Ίαν ΜακΓιούαν, “Άμστερνταμ”

Ενώ μιλάμε για δυο Βρετανούς πολίτες, που λειτούργησαν αήθικα, η τιμωρία έρχεται στο Άμστερνταμ, σαν σύμβολο μιας ηθικής νομοτέλειας που έρχεται να πλήξει όποιον φέρεται ατομικιστικά.

 

Ian McEwan “Amsterdam” 1998 Ίαν ΜακΓιούαν “Άμστερνταμ” μετφ. Γ.Ι. Μπαμπασάκης εκδόσεις Πατάκης -2021

 

Γνωστός στο Βιβλιοκαφές ο McEwan: πολλά του βιβλία στα τραπεζάκια μας, με τελευταίο την “Κατσαρίδα”. Γενικά μας αρέσει και γι’ αυτό συνεχίζουμε.

> Ο Ίαν Μακ Γιούαν γεννήθηκε το 1948, σπούδασε στα Πανεπιστήμια Sussex και East Anglia και δημοσίευσε την πρώτη του συλλογή διηγημάτων, με τίτλο "Fist Love, Last Rites", το 1975, αποσπώντας μάλιστα το βραβείο Somerset Maughman, και τη δεύτερη με τίτλο "Between the Sheets", το 1977. Το 1987 κέρδισε το Whitbread Award (και το Prix Femina Etranger, έξι χρόνια μετά), για το μυθιστόρημά του "Child in Time". Έχει γράψει αρκετά μυθιστορήματα και σενάρια για τον κινηματογράφο. Τρία μυθιστορήματά του συμπεριλήφθηκαν στις τελικές υποψηφιότητες για το βραβείο Booker ("Έμμονη αγάπη", "Άμστερνταμ", "Εξιλέωση"). Το βραβείο τού απονεμήθηκε, τελικά, το 1998, για το "Άμστερνταμ". Η "Εξιλέωση" (2002), επίσης, έχει τιμηθεί με τα εξής βραβεία: W.H. Smith Literary Award (2002), National Book Critics' Circle Fiction Award (2003), Los Angeles Times Prize for Fiction (2003), και Santiago Prize for the European Novel (2004). Για το μυθιστόρημα "Σάββατο" τιμήθηκε το 2006 με το βραβείο James Tait Black Memorial Prize.

 

ΤΟ ΒΡΑΒΕΥΜΕΝΟ με Booker μυθιστόρημα ξεκινά με μια ιδιοφυή σκηνή. Δυο πρώην εραστές της Molly βρίσκονται στην κηδεία της και συζητάνε γι’ αυτήν. Ο ένας μάλιστα, ο διάσημος συνθέτης Clive Linley, συγκρούεται λεκτικά με τον πολύ Υπουργό Εξωτερικών της Μ. Βρετανίας Julian Garmony, πρώην εραστή της θανούσας κι αυτός. Ο άλλος είναι ο Vernon Halliday είναι γνωστός διευθυντής εφημερίδας, δημοσιογράφος κι ο ίδιος. Τρεις πρώην μπροστά στο λείψανό της και παρουσία του άντρα της... Οκ.

ΤΟ ΚΟΜΒΙΚΟ σημείο είναι όταν ο Clive ζητά από τον φίλο του Vernon να του προκαλέσει ευθανασία, αν δει ότι στα γεράματά του φθίνει εκφυλισμένος, κι ο Vernon δέχεται, αρκεί να κάνει κι αυτός το ίδιο. Μια αμοιβαία δέσμευση ξεκινά…

ΑΠΟ ΕΚΕΙ ΚΑΙ πέρα δύο κόσμοι απομακρύνονται τόσο πολιτισμικά όσο και ηθικά. Απ’ τη μια, ο Clive ζει μόνο για τη μουσική, αφοσιώνεται πλήρως σ’ αυτήν, τη σκέφτεται συνεχώς, ειδικά με τις προθεσμίες μιας σοβαρής ανάθεσης να πλησιάζουν. Έτσι, αδιαφορεί ακόμα κι όταν γίνεται τυχαία αυτόπτης μάρτυρας στην κακοποίηση μιας γυναίκας και δεν το καταγγέλλει στην αστυνομία. Απ’ την άλλη, ο Vernon βρίσκει φωτογραφίες του Garmony ντυμένου γυναίκα και αμφιταλαντεύεται για το τι να κάνει: οι περισσότεροι (συμπεριλαμβανομένου και του φίλου του Clive) του υποδεικνύουν να μην τις δημοσιεύσει στον “Κριτή”, αλλά ο ίδιος τελικά το κάνει, με αποτέλεσμα α) να τα σπάσει με τον φίλο του, β) να δεχτεί την κατακραυγή σύσσωμου του πολιτικού και δημοσιογραφικού κόσμου και γ) να αναγκαστεί σε παραίτηση.

ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ εξελίσσονται πολύ γρήγορα, ίσως με συνέπεια να μην προλαβαίνουμε να ταυτιστούμε με τα ηθικά διλήμματα των πρωταγωνιστών και τις εσωτερικές του συγκρούσεις. Στο τέλος, ο McEwan με το βρετανικό χιούμορ του βάζει τους δύο πρωταγωνιστές να προσπαθούν να δηλητηριάσουν ο ένας τον άλλο σε μια εκδήλωση στο Άμστερνταμ, με αποτέλεσμα να πεθαίνουν, κάτι που θεωρήθηκε αυτοκτονία. Η ηθική και η πολιτική έχει τους άγραφους κανόνες της που οδηγεί στη Νέμεση. Το Άμστερνταμ είναι ο χώρος της τιμωρίας, της θείας δίκης…

ΈΧΩ την αίσθηση ότι έχω διαβάσει καλύτερα έργα του Βρετανού συγγραφέα, αλλά κι αυτό δεν είναι κακό.

Πάπισσα Ιωάννα