Agatha Christie, “Με ανοιχτά χαρτιά”

ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ -3. Τρεις παρτίδες μπριτζ που δείχνουν πώς παίζει ο καθένας είναι ένα κάτοπτρο και για το ποιος σκότωσε τελικά το θύμα. Ο Πουαρό ακολουθεί αυτήν την ψυχολογική μέθοδο.

 

Agatha Christie “Cards on Table” 1936 “Με ανοιχτά χαρτιά” μετ. Δ. Κανελλοπούλου εκδόσεις Ψυχογιός 2020

 

Καραντίνα ίσον σιωπηλή ανία. Ο Νέστορας, το σκυλάκι μου, δεν αρκεί για να γεμίσει τις νεκρές ώρες. Ένα κλασικό αστυνομικό απορροφά τον νου κι ίσως αξίζει να σε ρουφήξει κι εσένα μέσα στο τρέξιμό του.

> Άγκαθα Κρίστι (1890-1976). Η βασίλισσα του εγκλήματος γεννήθηκε στο Torquay του Ντέβον της Αγγλίας με το όνομα Agatha Mary Clarissa Miller. Ο πατέρας της, Frederick Alvah Miller, ήταν ένας επιτυχημένος αμερικανός χρηματιστής και η μητέρα της, Clarissa Margaret Boehmer, κόρη αξιωματικού του βρετανικού στρατού. To 1914 παντρεύτηκε τον συνταγματάρχη Archibald Christie της βρετανικής βασιλικής αεροπορίας, με τον οποίο απέκτησαν μία κόρη, αλλά ο γάμος τους δεν ήταν ευτυχισμένος και τελικά χώρισαν το 1928. Είχε μεσολαβήσει μια σοβαρή κρίση κατάθλιψης της Άγκαθα, όταν έμαθε ότι ο άντρας της την απατούσε, αλλά και η έκδοση του πρώτου της μυθιστορήματος, "Το μυστήριο στο Στάιλς" ("The Mysterious Affair at Styles"), το 1920. Έγραψε πολυάριθμα αστυνομικά μυθιστορήματα και διηγήματα που μεταφράστηκαν σε όλες σχεδόν τις γλώσσες του κόσμου και υπολογίζεται ότι έχουν πουλήσει περισσότερα από δύο δισεκατομμύρια αντίτυπα. Με το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου δημιούργησε τον Ηρακλή Πουαρό, τον μικρόσωμο, πανέξυπνο ντετέκτιβ. Ο Πουαρό, η Μις Μαρπλ και οι άλλοι ήρωές της έχουν κάνει την εμφάνιση τους σε κινηματογραφικές ταινίες, ραδιοφωνικές εκπομπές, τηλεταινίες και θεατρικά έργα βασισμένα στα βιβλία της. Η Άγκαθα Κρίστι συμμετείχε επίσης σε πολλές αρχαιολογικές αποστολές που διοργάνωσε ο δεύτερος, κατά δεκατέσσερα χρόνια νεώτερός της σύζυγος, ο επιφανής αρχαιολόγος Sir Max Mallowan, στη Μέση Ανατολή. Το 1971 τιμήθηκε με τον τίτλο της Λαίδης του Τάγματος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας (Dame Commander of the British Empire, DBE).

 

ΕΧΩ την αίσθηση ότι η κλασική αστυνομική λογοτεχνία γράφεται σαν ένα μαθηματικό πρόβλημα και λύνεται ανάλογα. Εδώ η μετρ του είδους το αποδεικνύει. Στήνει δύο τετράγωνα και ανάμεσά τους ο δολοφονημένος, που εν αγνοία του προκάλεσε τον θάνατό του.

Ο ΜΥΣΤΗΡΙΟΣ, μεφιστοφελικός, συλλέκτης Shaitana καλεί στο σπίτι του τέσσερις που κατά τη γνώμη του έχουν σκοτώσει αλλά δεν αποκαλύφθηκε ποτέ η ενοχή τους. Έτσι συστήνεται ένα καρέ για μπριτζ ανάμεσα στον γιατρό Roberts, τη γηραιά κυρία Lorrimer, την 25χρονη Anne Meredith και τον ταγματάρχη John Despard. Στο διπλανό δωμάτιο ένα ανάλογο τραπέζι φιλοξενεί τέσσερις detective ή δυνάμει detective, τον  γνωστό Hercule Poirot, τον επιθεωρητή της Scotland Yard Battle, τον συνταγματάρχη Race και τη συγγραφέα αστυνομικών έργων Ariadne Oliver (ένα alter ego της Agatha Christie).

