Ευρωεκλογές σήμερα και μπροστά στην αδιάφορη ψήφο είπα να δούμε τη θέση της λογοτεχνίας μέσα στο πολιτικό γίγνεσθαι. Και προφανώς δεν αναφέρομαι στο πόση λογοτεχνία (και αν) διαβάζουν οι πολιτικοί ή αν οι περισσότεροι προβάλλουν το διάβασμα ως βιτρίνα της επικοινωνιακής τους πολιτικής.
Αναφέρομαι στο πολιτικό μυθιστόρημα (ή έστω στο κοινωνικοπολιτικό), που προσπαθεί να συλλάβει τα δεινά της δημοκρατίας του σήμερα, να ανιχνεύσει μέσα στην πλοκή του τα αίτια της πολιτικής μας κακοδαιμονίας, να αποτυπώσει προβληματισμούς που θα ευαισθητοποιήσουν τους αναγνώστες και θα τους βοηθήσουν να σκεφτούν πολιτικά και κριτικά. Η γενικότερη αίσθηση είναι τέτοια μυθιστορήματα δεν υπάρχουν σε τέτοιο βαθμό ή σε τέτοια ποιότητα που να καθορίσουν τη σκέψη μας. Πέρασε η δεκαετία του ’70, όπου η πολιτική σήμαινε οργάνωση και εδραίωση της δημοκρατίας και η λογοτεχνία έκρινε (και καθόριζε) το πέρασμα από τη χούντα στον δημοκρατικό βίο της χώρας. Από τη δεκαετία του ’80 και σταδιακά όλο και περισσότερο η πολιτική λογοτεχνία φθίνει μαζί με τη γενικότερη αποχή από τα κοινά.Σήμερα, μπορώ να σκεφτώ τρεις-τέσσερις κατηγορίες πολιτικών έργων, που κάπως κινούν τα στάσιμα νερά.
α. κοινωνικοπολιτικά έργα που αναζητούν τα αίτια της πολιτικής παρακμής και βάλλουν περιφερειακά το πολιτικό σκηνικό μέσα από την ευρύτερη κοινωνική καθίζηση.
β. λογοτεχνικά κείμενα που ασχολούνται με την τρομοκρατία και συζητούν τη δράση της με όρους πολιτικούς.
γ. παρωδιακά και χιουμοριστικά έργα που ειρωνεύονται και σατιρίζουν το πολιτικό γίγνεσθαι, καθώς και τα τραγελαφικά όρια της μιντιακής δημοκρατίας μας.
(Η ευφυέστατη γελοιογραφία είναι δημοσιευμένη στα χθεσινά Νέα της 6ης Ιουνίου 2009)
δ. ιστορικά μυθιστορήματα και διηγήματα που ανασκαλεύουν τον Εμφύλιο, την Κυπριακή Τραγωδία, τις διεθνείς σχέσεις της Ελλάδας, τα
εθνικά συμφέροντα με
ρίζες σε άλλες εποχές. Έμμεσα δηλαδή η ιστορία έρχεται να φωτίσει τις καταβολές των σύγχρονων διχασμών και παθών.
Στην ουσία λίγα πράγματα, πιθανότατα γιατί η εποχή είναι περισσότερο ατομικιστική παρά συλλογική, περισσότερο ευδαιμονική παρά προοδευτική, περισσότερο των ατομικών μεριμνών παρά των κοινωνικοπολιτικών αγώνων.
δ. ιστορικά μυθιστορήματα και διηγήματα που ανασκαλεύουν τον Εμφύλιο, την Κυπριακή Τραγωδία, τις διεθνείς σχέσεις της Ελλάδας, τα
εθνικά συμφέροντα με
ρίζες σε άλλες εποχές. Έμμεσα δηλαδή η ιστορία έρχεται να φωτίσει τις καταβολές των σύγχρονων διχασμών και παθών.Στην ουσία λίγα πράγματα, πιθανότατα γιατί η εποχή είναι περισσότερο ατομικιστική παρά συλλογική, περισσότερο ευδαιμονική παρά προοδευτική, περισσότερο των ατομικών μεριμνών παρά των κοινωνικοπολιτικών αγώνων.
