“Στο τρένο” της Δώρας Κασκάλη

Πολλές φορές χαζεύω τους ανθρώπους στο πλοίο ή ακόμα περισσότερο στα αεροδρόμια και φαντάζομαι ιστορίες, που, αν ήμουν συγγραφέας, θα τις επανέθετα στο χαρτί. Ειδικά στον κοσμοπολιτισμό των αεροδρομίων όπου περνούν πλείστοι όσοι Έλληνες και ξένοι, με τα μπαγκάζια-τους και τους συνοδούς-τους, η φαντασία οργιάζει για τον σκοπό του ταξιδιού-τους, τις μεταξύ-τους σχέσεις, τις πίκρες που κουβαλάνε μαζί-τους…

Εσπρεσσάκι:

Δώρα Κασκάλη

“Στο τρένο”

εκδόσεις Γαβριηλίδης

2010

            Η νεαρή συγγραφέας συστήνει μια οκτάδα διηγημάτων, που θα τα χαρακτηρίζαμε ομόθεμα, αφού όλα εκτυλίσσονται στο τρένο, και έτσι η συλλογή αποκτά έναν κεντρικό άξονα που συνέχει τις επιμέρους ιστορίες. Οι αφηγήσεις αφορούν σε ανθρώπους που ταξιδεύουν στο βαγόνι του συρμού-τους και κάθε ταξίδι συνδέεται με μια ζωή την οποία κρύβει πίσω-του. Καταγράφω εν συντομία το περίγραμμα των υποθέσεων:

1)        Ένας παντρεμένος μπλεγμένος σε περίπτωση απιστίας, 2) μια trophy γκόμενα φλερτάρεται από έναν άγνωστο, αλλά μέχρι εκεί…, 3) ένας ηλικιωμένος σκέφτεται τα ενήλικα παιδιά-του, 4) πρώην πόρνη, που πλέον έχει παντρευτεί στο χωριό, θυμάται τις «δουλειές» που έκανε στο τρένο, 5) ένας metrosexual διανοούμενος που φαίνεται στους συστρατιώτες-του ομοφυλόφιλος προσπαθεί να αποτινάξει την κατηγορία, 6) πολυεστιακή αφήγηση από τα μέλη μιας οικογένειας που ταξιδεύουν μαζί αλλά ουσιαστικά ζουν πολυφωνικά την ατομικότητά-τους, 7) ένας ηλικιωμένος χωρικός ξαναβλέπει τη ζωή-του και 8) απολογισμός.

Τι συγκρατεί κανείς από αυτά τα δειλά, θα έλεγα, διηγήματα; Αφενός γλώσσα και σκηνοθεσία, χωρίς να είναι έντονες και αιχμηρές, στήνουν την ατμόσφαιρα με ήπιους αλλά συνάμα και γλαφυρούς τόνους. Είμαστε κι εμείς στο τρένο και παρακολουθούμε από μια άκρη τον πρωταγωνιστή, ενώ πολλές φορές βρισκόμαστε ταυτόχρονα και μέσα στην ψυχή-του παρακολουθώντας τον εσωτερικό-του μονόλογο.

Μια έντονη εντύπωση τότε διαπερνά τον αναγνώστη (κι αυτό είναι το δεύτερο που κρατά κανείς), μια εντύπωση ότι οι επιβάτες ταξιδεύουν μόνοι, ακόμα κι αν συνοδεύονται, αφού ο κόσμος-τους λίγο εφάπτεται με αυτόν των γύρω-τους. Γενικεύοντάς-το θα έλεγα ότι κάθε πρόσωπο κουβαλά τη ζωή-του η οποία, ενώ διασταυρώνεται με πλείστα άτομα, αυτή στην ουσία είναι μοναχική, κλειστή, συναισθηματικά αδιέξοδη. Η σύγχρονη κοινωνία είναι μια μοναχική πορεία με τρένο από ένα παρελθόν που συνεχώς βοά σε ένα μέλλον που δεν ξέρει κανείς πώς θα εξελιχθεί. Οι συναντήσεις με άλλους είναι μια σύντομη παρένθεση, όσο διαρκεί το ταξίδι, που δεν αλλάζει ριζικά το δρομολόγιο ή τη ζωή-μας.

Εκτός από το 4^ο διήγημα που το χάρηκα, η κορύφωση ήλθε στο τελευταίο, όπου μιλά το ίδιο το τρένο. Με μια λυρική-ποιητική εξιστόρηση κάνει τον απολογισμό της ζωής-του, θυμάται και νοσταλγεί, αποκαλύπτει ιδιαίτερες περιπτώσεις επιβατών αλλά και εργαζομένων, αναπολεί πως ήταν καταφύγιο και φευγιό, φυλακή αλλά και ανάσα, μέσο για να πάει η γυναίκα εκείνη στον έρωτά-της (η συγγραφέας;)… Είδα σ’ αυτό το τελευταίο το γιατί το τρένο μπορεί να είναι πεδίο σκέψεων και παρατήρησης των άλλων, γιατί καθένας όπως και η ίδια έχει μια ιστορία στην οποία πηγαίνει ή από την οποία δραπετεύει. Το βιβλίο έκλεισε συγκινητικά…

Θα ήθελα πιο πολλή ένταση. Πιο πολύ τσαγανό σε ό,τι είδα μέσα στο «Τρένο». Πολλές ιστορίες δεν τις θυμάμαι καν. Άλλες μου άφησαν μια γεύση απαλή που δεν κράτησε. Αλλά όλα αυτά είχαν ένα ρομαντικό τέλος που ένιωσα ότι γνώρισα λίγο καλύτερα την άγνωστη Δώρα που μου έστειλε το βιβλιαράκι-της. Την ευχαριστώ.

Πατριάρχης Φώτιος