Μιχάλης Φακίνος, “Τα χαμένα”

Πώς ο λόγος γίνεται θεραπεία; Και πώς η αφήγηση είναι αντίδοτο ενάντια στη λήθη; Πώς το να κρατάς έναν άνθρωπο στη ζωή σημαίνει να τον τροφοδοτείς με ιστορίες και νοήματα;

Μιχάλης Φακίνος “Τα χαμένα” εκδόσεις Κέδρος 2019

Διαβάζω μια κριτική στην Καθημερινή όπου “η ευρηματική υπεράσπιση ενός ιδιότυπου μικρόκοσμου, ενός φασαριόζικου, καρναβαλικού θιάσου, που τελεί υπό την αποκλειστική δικαιοδοσία του δημιουργού του”. Κυρίως όμως με δελέασε η εικόνα ότι το βιβλίο συμπεριλαμβάνει αφηγήσεις που ξαναστήνουν τον κόσμο.

> O Mιχάλης Φακίνος γεννήθηκε στην Aθήνα το 1940. Eργάστηκε ως δημοσιογράφος στα "Nέα". Έχει εκδώσει δέκα μυθιστορήματα, τρεις συλλογές διηγημάτων και έναν τόμο με χρονογραφήματα. Δύο θεατρικά του έργα, "Tο ματ" (1985) και "Περιμένοντας τον Mπέκετ" (2000), παίχτηκαν στο θέατρο "Στοά". Διηγήματά του έγιναν τηλεταινίες και μεταφράστηκαν στα γαλλικά, τα γερμανικά και τα ολλανδικά.

Είχα διαβάσει ώς τώρα τη “Λευκή ευθεία γραμμή” (2013) όπου ένιωθα ότι κάτι λείπει. Εδώ η αφήγηση, η μνήμη και η διάθεση για ζωή συμπεριλαμβάνονται σε ένα γαϊτανάκι αναγνώσεων και αναμνήσεων. Ο κύριος Ευτύχιος φροντίζει τη γυναίκα του Ζωή, που πάσχει από Alzheimer. Με ένα γνωστό μοτίβο στη λογοτεχνία και στον κινηματογράφο, τις λέει ιστορίες για να διατηρήσει όσο είναι δυνατόν την επαφή της με τον κόσμο. Της διαβάζει αποσπάσματα από κλασικά μυθιστορήματα, της ανιστορεί αναμνήσεις τους από τα νεανικά τους χρόνια και της μιλά για όσα κάνει (ξυλογλυπτική), ώστε να κρατήσει το μυαλό της ενεργό. Έτσι, η αφήγηση (ως λογοτεχνία, ως ανάμνηση, ως βίωμα) επιτελεί ενεργό ρόλο στην επαφή των ανθρώπων, στη διατήρηση μιας κλωστής σκέψης, στην αναβίωση ενός παρελθόντος που δεν έχει σβήσει, αλλά όσο το θυμάται κανείς τόσο αναζωπυρώνει το είναι του.

Μου άρεσε η ιδέα του πρωταγωνιστή που προσπαθεί με αφηγήσεις να ζωντανέψει τη νεκροφανή γυναίκα του. Ο λόγος είναι ένα μέσο αφύπνισης και προσέγγισης της συνείδησης του ανθρώπου. Μου άρεσε η συλλογή λέξεων που πυροδοτούν σκέψεις και ιστορίες είτε ως μνήμη είτε ως φαντασία. Ο Μπ. που μιλάει μέσα στον νου του Ευτύχιου είναι ένας άλλος Borges, είναι ένα alter ego που εκφράζει το πιο πρακτικό αλλά και σκοτεινό πρόσωπό του: πέρα από ιστορίες υπαγορεύει στον Ευτύχιο να απαλλαγεί από τη Ζωή, να τη σκοτώσει, να τη βάλει σε κλινική, να πάψει να ασχολείται μαζί της, κουρασμένος από την υπερπροσπάθεια. Μου άρεσε η λέξη ραπωδός, που ως σημαίνον μοιάζει με το ραψωδός, αλλά συνάμα εκφράζει και την ίδια διάθεση για αφήγηση, που ραψωδείται/ραπάρεται δίνοντας έμφαση στο νόημα, στην ιστορία, στον λόγο….

Πάπισσα Ιωάννα