά λείπουν πολλά κι έτσι κάθε κομμάτι είναι απομονωμένο. Κάποιες φορές, καταφέρνω να συναρμολογήσω τρία ή τέσσερα, όχι περισσότερα. Οπότε σημειώνω τα αποσπάσματα που έρχονται άτακτα στο μυαλό μου, λίστες ονομάτων ή φράσεις, πολύ σύντομες
            Η αφήγηση στηρίζεται στην προσπάθεια της αφήγησης. Στην προσπάθεια της μνήμης να ανασυνθέσει. Στην προσπάθεια όχι να καλύψει τα κενά αλλά να τα αναδείξει για να φανεί η όλη προσπάθεια. Ένας φόνος έρχεται να ταρακουνήσει τα νερά, αλλά κι εκεί ο Modiano δεν σηκώνει την ένταση, δεν αξιοποιεί το κύμα.

Η γη το παραμύθι λέει του ταξιδιώτη / (που `χε αγάπη την ωραία, την πριγκιπέσσα την κρυφή τη Δουλτσινέα) (Sadahzinia):
Το “Ένα πεντιγκρί” ήταν ένα βιβλίο που δεν με γέμισε ούτε 10%. Λυπήθηκα τα λεφτά μου. Οι “Ναρκωμένες συναντήσεις” απ’ την άλλη είχαν μια ανάλαφρη χάρη και μια υπόγεια δύναμη, δυνάμωσαν με την έννοια της μνήμης που αφήνει χαραμάδες. Μέχρι εκεί.



> Ο Πατρίκ Μοντιανό γεννήθηκε το 1945 στο Boulogne-Billancourt, από πατέρα Γάλλο εβραϊκής καταγωγής, από σεφαραδίτικη οικογένεια της Θεσσαλονίκης, και μητέρα Βελγίδα (οι γονείς του γνωρίστηκαν στη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου στο κατεχόμενο Παρίσι). Το 1967 γράφει το πρώτο του μυθιστόρημα, "La place de l' etoile", και το στέλνει στις εκδόσεις Gallimard, με παρότρυνση του καθηγητή του Ρεϊμόν Κενό, οι οποίες το εκδίδουν την επόμενη χρονιά. Σήμερα θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους Γάλλους συγγραφείς. Έχει τιμηθεί, μεταξύ άλλων, με το μεγάλο βραβείο μυθιστορήματος της Γαλλικής Ακαδημίας το 1972, με το βραβείο Goncourt το 1976, με το βραβείο του Ιδρύματος Pierre de Monaco το 1984 και με το μεγάλο βραβείο λογοτεχνίας Paul Morand, για το σύνολο του έργου του, το 2000. Στα ελληνικά έχουν εκδοθεί τα βιβλία του: "Η χαμένη γειτονιά" (Χατζηνικολή), "Οδός σκοτεινών μαγαζιών" (Κέδρος), "Άνθη ερειπίων" (Οδυσσέας), "Το άρωμα της Υβόννης" (Λιβάνης, νέα έκδοση: "Η βίλα της θλίψης"), "Κυριακές του Αυγούστου" (Καστανιώτης), "Ντόρα Μπρούντερ" (Πατάκης), "Η μικρή Μπιζού", "Ήταν όλοι τους τόσο καλά παιδιά... ", "Νυχτερινό ατύχημα", "Στο cafe της χαμένης νιότης" (Πόλις). Έχει γράψει το σενάριο για τις ταινίες "Lacombe, Lucien" του Λουί Μαλ, "Le Fils de Gascogne" του Pascal Aubier και "Bon Voyage/Γοητευτικοί ταξιδιώτες" του Ζαν-Πωλ Ραπενώ. Άλλα έργα του: "La place de l' etoile", "Livret de famille", "Une jeunesse", "Vestiaire de l' enfance", "Voyage de noces", "Un cirque passe", "Du plus loin de l' oubli", "Des inconnues", "Paris tendresse". Το 2014 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, "για την τέχνη της μνήμης μέσω της οποίας ανακάλεσε τα πιο ασύλληπτα ανθρώπινα πεπρωμένα και μας αποκάλυψε τον μικρόκοσμο της Κατοχής", σύμφωνα με τη λιτή ανακοίνωση της Σουηδικής Ακαδημίας. Σύμφωνα με τις δηλώσεις του γραμματέα της, Πέτερ Ένγκλουντ "Η γλώσσα του είναι απλή αλλά η δομή των αφηγήσεών του και η συνολική σύνθεση είναι εκλεπτυσμένες και κομψές. Ως ιστορικό, με εντυπωσιάζει ο αυθεντικός τρόπος με τον οποίο ο Μοντιανό χειρίζεται τη μνήμη: ανοίγει διαδρόμους στον χρόνο στους οποίους μπορείς να βαδίσεις και να ανακαλύψεις τον εαυτό σου". "Το έργο του μιλάει για τη μνήμη. Επανέρχεται στην ιστορία του, στη γέννησή του και μπορούμε όλοι να ταυτιστούμε μαζί του σε αυτή την αναζήτηση ταυτότητας. Μας αποκαλύπτει την επίδραση που έχει ο Β΄ Παγκόσμιος πόλεμος στην ύπαρξή μας, τη θέση που έχει η Αντίσταση και η συνεργασία με τους ναζιστές στο συλλογικό φαντασιακό μας", δήλωσε στον γαλλικό Τύπο μετά τη βράβευσή του ο εκδότης του Αντουάν Γκαλιμάρ.
Πάπισσα Ιωάννα