“Το ελάχιστο ίχνος” του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη

Πόσο ο άνθρωπος είναι αυτεξούσιος και πόσο άθυρμα της μοίρας-του; Μπορεί κανείς να αλλάξει τη ζωή-του ή αυτή είναι εξαρτημένη από τις επιλογές που έκαναν άλλοι; Η τέχνη είναι απόρροια ταλέντου ή μπορεί να χτιστεί με προσπάθεια, έστω και χωρίς ανάλογη προδιάθεση;  

 

 

Γαλλικός με μπέιλι:

Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης

“Το ελάχιστο ίχνος”

εκδόσεις Ροδακιό

2013 

            «Δοκάρι». Με αυτή τη λέξη απάντησε ο συνομιλητής του Αυγουστίνου Ψύχου, όταν ο τελευταίος τον ρώτησε πώς του φαίνεται ως σπουδαστής υποκριτικής στη Σχολή όπου φοιτούσε. Κι η απάντηση αυτή, εκ του ποδοσφαίρου ορμώμενη, σήμαινε ούτε γκολ, ούτε άουτ. Σήμαινε δηλαδή ότι ο Αυγουστίνος δεν είναι πρώτο ταλέντο και εξαιρετικός ηθοποιός, αλλά δεν είναι και ατάλαντος, για τα περιστέρια που λένε, αγγούρι, ανίκανος να παίξει κάτι καλό στη ζωή-του. Είναι μια καλή ευκαιρία, που θέλει δουλειά για να γίνει γκολ.

            Το ίδιο πίστευα κι εγώ για το πρώτο βιβλίο του Χατζηγιαννίδη που λέγεται “Οι τέσσερις τοίχοι” (2000). Παρόλο που είχε κερδίσει το Βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα του περιοδικού «Διαβάζω», παρόλο που διαβάζοντάς-το αναγνώρισα το καλοδουλεμένο ύφος και την υπολογισμένη αφήγηση, δεν είχα διακρίνει κάτι βαθύτερο που να με προσελκύσει, που να με κάνει να ελπίζω. Μετά από 13 χρόνια, βλέπω πάλι στο τωρινό βιβλίο-του την μπάλα να πηγαίνει στο δοκάρι, αλλά αφήνω τη φάση να εξελιχθεί καθώς η τροχιά-της είναι προς τα μέσα. Μπορεί και να καταλήξει στο εσωτερικό της εστίας… Μπορεί και να ’χουμε “δοκάρι και μέσα”.

            Βλέπει κανείς φυσικά το γνωστό χατζηγιαννίδειο ύφος, που αγκαλιάζει ζεστά το κείμενο και μαζί τον αναγνώστη-του. Λέξεις που οδηγούν αβίαστα στο κέντρο της αφήγησης. Κι η αφήγηση ξεδιπλώνεται από ένα χέρι που ξέρει να κρατεί τον ρυθμό, να αυξάνει ή να μειώνει την ταχύτητα, να μην αφήνει τη ματιά του αναγνώστη να σκαλώνει στο τάδε ή στο δείνα σημείο. Κι ακόμα περισσότερο, βλέπει κανείς μια σοφά σπειροειδή πορεία στη δράση, που φέρνει τα πρωταγωνιστικά πρόσωπα σε μια σπείρα που περιλαμβάνει σταδιακά και άλλα πρόσωπα, τα οποία αναδεικνύονται σε καίριους χαρακτήρες μέσα στο μυθιστόρημα. Η πλοκή φέρνει σαν μια μικρή δίνη όλα τα πρόσωπα σε μια έναν μικρό σωρό, σαν φύλλα που τα μάζεψε ο ανεμοστρόβιλος.

            Το πιο σημαντικό είναι οι περίεργα φωτισμένες φιγούρες της χατζηγιαννίδειας γραφής. Οι χαρακτήρες-του είναι μυστηριώδεις, χτυπημένοι ψυχολογικά από παλιά τραύματα, στοιχειωμένοι θα έλεγε κανείς από μικρούς δαίμονες. Ο Αυγουστίνος με λόξα για το θέατρο, αν και δεν έχει ταλέντο, και με αγάπη για τα άσχημα άτομα, όπως τη Βιολέτα, η Χαρίκλεια με ένα κρυμμένο μυστικό για τον πατέρα του γιου-της, ο Ανδρέας Ψύχος με θρησκευτικές έως θρησκόληπτες μανίες κ.ο.κ. Αυτές οι μυστήριες ιδιαιτερότητες είναι τελικά και οι θύρες που θα αφήσουν να περάσει ο αναγνώστης και να δει πώς συνδέονται τα πρόσωπα μεταξύ-τους αλλά κυρίως με τη μοίρα-τους.   

            Ο Χατζηγιαννίδης συνθέτει ένα πολυεπίπεδο κείμενο με πολλές διόδους και πολλές εξόδους. Αυτό σημαίνει ότι ανοίγει πολλά μονοπάτια, αλλά δεν θέλει να τα κλείσει, αφήνοντας τον αναγνώστη να ανακαλύψει ο ίδιος τα ποικίλα κέντρα που εγκατασπείρονται σε όλο το μυθιστόρημα. Τελικά είναι άξονας η ζωή και ο θάνατος ενός ηθοποιού με κάποιο ίχνος ταλέντου στη ζωή-του; ή μήπως αυτό είναι απλώς μια βάση πάνω στην οποία πλέκονται μικρά και μεγάλα αναρριχητικά φυτά;

[Πρωτοδημοσιεύτηκε στο In2life στις 18/10/2013. Οι φωτογραφίες που διακοσμούν την ανάρτηση ελήφθησαν από τα: www.iefimerida.gr, www.patakis.gr, panoptis.blogspot.com και theatro.wordpress.com]

Πατριάρχης Φώτιος