Éric Vuillard, “Ο πόλεμος των φτωχών”

Μέσα από την ιστορία ο συγγραφέας κάνει λογοτεχνία. Πώς το καταφέρνει αυτό, αφού δεν ακολουθεί ένα μυθοπλαστικό πρόσωπο, δεν μπορώ να εξηγήσω. Είναι μια μαγική μπακέτα που κατευθύνει τα ιστορικά όργανα σε μια συναυλία αιχμής.

 

Éric Vuillard “La guerre des pauvres” 2019 “Ο πόλεμος των φτωχών” μετ. Γ. Φαράκλας εκδόσεις Πόλις -2021

 

Μετά την “Ημερήσια διάταξη” και το “Κονγκό”, θέλαμε να ξαναδούμε αυτήν την περίεργη λογοτεχνία, που μοιάζει πολύ με ιστορία.

> Ο Ερίκ Βυϊγιάρ γεννήθηκε το 1968 στη Λυών. Σπούδασε νομικά, πολιτικές επιστήμες και φιλοσοφία (με τον Ζακ Ντεριντά). Έχει δημοσιεύσει ποιήματα και μυθιστορήματα και έχει σκηνοθετήσει δύο ταινίες.

Έχει τιμηθεί, μεταξύ άλλων, με τα βραβεία Franz Hessel (για δύο βιβλία του, το Κονγκό και το La Bataille d’Occident), Alexandre-Vialatte (για το 14η Ιουλίου και για το σύνολο του έργου του), καθώς και με το Goncourt 2017 για την Ημερήσια διάταξη.

Από τις εκδόσεις Πόλις κυκλοφορούν επίσης τα βιβλία του Ημερήσια διάταξη, Κονγκό και 14η Ιουλίου.

 

ΟΝΤΩΣ. Είναι λογοτεχνία μια γραφή που αναπαριστά ακριβώς τα ιστορικά γεγονότα; Με άλλα λόγια, πώς βλέπω λογοτεχνικά, αφού διαβάζω ιστορικά. Κι αν τα γεγονότα και οι πραγματικοί πρωταγωνιστές γίνονται ήρωες στα βιβλία του Γάλλου συγγραφέα, τότε τι είναι η πεζογραφία του και πώς διασταυρώνεται με την Ιστορία;

ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ του νέου του βιβλίου είναι ο Thomas Müntzer, που στις αρχές του 16^ου αιώνα ξεσήκωσε με το κήρυγμά του τους πολλούς, τους φτωχούς δηλαδή, εναντίον της τρυφής των αρχόντων και της πολυτέλειας της επίσημης Εκκλησίας.

 

Ο γερμανός θρησκευτικός μεταρρυθμιστής και κοινωνικός επαναστάτης Τόμας Μύντσερ γεννήθηκε στο Στόλμπεργκ της Θουριγγίας και ήταν γιος αστού. Αν και δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες για τα παιδικά και τα πρώτα νεανικά του χρόνια, γνωρίζουμε ότι ο Μύντσερ έλαβε λαμπρή μόρφωση σπουδάζοντας στα πανεπιστήμια της Λειψίας και της Φραγκφούρτης επί του Οντερ. Εγινε ένας από τους πιο μορφωμένους ανθρώπους του καιρού του, με βαθιά γνώση τόσο της κοσμικής όσο και της θεολογικής γραμματείας.

Ο Μύντσερ διετέλεσε δάσκαλος και κληρικός σε διάφορες πόλεις ώσπου το 1518 συναντήθηκε με τις μεταρρυθμιστικές ιδέες του Λούθηρου, που άσκησαν στη σκέψη του μεγάλη έλξη. Μόλις έναν χρόνο πριν, ο Μαρτίνος Λούθηρος είχε αναρτήσει στη θύρα του ναού των Αγίων Πάντων στο Βίτενμπεργκ τις 95 Θέσεις του που έμελλε να οδηγήσουν στο κοσμογονικό κίνημα της Μεταρρύθμισης. Ο Μύντσερ εγκολπώθηκε αυτές τις απόψεις και μίλησε κατά του μοναστικού τάγματος των Φραγκισκανών, της ιεραρχίας της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και της προσκύνησης των αγίων. Αλλά, ανεξάρτητος στοχαστής καθώς ήταν, ανέπτυξε τελικά το δικό του σύστημα ιδεών προχωρώντας πέρα από τη διδασκαλία του Λούθηρου και συμπληρώνοντας το θεολογικό του κήρυγμα με το κοινωνικό όραμά του για την έλευση της Βασιλείας των Ουρανών επί της γης με τη μορφή καθεστώτος δικαιοσύνης και ισότητας.

