Tuesday, May 28, 2013

“Σε βρίσκει η ποίηση” του Τίτου Πατρίκιου

Εκεί που έχεις αποφασίσει ότι δεν θα διαβάζεις στίχους, σε βρίσκει η ποίηση. Σε περιμένει στη γωνία, σε ξαφνιάζει στον δρόμο, σε συναντά στην παρέα, σε ξυπνά μέσα στο όνειρό-σου. Εσύ σφυρίζεις αμέριμνος, αλλά στην Ελλάδα, σε μια χώρα που δεν έπαψε να γράφει ποίηση ούτε έναν αιώνα από την εποχή του Ομήρου (όπως είπε ο Ελύτης), η ποίηση θα σε συναντήσει εκόντα άκοντα. 
 
 
Affogato:
Τίτος Πατρίκιος
“Σε βρίσκει η ποίηση”
εκδόσεις Κίχλη
2013 

            Μια ποιητική συλλογή θέλει κότσια όχι μόνο να γραφτεί αλλά και να διαβαστεί. Εξαιτίας της πυκνότητάς-της, της περιεκτικής γραφής-της που δεν αφήνει τίποτα περιττό να παρεισφρήσει, και της μεστής σε σημαινόμενα φρασεολογίας-της, θέλει επιμονή και υπομονή από τον αναγνώστη να ανέβει σιγά σιγά την ανηφόρα-της.
            Ο Πατρίκιος είναι από τις πιο εμβληματικές ποιητικές φυσιογνωμίες που ζουν ακόμα, ποιητής της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς, μαζί με τους αναχωρήσαντες Μανόλη Αναγνωστάκη, Άρη Αλεξάνδρου, Τάσο Λειβαδίτη κ.ο.κ. Εξέφραζε τον αριστερό λόγο, στη ζωή και στο χαρτί, και στράτευσε την ποίησή-του σε μια κοινωνική αποστολή που δεν κοιτάζει μόνο τα του οίκου-της.
            Η παρούσα ολιγοσέλιδη σύνθεση αποτελείται από εννιά ενότητες, όπου κατακλείδα τίθεται απαράλλακτη η φράση “Εκεί απάνω σε βρίσκει η ποίηση”. Το απρόοπτο της σύνταξης, όπου το υποκείμενο δεν είναι ο άνθρωπος αλλά η ποίηση, με άλλα λόγια δεν πάει ο ποιητής σ’ αυτήν, δεν την επιδιώκει, δεν την κυνηγά, δεν κάθεται με σύστημα να την ψαρέψει, εξηγεί πόσο ελεύθερη είναι η ίδια η ποίηση, η έμπνευση, να κινείται αδόκητα και επιπλέον ότι έρχεται στον ευεπίφορο δέκτη όταν δεν την περιμένει και δεν τη ζορίζει. Η ποίηση σαν θεία επιφοίτηση, σαν αυθόρμητος προσκεκλημένος, σαν αυτόβουλος απεσταλμένος εμφανίζεται εκεί που δεν το περιμένεις, αλλά συνάμα κι εκεί που τη χρειάζεσαι, για να καταλάβεις τον εαυτό-σου ή τον κόσμο.
            Η ποίηση, λοιπόν, βρίσκει τον άνθρωπο εκεί που σκέφτεται και ξανασκέφτεται τα πράγματα, καθημερινά και πεπαλαιωμένα, που γέμισαν τη ζωή-του, εκεί που διερευνά την ταυτότητά-του και κυρίως τη σχέση-του με τους άλλους (πόσο τους δέχτηκε ή πόσο τους έκλεισε απ’ έξω), εκεί που αναθεωρεί τον τρόπο με τον οποίο ερωτεύτηκε, άλλοτε εγωιστικά/ηδονοθηρικά κι άλλοτε απλόχερα, εκεί που προβαίνει σε καταβυθίσεις αυτογνωσίας, οι οποίες αποδεικνύουν μια μύχια ενοχή κάτω από την επιφανειακή αθωότητα, εκεί που στοχάζεται τη μοναξιά αλλά κυρίως τη δυνατότητα συλλογικότητας και αλληλεγγύης, εκεί που αναλογίζεται τοπία και τόπους της μνήμης και της νοσταλγίας, εκεί που ζει την καθημερινότητα με τις μικροπρέπειες και τα χαμηλά οράματα, τις γκρίνιες και τις χαρές-της, σε όλα αυτά λοιπόν τα εκεί έρχεται η ποίηση σαν ζητιάνα και σαν πορνοστάρ, σαν αμαζόνα και σαν παρθένα, σαν διευθύντρια αναμορφωτηρίου και σαν ερωμένη…
            Κι η τελευταία φράση που παραλλάσσει το ρεφραίν είναι ενδεικτική του ότι η ποίηση δεν έρχεται μόνο στους ποιητές αλλά στον καθένα «Εκεί απάνω η ποίηση βρίσκει τον καθένα-μας». Η ποιητική σύνθεση του Πατρίκιου δεν είναι απλώς αυτοαναφορική, δεν ορθώνει στίχους ποιητικής σαν αυτεπίγνωση του ποιητή, αλλά περισσότερο τονίζει τον ρόλο-της και τη μαγεία της ποίησης για τον αναγνώστη, τον απλό άνθρωπο που δεν γράφει αλλά στοχάζεται ποιητικά σε μια πεζή πραγματικότητα. Παρόλο που ακολουθεί πεπατημένα μονοπάτια (που ο ίδιος τα κατασκεύασε σταδιακά μέσα στο ποίημα, αλλά κι ο ίδιος τα ακολουθεί χωρίς αιφνιδιασμούς) και μερικές φορές η αφηγηματικότητά-της κάνει κοιλιά, κρατάει έναν σταθερό ρυθμό που δίνει σε πολλούς στίχους αυτοτέλεια, ενώ συνάμα τους εντάσσει σε ένα ευρύτερο σύνολο με νομοτελειακά χαρακτηριστικά.
 