Καλή ψήφο ή γόνιμη αποχή
Πατριάρχης Φώτιος
19 comments:
πώς ακριβώς μπορεί να είναι "γόνιμη" η αποχή;
Προσωπικά δεν την πιστεύω. Αλλά για άλλους (όχι για αυτούς που απλώς βολεύονται με μια παραλία ή με έναν καναπέ) η αποχή μπορεί να σημαίνει αμφισβήτηση. Μεγάλη συζήτηση: ψήφος ή μη. Αν ναι, τι; Κι αν όχι, πώς: αποχή, άκυρο ή λευκό;
Πολίτης Φώτιος
Καλησπέρα Πατριάρχη.
Πιστεύω ότι κάθε καλό λογοτεχνικό κείμενο μπορεί να φωτίσει κοινωνικά ζητήματα και να θίξει πολιτικά ερωτήματα, χωρίς να χρειάζεται να δηλώνει ρητά μια συγκεκριμένη πολιτική οπτική ή τοποθέτηση ή την ενασχόληση με μια συγκεκριμένη πολιτική περίοδο. Για να λειτουργήσει αυτό βέβαια θα πρέπει και ο αναγνώστης να σκέφτεται ως μέλος μιας πολιτικής κοινωνίας.
Εύα, 1) αυτό δεν ισχύει για όλα τα καλά λογοτεχνικά κείμενα. Πολλά ασχολούνται με ατομικές-οικογενειακές υποθέσεις, με τον στενό κύκλο της ιδιωτικής ζωής, χωρίς να χάνουν σε αξία.
2) Φυσικά δεν δηλώνει το ίδιο το κείμενο αν είναι πολιτικό ή κοινωνικό.
3) Ούτε αρκεί ο αναγνώστης να σκέφτεται ως μέλος μιας κοινωνικής-πολιτικής ομάδας, πρέπει και ο συγγραφέας να βλέπει το όλο και όχι μόνο το άτομο.
--Με λίγα λόγια οι κατηγοριοποιήσεις λ.χ. "πολιτικό μυθιστόρημα" δεν είναι άτοπες. Είναι χρήσιμες, όταν βέβαια δεν λειτουργούν σαν καλούπια.
Πατριάρχης Φώτιος
Αναρωτιέμαι αν στην εποχή που διανύουμε -εποχή που η αποχή από την άσκηση ενός βασικού δικαιώματος του πολίτη θεωρείται "στάση" κι "άποψη"- ένα πολιτικό μυθιστόρημα θα είχε απήχηση. Μάλλον ρητορικό ακούγεται το ερώτημα.
Καλή μέρα.
Sue,
κι εγώ νομίζω ότι η σχέση μεταξύ αποχής από τα κοινά και απουσία πολιτικής λογοτεχνίας είναι αιτιώδης. Θα ήθελα όμως να σπάσει αυτός ο φαύλος κύκλος, κι ίσως κάποια στιγμή πρέπει και η λογοτεχνία να ταρακουνήσει τα λιμνάζοντα ύδατα. Δεν ξέρω μόνο αν μπορεί...
Πατριάρχης Φώτιος
Σε αντίθεση με τη real life, η πολιτική στη λογοτεχνία χρειάζεται επίμονο σκάλισμα της α λ ή θ ε ι α ς. Το μεγάλο πρόβλημα σήμερα, καθώς δεν υπάρχουν τα μεγάλα πολιτικά κινήματα και οι ενταγμένοι συγγραφείς-οραματιστές, είναι αυτό ακριβώς: το πολιτικό λογοτεχνικό εργο απαιτεί, στο στάδιο της προεργασίας, τρομερά δυνατή πολιτική (και όχι μόνο) ανάλυση από το μοναχικό συγγραφέα. Μόρφωση, αποστασιοποίηση, εμπειρία, δυνατότητα να εντάσσεις το καινούργιο που συνεχώς προκύπτει. (Πχ: μετανάστες μουσουλμάνοι: τι γίνεται με την υπεράσπιση της θρησκείας τους σε μια κοινωνία που ταυτίζει τη θρησκεία με το συντηρητισμό; τι είδους θεωρητική αναπροσαρμογή χριεάζεται, ώστε να μην μας φορεθεί ως λάβαρο η θεούσα με το μίνι;) Υπάρχει μεγάλη θολούρα. Βυθισμένοι στις ψεύτικες συνειδήσεις μας, μπερδεύουμε το πολιτικό με το "πολιτικοφανές" και το διαλεκτικά προοδευτικό με την καθημερινή "φιλελεύθερη" συμπεριφορά. Η αλήθεια βρίσκεται βαθιά και ενοχλεί ή πονάει.
