“Η χημεία των δακρύων” του Πίτερ Κάρεϊ

Η ανάγνωση δεν αρκεί, αν το μυαλό του αναγνώστη δεν αναζητεί πίσω από τα γεγονότα και την πλοκή υπόγεια νοήματα και βαθύτερες συλλήψεις που ενσαρκώνονται στους ήρωες και στα προβλήματά-τους. 

 

 

Καφές φίλτρου:

Peter Carey

“The Chemistry of Tears”

Faber & Faber

Λονδίνο 2012

Πίτερ Κάρεϊ

“Η χημεία των δακρύων”

μετ. Α. Μαντόγλου

εκδόσεις Ψυχογιός

2013

 

            Παράξενο βιβλίο. Πρώτα πρώτα ο τίτλος του δίνει την αύρα δακρύβρεχτου μπεστ-σέλλερ προς λαϊκή κατανάλωση, κάτι που φυσικά δεν είναι. Έπειτα, ενώ η γραφή δείχνει εξ αρχής στόφα δεξιοτέχνη συγγραφέα, που ξέρει να βάζει τη μία λέξη πίσω από την άλλη, παραξενεύει με τα σκόπιμα κενά και άλματα που κάνει, καθώς προχωρά η αφήγηση.

            Η υπόθεσή-του πραγματεύεται την ψυχολογία μιας ωρολογοποιού που εργάζεται ως συντηρήτρια αυτόματων (μηχανισμών παλιότερων εποχών που έδιναν κίνηση σε ζώα και λοιπές κατασκευές). Η Κάθριν, λοιπόν, ενώ βιώνει την απώλεια του μεγαλύτερου παντρεμένου εραστή-της, που δούλευε στον ίδιο οργανισμό, αναλαμβάνει να μελετήσει και να αποκαταστήσει μια πάπια ή κύκνο, μηχάνημα του 19^ου αιώνα, που σώθηκε προφυλαγμένο σε κουτιά, μαζί με τα ημερολόγια του Χένρυ Μπράντλινγκ, ευκατάστατου Άγγλου που πήγε ως τη Γερμανία για να βρει έναν έμπειρο ωρολογοποιό και να φτιάξει ένα παιχνίδι για τον άρρωστο γιο-του.

            Η αφήγηση, όπως φαίνεται, κινείται απ’ τη μια στο χρονικό επίπεδο του 21^ου αιώνα και από την άλλη στον 1854, όταν γίνεται το ταξίδι στη Γερμανία. Συνδετικοί αρμοί των δύο χρόνων είναι τόσο η ψυχολογία της απώλειας που συνδέει την πενθούσα ηρωίδα με τον Μπράντλινγκ που αγωνιά για την υγεία του μοναχογιού-του, όσο και η αγάπη και των δύο για μηχανήματα-ρομπότ που αξιοποιούσαν τις κατακτήσεις της μηχανικής για να κινηθούν αυτόνομα. 

            Το καλύτερο μέρος δεν αφορά στο παρελθόν και στην περίεργη φυσιογνωμία του μαστρο-Σάμπερ, ο οποίος είχε ζήσει στην Αγγλία και είχε ζήσει τις προσπάθειες για κατασκευή υπολογιστικών μηχανών. Αφήνω μια ιδέα μυστικισμού που κυριαρχεί, για να μιλήσω περισσότερο για το παρόν της Κάθριν, η οποία βιώνει με πόνο την απώλεια του συντρόφου-της, βασανίζει τη νεαρή βοηθό-της Αμάντα, προσπαθεί να παρακολουθήσει τον μηχανισμό του κύκνου που έχει μπροστά-της και να συμβουλευτεί τα χειρόγραφα του Μπράντλινγκ, για να κατανοήσει τι μηχάνημα σκαρφίστηκαν στον μακρινό 19^ο αιώνα. Η ψυχολογία της ηρωίδας είναι το φίλτρο που στην ουσία διυλίζει το πένθος, τις σχέσεις των ανθρώπων, τις μηχανές, το παρελθόν και τα διδάγματά-του. Στο μακρινό παρελθόν ο Σάμπερ φαντάζει κάτι μεταξύ αυτόκλητου εφευρέτη και απατεώνα, ενώ με την οπτική γωνία του παρόντος μπορεί και να είναι πραγματικός καινοτόμος. Κι η Αμάντα τι ρόλο παίζει όταν παίρνει πρωτοβουλίες πέρα από όσες της έχουν ανατεθεί, βγαλμένες εν μέρει από τις αποκρυφιστικές-της τάσεις;

            Το νόημα έχει η σύνδεση μιας ιστορίας κατασκευής της Νήσσας του Βοκανσόν με την απώλεια ενός προσφιλούς προσώπου τον 21o αιώνα; Η Σχινά (Καθημερινή, 3/3/2013)  εστιάζει ως εξής: “Στον πυρήνα του θαυμάσιου μυθιστορήματος του Πίτερ Κάρεϊ βρίσκεται το ερώτημα που ενυπάρχει και τροφοδοτεί τον στοχασμό του Ντιντερό – αλλά ο σύγχρονος συγγραφέας υπερβαίνει την αθώα εποχή που τα λεπτά φιλοσοφικά παιχνίδια δεν είχαν οπίσθια όψη και αναδεικνύει πόσο τρομερά μπορούν να γίνουν τα αντικείμενα όταν ζωντανεύουν. Ένα αυτόματο που μοιάζει με αληθινό υπαινίσσεται ότι και ο άνθρωπος θα μπορούσε να κοιτάξει το στήθος του και να ανακαλύψει ότι είναι καλυμμένο με μεταλλικές πλάκες, που όταν ανοίξουν αποκαλύπτουν στο εσωτερικό τους έναν λεπτεπίλεπτο ωρολογιακό μηχανισμό. Ο τελειοποιημένος μηχανικός άνθρωπος προσβάλλει την ανθρώπινη ατομικότητα και συνείδηση. Όχι, μας λέει έμμεσα ο Κάρεϊ, τα δάκρυα δεν είναι ένα χημικό φαινόμενο, γεννιούνται από τον πόνο ή τον φόβο της απώλειας, από την αγωνία της μοναξιάς.”

            Στην ουσία, η εναλλαγή παρόντος – παρελθόντος, η σχέση των έμψυχων ατόμων με τις άψυχες μηχανές, που υπόσχονται όμως κίνηση και δη ζωή, η απώλεια του αγαπημένου ανθρώπου και η ανασύσταση του τεμαχισμένου μηχανήματος υποβάλλει μέχρι τέλους την ιδέα της πραγματικής ζωής και του τεχνητού υποκατάστατού-της.

Δείτε και την παρουσίαση του Librofilo.  

 

[φωτογραφικό υλικό για την ανάρτηση άντλησα από: www.rennard.org, www.softpedia.com, blog.dugnorth.com, www.musicamecanica.org και www.anyalarkin.com]

Πατριάρχης Φώτιος