“Το τραγούδι του ευνούχου” της Κατερίνας Καριζώνη

Πώς γίνονται οι άνθρωποι άγγελοι, όσο ακόμα ζουν; Ποια η μοίρα ενός άνδρα χωρίς γενετικά όργανα, χωρίς ταυτότητα, χωρίς κοινωνικό ρόλο; Κι όλα αυτά στο βυζαντινό περιβάλλον μιας κοινωνίας που γοητεύει με τον εξωτισμό-της. (ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ & ΙΣΤΟΡΙΑ, αρ. 10)

 

 

Βυζαντινός καφές:

Κατερίνα Καριζώνη

“Το τραγούδι του ευνούχου”

εκδόσεις Καστανιώτη

2013 

            Τελικά το Βυζάντιο είναι μια πρωτόγνωρη περιφέρεια, μια άγνωστη γη που δεν την ξέρουμε, που δεν την έχουμε εγκαταστήσει στο φαντασιακό-μας και γι’ αυτό αποδεικνύεται εξωτική, μαγική, κατάλληλη για ένα ταξίδι έξω από τη σφαίρα των αντιλήψεών-μας.

            Η Καριζώνη δεν είναι η μόνη που βουτά στη βυζαντινή ιστορία, για να συνθέσει το έργο-της. Η Κορομηλά μας ξενάγησε μαγικά στη μοίρα των βυζαντινών βασιλοθυγατέρων, ο Αγαπητός εξυφαίνει τα αστυνομικά-του μυστήρια σε τρία κείμενά-του, η Νικολαΐδου στον «Πλανήτη Πρέσπα» αποκαλύπτει τη μυστηριώδη αχλύ της εποχής, ενώ έξω από τη λογοτεχνία η Αρβελέρ επιμένει ιδιαίτερα στο πόσο πολύ το Βυζάντιο μοιάζει με τη δική-μας εποχή.

            Η Καριζώνη ασχολείται με τη μοίρα των ευνούχων, παιδιών που αφέθηκαν σε ένα ορφανοτροφείο, όπου πριν μπουν στην εφηβεία ευνουχίζονται για να μείνει η φωνή-τους αγγελική και να μην αποκτήσει τη χοντράδα των ανδρών. Το ίδιο παθαίνει και ο μικρός Ρος, που είναι γενικά ατίθασος και αναζητεί τον ιππότη που τον άφησε στο κολαστήριο. Παράλληλα, στο κτήμα του Φράγκου Φρανσουά ντε Κολλυνύ μια ομάδα ανδρών περιστρέφονται γύρω από τη μυστηριώδη όσο και σαγηνευτική Ρωξάνη, που μπήκε στη δούλεψη του αφεντικού: ο ίδιος ο Φρανσουά ματαιώνει τον αρραβώνα-του προτείνοντάς-της γάμο, ο ασπρομάλλης νεαρός Παραπινάκης φροντίζει τον κήπο αλλά δεν παύει να είναι ερωτευμένος μαζί-της, ο σοφός ιστορικός Χωνιάτης παρακολουθεί και στοχάζεται…

            Το έργο μαγεύει τον αναγνώστη πρώτα απ’ όλα με τη βυζαντινή σαγήνη, τη σαγήνη μιας εποχής που μας παρουσιάζει επαγγέλματα και αξιώματα, φαγητά και λουλούδια, συνήθειες και καθημερινές έξεις που δεν έχουμε ξαναδεί. Η Καριζώνη δούλεψε πολύ την ατμόσφαιρα και απέδωσε με γλαφυρότητα τον βυζαντινό κόσμο, χωρίς ωστόσο να αποφύγει τους αναχρονισμούς: κραυγαλέα μπορεί να θεωρηθεί η ανάγνωση των ιπποτικών μυθιστορημάτων («Καλλίμαχος και Χρυσορρόη», «Βέλθανδρος και Χρυσάντζα», «Λίβιστρος και Ροδάμνη» κ.ο.κ.) τον 13^ο αιώνα, ενώ αυτά γράφτηκαν αργότερα.

            Σ’ αυτή τη σαγήνη να προσθέσω και το παραμυθιακό στοιχείο, με μάγισσες και ιππότες, με νεράιδες και δάση, με σπάνιες πεταλούδες και κινούμενες άμμους. Το Βυζάντιο είναι τόσο ολοκληρωμένο σύμπαν, που σκέφτομαι ότι έχουμε ως πολιτισμός μια φοβερή παρακαταθήκη που δεν έχει σε τίποτα να ζηλέψει από τον γοτθικό κόσμο του Χάρυ Πότερ ή την αναγεννησιακή αίγλη του Dan Brown. Αρκεί μια ταλαντούχα πέννα να τον αξιοποιήσει…

 

 

Το δεύτερο πλεονέκτημά-του είναι ότι εναλλάσσει χρόνους και σκηνές, ενώ κυρίως πλέκει την ιστορία του Ρος με την ιστορία της Ρωξάνης. Στο μεγαλύτερο μέρος-του το μυθιστόρημα κινεί τα νήματα των δύο ιστοριών παράλληλα, βάζοντας τον αναγνώστη το δέλεαρ να κατανοήσει και να περιμένει να δει ποια είναι η μεταξύ-τους σχέση. Και γενικότερα πολλά πρόσωπα αλληλοδιαπλέκονται, χωρίς να φαίνεται πώς η πορεία του καθενός θα διασταυρωθεί με τις ιστορίες των άλλων.

 

            Τελικά όμως ο αναγνώστης μένει με μια γρήγορη κατάληξη, ένα βιαστικό κλείσιμο που συνδέει τα πρόσωπα αλλά… Η ταχύτητα της αφήγησης γίνεται απότομα γρήγορη και ακανόνιστη, χάνεται το βάθος, εξασθενεί ο ρυθμός. Αφετέρου, η συγκίνηση της αποκάλυψης γίνεται μελό, καταντά εύκολος συναισθηματισμός, χάνει το παιχνίδι της ταυτοτικής αναζήτησης ή της κρίσης συνείδησης, οι κακοί τιμωρούνται, ο ήρωας φεύγει… Οι τελευταίες σελίδες υπονομεύουν την όλη κατασκευή και τελικά το βιβλίο αποβαίνει ένα εξωτικό μπεστ-σέλερ.

 

[Ο πίνακας της κορυφής είναι έργο του Χ. Μακρή στο makris.pblogs.gr. Οι εικόνες λήφθησαν από: hellas.teipir.gr, www.hellinon.net, ebooks.edu.gr, chilonas.wordpress.com και en.academic.ru]

            Πατριάρχης Φώτιος