Σήμερα όπως πάντα η πολιτική είναι επίκαιρη. Η οικονομική κρίση έφερε δεξιά στροφή πανευρωπαϊκά, όπως και με το κραχ του 29. ΓΙΑΤΙ; (αναρωτιέται ο συγγραφέας)
Στην Ελλάδα οι μόνοι που ξέρουν πολύ καλά τι και γιατί ψηφίζουν, και, παρολο που κάποιοι από αυτούς δεν πιστεύουν καν στη δημοκρατία, δεν διστάζουν ούτε μια στιγμή να αξιοποιήσουν "γονιμότατα" την ψήφο τους, είναι οι ακροδεξιοί: το 7% του ΛΑΟΣ είναι η μόνη πολιτική αλήθεια, παιδιά. Τα άλλα με τα "μπάνια" είναι παιδαριώδη.
Για να επανέλθω, ο ορίζοντας του πολιτικού προβληματισμού είναι ευρύτατος, επίκαιρος και πολύ φρέσκος πάντα. Αλλά θέλει παάαρα πολλή δουλειά (για να βγει και ωραίο λογοτεχνικά αποτέλεσμα). Ένα πρόσθετο εμπόδιο είναι ότι η δουλειά που θέλει απαιτεί τόσο χρόνο, ώστε στο μεταξύ, στην τρεχάτη εποχή μας, τα πράγματα μπορεί να έχουν αλλάξει.
επί τούτου, στη "Μέρα της Μελάνης" βαζω στο στόμα μιας ηρωίδας ένα (ακόμα) επιχείρημα για το γιατί οι παλιοί συγγραφείς ήταν τόσο καλοί. Η αλλαγή της κοινωνίας ήταν αργή, και μπορούσαν να την παρατηρούν με την ησυχία τους. Λένε ότι ο Φλωμπέρ έγραφε τη Μποβαρί 20 χρόνια. 20 χρόνια η τάξη της Μποβαρί, φρέσκια και ζωντανή,ακόμα, προσφερόταν σε παρατήρηση με κανονικότητα. 20 χρόνια σήμερα τι να πρωτοπαρατηρήσεις;
Αυτά!
H ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΤΗΣ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ "ΕΥΠΩΛΗΤΟΥ".
ΦΑΝΤΑΖΟΜΑΙ Η ΛΕΞΗ "ΕΥΠΩΛΗΤΟ" ΕΧΕΙ ΚΑΝΕΙ ΝΕΡΟΥΛΟΥΣ ΦΡΑΠΕΔΕΣ TA MYAΛA ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ ΚΙ ΕΚΔΟΤΩΝ ΚΑΙ ΓΙ ΑΥΤΟ ΚΙ ΕΧΟΥΜΕ ΑΜΕΤΡΗΤΑ ΒΙΒΛΙΑ-ΠΡΟΙΟΝΤΑ.ΛΙΓΟΙ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΝΑ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΟΥΝ ΩΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΕΣ ΚΙ ΟΧΙ ΩΣ ΕΜΠΟΡΟΙ.
ΠΟΙΟΣ ΣΗΜΕΡΑ ΘΑ ΣΥΓΚΡΟΥΣΤΕΙ,ΘΑ ΘΕΣΕΙ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ,ΘΑ ΕΠΙΤΕΘΕΙ ΚΑΤΑ ΜΕΤΩΠΟ ΚΑΙ ΛΟΙΠΑ ΑΛΛΑ ΩΡΑΙΑ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΑ ΣΤΟ ΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΟ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ,ΔΙΕΛΚΥΝΣΤΙΔΑ, ΕΚΔΟΤΕΣ ΚΑΙ ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΟ ΚΟΙΝΟ;(ΔΙΟΤΙ ΠΟΛΛΑ ΡΑΜΜΑΤΑ ΕΧΩ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΟΥΝΑ ΤΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ,ΚΑΛΑ ΚΟΥΜΑΣΙΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΔΑΥΤΟΙ).
