“Το αποτύπωμα της κρίσης” (Συλλογικό)

Συνεχίζουμε τα πολιτικά θέματα, αυτή τη φορά μέσα από τα βιβλία: μικρές φωτογραφίες της κρίσης, σκηνές από τους δρόμους της πόλης, ταινίες μικρού μήκους για τα αδιέξοδα του σύγχρονου Έλληνα, ακτινογραφίες της υποθαλάσσιας τρύπας που κατακλύζει με νερά το σκάφος της χώρας… 

 

 

Καφές στιγμής με γεύση βανίλια:

“Το αποτύπωμα της κρίσης”

επιμ. Ελένη Μπούρα – Μικέλα Χαρτουλάρη

εκδόσεις Μεταίχμιο

2013 

            “Δεκαεφτά από τους πλέον παρεμβατικούς και ενδιαφέροντες έλληνες συγγραφείς αποτυπώνουν "από μέσα" και εν θερμώ την καθημερινότητα της κρίσης που γιγαντώνεται στην Ελλάδα από το 2010. Οι ιστορίες-τους λειτουργούν ως μεγεθυντικός φακός αλλά και ως μαρτυρίες για μια τομή που, όπως όλα δείχνουν, θα αφήσει το αποτύπωμά-της στη σύγχρονη κοινωνική ιστορία. Δεν είναι όλες μαύρες. Είναι και αστείες, είναι και σοβαρές, άλλες είναι αισιόδοξες κι έχουν χάπι εντ, άλλες είναι αποκαρδιωτικές, ποτέ όμως βαρετές. Δεν καταγγέλλουν το Κακό ούτε βγάζουν χρησμούς. Είναι διηγήματα που έχουν γεννηθεί από την επικαιρότητα και που φωτίζουν απ’ την καλή και απ’ την ανάποδη όσα συμβαίνουν γύρω-μας ή και μέσα-μας.”

           

Αντέγραψα το οπισθόφυλλο για να συστήσω τον συλλογικό αυτόν τόμο, όπως τον είδαν κατ’ αρχάς οι εμπνευστές-του. Πρόκειται για διηγήματα που γράφτηκαν τα τελευταία δύο τρία χρόνια και αφορμώνται από την κρίση, όχι κατ’ ανάγκη την οικονομική.

            Ας ξεκινήσουμε με τα θέματα των κειμένων, για να προσδιορίσουμε ποιες μορφές της κρίσης εξαίρουν οι συγγραφείς. Ο Ακρίβος μιλάει για έναν αλβανό μαθητή, ο Αστερίου για τον εξαστισμό του χωριού με τα …μεγάλα έργα, η Γιαννακάκη για την ανέχεια ενός ηλικιωμένου, ο Γκουρογιάννης για μια υπαρξιακή συζήτηση περί Θεού και ανθρώπου, ο Γρηγοριάδης για έναν αέναα μεταναστεύοντα Ιρακινό, ο Δημητρίου για τις αλλαγές που έγιναν στο χωριό από τους παλιννοστούντες, ο Καλούτσας δίνει μια πανοραμική εικόνα της διαλυμένης κοινωνίας, ο Κατσουλάρης αναφέρεται σε ένα πολιτικό κίνημα συλλογικής αναγνώρισης ευθυνών, η Κιτσοπούλου στην ανεργία ως αίτιο αποτυχίας, ο Μοδινός στην επίπλαστη ευημερία εις βάρος του περιβάλλοντος, ο Οικονόμου στη λήθη στην οποία οδηγούνται οι καλλιτέχνες, ο Παναγιωτόπουλος σε μια συνέλευση πολυκατοικίας, η Παπαδάκη στην ανύπαρκτη αλληλεγγύη των φίλων του facebook, η Σωτηροπούλου στα ένσημα που δεν φτάνουν, η Τριανταφύλλου στη δύσκολη προσαρμογή ενός μετανάστη από το Μπενίν και ο Χρυσόπουλος στην επιστροφή στην Αθήνα.

            Έγινα σοφότερος για την κρίση, υπό την ευρύτερη έννοια, που πλήττει την ελληνική κοινωνία; Όχι, αν σκεφτεί κανείς ότι πολλά θέματα πολυφοριούνται ήδη στην τηλεόραση, όπως αυτό των μεταναστών, της φτώχιας, του ρατσισμού. Ναι, αν δει κανείς πίσω από αυτά τα θέματα, αλλά και από τα υπόλοιπα, την ανθρώπινη ψυχολογία που κάνει ιδιαίτερη κάθε περίπτωση. Έτσι, δεκαεπτά συγγραφείς = δεκαεπτά περιπτώσεις σε μια ποικιλία που δεν σε κάνει να κουραστείς. Στην αρχή νόμιζα ότι θα διαβάσω τα ίδια και τα ίδια, αλλά καθώς προχωρούσα είχα την αίσθηση ότι εκατό συγγραφείς να μάζευαν, εκατό διαφορετικές πλευρές της κρίσης θα είχαμε.

            Από άποψη ποιότητας γραφής θα ξεχώριζα τη μεστή γραφή της Γιαννακάκη, τις καμπές στην αφήγηση του Γρηγοριάδη, το οξύ ύφος της Κιτσοπούλου, την απολαυστική ατμόσφαιρα του Οικονόμου και το πικρό νόημα της Παπαδάκη. Από την άλλη, οι νότες γέλιου στον Κατσουλάρη, στον Παναγιωτόπουλο και περισσότερο στην Τριανταφύλλου δείχνουν ότι η Ελλάδα συζευγνύει το σοβαρό και το αστείο, όπως έκανε με την τραγωδία και το σατυρικό δράμα, βγάζει μέσα από το βαρύ το ευτράπελο και δημιουργεί ανέκδοτα ακόμα και από τις πιο τραγικές καταστροφές.

            Όντως δεν είναι διδακτικές οι ιστορίες-τους. Είναι όμως από απλώς μεστές προβληματισμού και αυτογνωσίας μέχρι φιλοσοφικές και υπαρξιακές. Η κρίση δεν είναι τα νούμερα των οικονομολόγων, αλλά η καθημερινότητα που βαραίνει πολύ περισσότερο από τα παρελαύνοντα δις, το βάθος κάτω από την επιφάνεια της αξιοπρέπειας και της πρότερης χλιδής και η ατομική στάση απέναντι στις τεκτονικές αλλαγές που συμβαίνουν γύρω-μας και μέσα-μας.

 

[Φωτογραφικό υλικό αντλήθηκε από: www.tovima.gr, www.hangthebankers.com, www.enet.gr, www.ethnos.gr και peiramatikoserrone1.blogspot.com]

Πατριάρχης Φώτιος