[Ο πίνακας δεξιά ανήκει στην Jean Auguste Dominique Ingres και ονομάζεται "Luigi Cherubini and the Muse of Lyric Poetry" (1842). Το υπόλοιπο υλικό αντλήθηκε από: blog.oxforddictionaries.com, blogs.sch.gr και tzagalagabugu-wall.blogspot.com]
Πατριάρχης Φώτιος

10 comments:

Anonymous said...

Είμαι πανευτυχής κάθε φορά που "βρίσκει η ποίηση" το δρόμο της στο Βιβλιοκαφέ και ειδικότερα, η ποίηση του Τίτου Πατρίκιου, με την πηγαία αυθεντικότητά της.
Ποίηση απλή, λιτή, νηφάλια, ουσιαστική, ανθρώπινη και πολιτική.

Αφήστε που με συγκινεί αφάνταστα, μαζί με την ποίησή του και ο αφοπλιστικά ειλικρινής και εξομολογητικός (καθαρός) λόγος του στις συνεντεύξεις.

ΥΓ. "Να επισκεπτόμαστε τους επιζώντες ποιητές
αν μάλιστα τυχαίνει να μένουμε στην ίδια πόλη
να τους βλέπουμε πού και πού
γιατί εκεί που ζούμε ήσυχοι
βέβαιοι πως ζούνε κι αυτοί – ξεχασμένοι έστω
εκεί έρχεται το μαντάτο τους."
(Γιάννης Βαρβέρης)

κ.κ.

anagnostria said...

Μετά από μια συνέντευξη του Πατρίκιου στη ΝΕΤ αναζήτησα αμέσως την τελευταία του ποιητική συλλογή (τον ήξερα βέβαια ήδη). Την έχω στο πλάι μου, τη διαβάζω και τη ξαναδιαβάζω, όλο λέω να γράψω κι όλο αναβάλλω. Φοβάμαι μήπως με την πεζολογία της παρουσίασής μου προδώσω την ποίηση.

Πάπισσα Ιωάννα said...

κ.κ.,
κι εγώ νιώθω ευτυχής όταν πέσω πάνω σε μια συλλογή που με αγγίζει,
που δεν είναι δήθεν,
που δεν πουλάει διανονουμενισμό,
που δεν με αποκλείει εμένα τον απλό από τα δώματά-της.
Πατριάρχης Φώτιος

Πάπισσα Ιωάννα said...

Anagnostria,
ένας από τους χιλιάδες λόγους που με εμπόδιζαν (εμποδίζουν) να μιλώ για την ποίηση είναι και αυτός.
Νιώθω ότι περιορίζω την ελευθερία του στίχου με τη "μετάφραση" που του κάνω.
Αλλά από την άλλη, πρέπει να μιλήσουμε για να κοινωνήσουμε την ποίηση, αλλιώς μόνη-της καθήμενη σε μια γωνιά δεν φωνάζει την παρουσία-της
Σε καταλαβαίνω
Πατριάρχης Φώτιος

Anonymous said...