ΑΣΕ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝΕ ΣΧΕΔΟΝ ΤΑ ΠΑΝΤΑ,ΕΙΠΩΘΕΙ,ΓΡΑΦΤΕΙ, ΓΥΡΙΣΤΕΙ ΣΕ ΤΑΙΝΙΕΣ,ΕΧΟΥΝΕ ΤΕΛΜΑΤΩΣΕΙ ΟΙ ΜΟΥΣΙΚΕΣ,ΠΑΤΑΜΕ ΟΛΟΙ ΣΤΟΥΣ ΠΑΛΙΟΥΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ,ΣΤΟΥΣ ΠΑΛΙΟΥΣ ΣΚΗΝΟΘΕΤΕΣ ,ΣΥΝΘΕΤΕΣ ΚΤΛ.
ΚΑΙ ΤΕΛΟΣ ΠΑΝΤΩΝ ΚΑΠΟΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΠΟΙΟΙ ΘΑ ΤΟΝ ΔΙΑΒΑΣΟΥΝΕ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ;ΑΦΟΥ ΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΙΝΑΙ ΚΟΜΜΑΤΙΚΑ ΚΙ ΟΧΙ ΠΟΛΙΤΙΚΑ!
ΚΙ ΟΣΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΧΗ...
ΑΥΤΗ Η ΑΠΟΧΗ ΕΧΩ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΣΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ,ΗΡΘΕ ΑΠΟ ΠΑΝΩ,ΔΕΝ ΒΓΗΚΕ ΑΥΘΟΡΜΗΤΗ ΚΙ ΑΛΗΘΙΝΗ,ΑΡΑ ΤΙ ΝΑ ΤΗΝ ΚΑΝΩ;ΘΑ ΜΟΥ ΠΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥ ΠΟΥ ΨΗΦΙΣΕΣ ΚΥΡΑ ΜΟΥ ΤΙ ΚΑΤΑΛΑΒΕΣ;
ΕΛΑ ΝΤΕ...ΤΙΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΜΕΝΑ ΘΑ ΣΥΝΕΧΙΣΟΥΝ ΝΑ ΤΙΣ ΠΑΙΡΝΟΥΝ ΑΥΤΑ ΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ "ΤΟΙΣ ΕΚΑΤΟ" ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΑΚΟΜΑ ΛΙΓΩΤΕΡΟ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΤΙΚΑ ΤΕΛΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΧΗΣ.
ΝΟΜΙΖΕΤΕ ΛOΙΠON ΟΤΙ ΕΝΑ ΠOΛITIKO
(ΜΗ ΚΟΜΜΑΤΙΚΑ ΙΔΩΜΕΝΟ) ΒΙΒΛΙΟ ΤΟ ΑΝΤΕΧΟΥΝ ΟΛΟΙ;Ο,ΤΙ ΚΙ ΑΝ ΕΙΝΑΙ;
ΕΠΙΤΡΕΨΤΕ ΜΟΥ ΝΑ ΦΕΡΩ ΩΣ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ ΠΟΥ ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΔΙΑΒΑΣΑ,ΤΗΝ "ΜΝΗΜΗ ΤΗΣ ΠΟΛΑΡΟΙΝΤ" ΤΗΣ ΜΑΡΛΕΝΑΣ ΠΟΛΙΤΟΠΟΥΛΟΥ.ΕΙΝΑΙ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟΤΡΟΠΟ ΑΛΛΑ ΑΝΤΙ ΓΙΑ ΤΖΑΖ ΚΛΑΜΠ ΚΑΙ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟΥ ΣΤΥΛ ΜΕΡΗ ,ΗΡΩΕΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΑΛΑ ΤΣΑΝΤΛΕΡ ΚΑΙ ΧΑΜΕΤ ΚΙΝΕΙΤΑΙ ΣΤΑ 1946,1976,2006, ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ,ΣΤΗΝ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ ΚΑΙ ΣΤΟ ΤΩΡΑ ΚΙ ΟΙ ΗΡΩΕΣ ΕΙΝΑΙ ΑΡΙΣΤΕΡΟΙ ΜΕ ΜΥΣΤΙΚΑ ΚΟΜΜΑΤΙΚΑ KAI ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΑ MAZI,ΜΙΣΗ ΚΑΙ ΠΑΘΗ KAI ΠΟΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟ ΑΥΤΕΣ ΤΙΣ ΤΡΟΜΕΡΕΣ ΕΠΟΧΕΣ,ΠΑΡΑΤΗΜΕΝΑ ΠΑΙΔΙΑ,ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΑ,ΙΝΤΡΙΓΚΕΣ ΚΑΙ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΕΚΑΤΕΡΩΘΕΝ ΚΑΙ ΤΕΤΟΙΑ.