Ο SHAITANA κάθεται στο πρώτο δωμάτιο και κάποια στιγμή ανακαλύπτεται νεκρός. Ύποπτοι οι τέσσερις πρώτοι και εξιχνιαστές του εγκλήματος οι τέσσερις δεύτεροι. Είναι να μη μιλάμε για μαθηματικά; Το ίδιο το παιχνίδι με τα χαρτιά υπαγορεύει πάλι έναν μαθηματικό νου, που δρα με βάση την ιδιοσυγκρασία του τόσο στο ίδιο το παιχνίδι όσο και στη ζωή. Τέσσερις παράλληλες έρευνες διεξάγονται με τυπικούς και άτυπους τρόπους, ενώ συγχρόνως τους απασχολεί ποιους άλλους φόνους, σύμφωνα με τον δολοφονημένο, είχαν κάνει οι τέσσερις ύποπτοι, για να έχουν προσκληθεί σ’ αυτό το θανατηφόρο παιχνίδι bridge. Τέσσερις εναντίον τεσσάρων και το παρόν να αναζητεί πληροφορίες στο παρελθόν.

ΚΑΝΕΝΑΣ δεν φαντάζει πιο ένοχος ή πιο αθώος από τους άλλους. Ο καθένας έχει τη φιλήσυχη ζωή του, με μόνο μικρές υπόνοιες να τη σπιλώνουν. Πιθανόν να υπάρχουν στο παρελθόν του ύποπτες στιγμές, αλλά τίποτα χειροπιαστό. Ο πρώτος που ομολογεί το έγκλημα φαίνεται γρήγορα ότι δεν έχει σχέση, αλλά πάλι με την Christie κανέναν δεν αποκλείουμε πριν από την τελευταία σελίδα.

Πιθανές εκδοχές, αφού η αναγνώστρια γίνεται αθέλητα μια μικρή detective:

1.Κανείς απ’ αυτούς δεν είναι ο ένοχος, αλλά κάποιος από το άλλο καρέ!

2.Ένας άλλος που παρεισέφρησε στο δωμάτιο, σκότωσε κι άφησε τους άλλους να εκτεθούν.

3.Οι υποψίες στρέφονται στη νεαρή Ann Meredith, που φαίνεται απειλητική όταν νιώθει να κινδυνεύει. Αυτό με κάνει να υποψιαστώ τους άλλους.

4.Η ίδια η Ann, αφού ενώ φαίνεται ένοχη, θα ήθελε η Christie να μας στρέψει μακριά απ’ αυτήν.

5.Ο πιο αθόρυβος, απ’ τον οποίο ξεκίνησαν οι υπόνοιες, είναι ο γιατρός Roberts, ο οποίος στο τέλος φαίνεται να βγαίνει από το κάδρο. Άρα;

6.Η κυρία Lorimer που ομολόγησε, μετά αυτοκτόνησε (αυτοκτόνησε όντως;) (για να καλύψει τον πραγματικό ένοχο, καθώς ήταν βαριά άρρωστη).

7.Δύο από τους παραπάνω, που συνεργάστηκαν για να μη φανεί η δράση τους. Αυτή η σκέψη με τριβέλιζε απ’ την αρχή, αλλά μάλλον είναι ένας ευσεβής πόθος.

Ο,ΤΙ και να βγει, το δεδομένο είναι ότι η συγγραφέας στήνει τον τετράγωνο ιστό της, πιάνει πρώτ’ απ’ όλα τον αναγνώστη και τον κινεί σαν μαριονέτα απ’ εδώ κι απ’ εκεί. Επειδή όσα λέγονται αφήνουν νήματα προς διάφορες κατευθύνσεις, η ενοχή που θα αποκαλυφθεί στο τέλος μπορεί να εντοπιστεί όπου θέλει η Christie, ενώνοντας τα σημεία που την ενδιαφέρουν. Τι εννοώ; Ότι θα μπορούσε το τελευταίο κεφάλαιο, όπου ο δαιμόνιος Πουαρό θα αποκαλύψει τον δράστη, να είναι γραμμένο (και ραμμένο) στα μέτρα π.χ. του Despard, ενώ θα μπορούσε να γράψει μια παραλλαγή, όπου ένοχη είναι π.χ. η Meredith με την ίδια πειστικότητα. Όλα (τα χαρτιά) είναι πάνω στο τραπέζι, αλλά μόνο η θεά Agatha Christie μπορεί να αποδείξει τον θύτη, επιλέγοντας (είτε εξαρχής είτε σταδιακά) ποιον θα ενοχοποιήσει.

Για τέσσερα άλλα βιβλία της Agatha Christie δείτε και το αφιέρωμα της anagnostria. 

Πάπισσα Ιωάννα