Εναλλακτικά, θα μπορούσατε να αναρτήσετε χωρίς σχόλια ένα-δύο χαρακτηριστικά ποιήματα -και όχι σχολιασμένη γενικά τη συλλογή. Κάθε αναγνώστης μπορεί να κρίνει και μόνος του. Δεν χρειάζεται να τα βρίσκει "όλα στο πιάτο".

Διαλέγω -με πολλή δυσκολία:


Σε βρίσκει η ποίηση

ΙΧ

Η ποίηση έρχεται να σε βρει με ποδήλατο, με μηχανάκι,
με αυτοκίνητο
άλλοτε έρχεται σαν αμαζόνα με το σπαθί υψωμένο
άλλοτε σε ακολουθεί από το σουπερμάρκετ σαν
κουρελού ζητιάνα
σε παρασύρει όπως πορνοστάρ σε φαντασιακές αβύσσους
σε ανακαλεί στην τάξη σαν διευθύντρια αναμορφωτηρίου
σου εμφανίζεται στα έγκατα του ύπνου σαν άσπιλη
παρθένα
σ’ εξαπατά στέλνοντας στη θέση της μια θεραπαινίδα της
κι εσύ νομίζεις πως την έριξες επιτέλους στο κρεβάτι σου
σε καλεί με ντουντούκα να φωνάξεις κομματικά
συνθήματα
σε περιπαίζει δίνοντας προτεραιότητα στις σοβαρές σου
ασχολίες
σου γεμίζει το άδειο γραμματοκιβώτιο των φιλοδοξιών
σε δελεάζει με όνειρα δόξας, χρήματος, αθανασίας
σε πείθει σαν άπιστη ερωμένη πως είναι δική σου μόνο
σε προσπερνάει για να ξεσκονίσει νεκροζώντανους
αρχηγούς
σου φουσκώνει τις ουτοπίες όσο να σκάσουν σαν μπαλόνι
σου θυμώνει άμα δεν βλέπεις ότι προσπαθεί να διαλύσει
την ομίχλη
σου ζητάει βοήθεια άμα την κυνηγούν οι εξουσίες
που αψήφησε
σου λέει πως κι όταν τις υμνούσε, κρυφά τις υπονόμευε
σου επισημαίνει τις κοινοτοπίες, σου ανατρέπει
τ΄αυτονόητα
σου ψιθυρίζει μυστικά που πρέπει εσύ να εξιχνιάσεις
σου φωτίζει πράγματα που μέναν σκοτεινά ως τότε
ώσπου κάποια στιγμή σε ανταμείβει για την αφοσίωσή σου
σου αποκαλύπτει την αλήθεια, σου λέει καθαρά πως
ανήκει σε όλους.

Εκεί απάνω η ποίηση βρίσκει τον καθένα μας.

Τίτος Πατρίκιος


κ.κ.

Πάπισσα Ιωάννα said...

κ.κ.,
ο σχολιασμός της ποίησης,
παρά τα όσα είπαμε παραπάνω,
έχει μερικές ωφέλειες,
μία από τις οποίες είναι η δυνατότητα να αποκωδικοποιηθεί,
έστω και από μία σκοπιά,
το ποίημα
και έτσι να συζητήσουμε
επί του νοήματος, του συναισθήματος, των ιδεών κ.ο.κ.
Με αυτόν τον τρόπο, όχι απλώς προσλαμβάνουμε την ποίηση συναισθηματικά
αλλά της ανοίγουμε και μία δίοδο προς την κατανόησή-της.
Πατριάρχης Φώτιος

Anonymous said...

Εκεί που λέτε, Πατριάρχη Φώτιε, "...τον απλό άνθρωπο που δεν γράφει αλλά στοχάζεται ποιητικά..." θα έλεγα "ερωτικά". Όχι με την στενή έννοια και ανεξάρτητα από το βιβλίο, που δεν έχω διαβάσει.

Anonymous said...

Ελ,Ελ
(ξέχασα)

Πάπισσα Ιωάννα said...

Ελ,Ελ,
δεν το είχα σκεφτεί έτσι,
αλλά, αν θέλεις, ναι και ερωτικά.
Καληνύχτα
Πατριάρχης Φώτιος

Anonymous said...

Ναι, πρώτα έρχεται ο έρωτας.
Η ποίηση μετά. Προς σύζευξη.

Καληνύχτα
Ελ,Ελ