Ο ΑΣ ΤΟΝ ΠΟΥΜΕ ΝΤΕΤΕΚΤΙΒ ΕΙΝΑΙ ΕΙΔΙΚΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ ΤΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ,ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΜΕΝΟΣ,Η ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΔΑ ΤΟΥ ΕΠΙΣΗΣ.ΑΝΤΙ ΓΙΑ ΟΥΙΣΚΙ ΠΙΝΟΥΝ ΤΣΙΠΟΥΡΑ,ΤΑ ΕΚΤΟΣ ΠΟΛΗΣ ΜΕΡΗ ΠΟΥ ΚΙΝΟΥΝΤΑΙ ΕΙΝΑΙ ΠΧ ΤΟ ΠΗΛΙΟ ΚΙ Η ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΓΕΝΙΚΩΤΕΡΑ-ΒΟΥΝΑ,ΑΝΤΑΡΤΕΣ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΤΟΤΕ ΔΥΟ ΠΛΕΥΡΕΣ-ΚΑΙ ΣΑΣ ΤΑ ΛΕΩ ΑΥΤΑ, ΓΙΑΤΙ, ΑΣΧΕΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΝ ΜΟΥ ΑΡΕΣΕ Η ΑΝ ΤΕΧΝΙΚΑ ΤΟ ΒΡΗΚΑ ΕΤΣΙ Η ΑΛΛΙΩΣ ΤΟ ΣΤΥΛ ΚΑΙ ΤΟ ΣΚΕΠΤΙΚΟ ΤΗΣ,ΑΝΑΡΩΤΗΘΗΚΑ ΠΟΣΟΙ ΚΑΙ ΠΟΙΟΙ ΘΑ ΤΟ ΕΠΕΛΕΓΑΝ ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΑΡΙΣΤΕΡΟΙ Η ΕΜΠΑΘΕΙΣ Η ΕΤΟΙΜΟΙ ΓΙΑ ΚΑΒΓΑΔΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΣΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΒΟΥΤΑΕΙ.
ΘΕΛΕΙ ΜΙΑ ΤΡΕΛΛΑΡΑ,ΜΙΑ ΠΕΡΙΕΡΓΕΙΑ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΜΙΑ ΑΠΟΣΤΑΣΗ.ΕΜΕΝΑ ΟΜΩΣ ΜΟΥ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΠΩΣ ΟΙ ΠΙΟ ΠΟΛΛΟΙ ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ ΕΙΝΑΙ ΤΩΝ ΝΤΕΡΜΠΥ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΠΙΠΕΔΑ....
ΑΡΑ;
ΥΣ.ΣΑΣ ΜΟΥΡΛΑΝΑ....Η ΣΠΟΥΔΗ ΓΑΡ ΤΟΥ ΝΕΟΦΩΤΙΣΤΟΥ(ΕΓΩ) ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΥΡΔΙΣΜΑΤΑΚΙ ΠΟΥ ΜΟΥ ΚΑΝΑΤΕ (ΕΣΕΙΣ)...
Pellegrina,
δεν ξέρω αν η πολλή δουλειά που χρειάζεται ή η μακρόχρονη παρατήρηση αποτρέπει τους συγγραφείς από το να ασχοληθούν με το πολιτικό μυθιστόρημα. Πιο πολύ το αποδίδω στη χαμηλή στάθμη της πολιτικής σκέψης του ελληνικού κοινού, που, όπως λες, σκέφτεται κομματικά και όχι πολιτικά.
Πατριάρχης Φώτιος
Απέδωσα την κομματική σκέψη στην Pellegrina και όχι στη Βιβή, όπως έπρεπε, της οποίας το όλο σκεπτικό με εκφράζει σε μεγάλο βαθμό.