Το 1521 ο Μύντσερ εκδιώχθηκε από την πόλη Τσβίκαου λόγω των επαναστατικών κηρυγμάτων του και πήγε στην Πράγα με τον σκοπό να προσηλυτίσει στις ιδέες του την ομάδα των οπαδών της διδασκαλίας του τσέχου μεταρρυθμιστή του 15ου αι. Γιαν Χους, ο οποίος είχε θανατωθεί στην πυρά λόγω των ιδεών του. Εκεί ο Μύντσερ εξέδωσε το Μανιφέστο της Πράγας, όπου εξέθετε τη θεωρία του και καλούσε τα λαϊκά στρώματα σε επαναστατική δράση.

Τα χρόνια που ακολούθησαν ο Μύντσερ περιόδευσε σε διάφορες πόλεις της Γερμανίας διαδίδοντας τις ιδέες του και προσελκύοντας πολλούς οπαδούς ανάμεσα στους φτωχούς πληθυσμούς της υπαίθρου αλλά και των αστικών κέντρων. Την εποχή αυτή ο Μύντσερ γνώρισε και την κατοπινή σύζυγό του, τη μοναχή Οτιλία φον Γκέρσεν, με την οποία απέκτησαν δύο παιδιά.

Διδάσκοντας και οργανώνοντας τους φτωχούς ο Μύντσερ πέρασε από τη Χάλλη, το Αλστεντ, όπου και συνέγραψε τα περισσότερα από τα έργα του, το Μύλχαουζεν, τη Νυρεμβέργη, όπου εκδόθηκαν τα κυριότερα πολιτικά έργα του, για να καταλήξει στο Χέγκαου και στο Κλέτγκαου, όπου άρχιζε η μεγαλύτερη λαϊκή εξέγερση που είχαν γνωρίσει ποτέ οι γερμανικές χώρες και που έμεινε στην ιστορία ως ο Πόλεμος (ή η Εξέγερση) των Χωρικών.

(Αυγουστίνος Ζενάκος)

ΕΝΩ Ο Λούθηρος ετοίμαζε τη δική του Διαμαρτυρία, ο Γερμανός θεολόγος οργάνωνε με πύρινο λόγο και καταγγελτικά σχόλια τη δική του επανάσταση, η οποία αρδευόταν ακριβώς από τα γνήσια λόγια του Ιησού και τα διδάγματά του για τη βασιλεία των φτωχών (π.χ. την παραβολή του Λαζάρου, όχι του αναστηθέντα). Ο Χριστιανισμός αποδεικνύεται ότι είναι μια πραγματική ιδεολογία της ανθρώπινης αλληλεγγύης, μακριά από πλούτη και επιδειξιομανίες, είναι η θρησκεία του συνανθρώπου και όχι του εγώ.

Ο VUILLARD επιλέγει τον Müntzer, ίσως επειδή αυτός "κατέχει εξέχουσα θέση στο μαρτυρολόγιο της Αριστεράς θεωρούμενος πρόδρομος της ιδέας της αταξικής κοινωνίας. Ο Φρειδερίκος Ένγκελς του έχει πλέξει το εγκώμιο χαρακτηρίζοντας το κοινωνικοπολιτικό πρόγραμμα του Μύντσερ συγγενές προς τον κομμουνισμό" (Αυγουστίνος Ζενάκος). Επομένως, η επανάσταση που ξεκινά από τους κόλπους του Χριστιανισμού και διακηρύσσει αλληλέγγυα μηνύματα, ενσωματώνεται στην Αριστερή ιδεολογία (και από τον Γάλλο συγγραφέα), ιδεολογία η οποία τελικά συμπορευόταν/συμπορεύεται σε πολλά σημεία με την (αντίπαλη) χριστιανική κοσμοθεωρία.

Η ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΤΗΤΑ του βιβλίου, αυτό δηλαδή που του δίνει μια εξωιστορική αξία, είναι το ύφος, που είναι περιπαιχτικό, ειρωνικό, σχολιαστικό, που κάνει τον αφηγητή να μιλά μυθιστορηματικά πάνω στο υλικό της πραγματικότητας. Η ματιά του δεν είναι ιστορική, αν και τα υλικά του φαίνονται τέτοια. Ο συγγραφέας δεν θέλει να αποδείξει αλλά να διαμαρτυρηθεί διαμέσου της ιστορίας για την αδικία, τη φτώχια, την καταπίεση.

Πάπισσα Ιωάννα