Πολίτης Φώτιος
Δε θεωρώ ότι είναι απόλυτα ακριβής η τοποθέτηση του προβλήματος. Το ανταγωνιστικό δίπολο που αναφύεται στον καιρό μας νομίζω ότι έχει να κάνει με τη διάσταση ανάμεσα σε μια θεματική του ιδιωτικού και σε μια θεματική του δημόσιου βίου. Η λογοτεχνική γραφή της πρώτης κατηγορίας αποπνέει μια εγωκεντρική αντίληψη των πραγμάτων και του κόσμου, που υποβιβάζει το κοινωνικό πλαίσιο σε απλό φόντο της ατομικής πράξης. Είναι η λογοτεχνία, που συχνά πυκνά ονομάζει ο Κούρτοβικ "αυτιστική". Στον αντίποδα, έχω την αίσθηση ότι κερδίζει τελευταία έδαφος η λογοτεχνική επαναπροσέγγιση του κοινωνικού χώρου. Κι αυτό δεν είναι άσχετο μ' ό,τι συμβαίνει σε ιδεολογικό, κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο.
Παναγιώτη,
δεν κατάλαβα πού διαφωνείς. Κι εγώ, όπως κι άλλοι που μίλησαν, πιστεύουμε στη "διάσταση ανάμεσα σε μια θεματική του ιδιωτικού και σε μια θεματική του δημόσιου βίου.". Μήπως έχεις την αίσθηση ότι επανακάμπτει δυναμικά η κοινωνική λογοτεχνία και μαζί η πολιτική;
Πολίτης Φώτιος
Επί της ουσίας δε διαφωνώ, Φώτιε. Προσπαθώ μόνο να προσδιορίσω καλύτερα τους όρους της συζήτησης, γιατί απ' αυτούς επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό το περιεχόμενο και ενδεχομένως ο ιδεολογικός της χαρακτήρας. Έτσι, ο όρος "πολιτική" λογοτεχνία, είναι στενά συνυφασμένος με την στρατευμένη γραφή, που λίγο ως πολύ έχει -ευτυχώς- ξεπεραστεί. Απ' την άλλη, το θεματικό ενδιαφέρον που διαπιστώνω τελευταία για προβλήματα όπως η ανεργία, τα ναρκωτικά, η μετανάστευση, η πορνεία, το οικολογικό κτλ. μπορεί να μην εμπίπτουν στη στενή αντίληψη της πολιτικής λογοτεχνίας, αλλά διανοίγουν ένα προνομιακό πεδίο επανασύνδεσης του λογοτεχνικού με το κοινωνικοπολιτικό. Υπό αυτό το σκεπτικό, διατηρώ μια αμυδρή αισιοδοξία.
Παναγιώτη,
δηλαδή πιστεύεις, όπως κι εγώ αλλά και άλλοι, ότι το κοινωνικό μυθιστόρημα κερδίζει έδαφος. Ναι, κι αυτό μας βγάζει από το στενά ιδιωτικό που είχε αρχίσει να εγκαθιδρύεται τη δεκαετία του '80. Το καθεαυτό πολιτικό όμως (χωρίς τη στράτευση που εννοείς: αυτό κάπου το ονομάσαμε κομματικό) δεν ευδοκιμεί για τους λόγους που προαναφέραμε.
Πολίτης Φώτιος
Πάντως, κι αυτό με το "αυτιστικό" σηκώνει συζήτηση. Τα ανθρώπινα συναισθήματα είναι σπουδαίο κομμάτι της ζωής και το "ιδιωτικό" είναι η ζωή των περισσότερων ανθρώπων, έστω κι αν είναι "αδεια' και μοναχική. Το ζητούμενο είναι ο συνδυασμός, μέσα στο συνολο να βλέπεις το ατομο και αμφίδρομα.
Πιστεύω επίσης πως το μυθιστόρημα δεν μπορεί να αγνοήσει το άτομο, γιατι η φύση του (του μυθιστορήματος) είναι ακριβώς αυτή: να προβάλλει την ατομική ζωή μέσα ή και κόντρα στη συλλογική.
β) προσωπικά το "αυτιστικό" ή "ιδιωτικό" (που κι εμένα δεν μου αρ΄σει στην αποκλειστική εκδοχή του), το εχω προσεγγίσει κάπως διαφορετικά:
Το δύσκολο σήμερα, αν θέλεις να ασχοληθείς με θέμα κοινωνικό, πολύ περισσότερο πολιτικό, είναι να επιλέξεις ή ρ ω ε ς. Οι άνθρωποι είναι ισοπεδωμένοι, πώς να φτιάξεις αληθοφανείς αντιπροσωπευτικούς, ξεχωριστούς χαρακτήρες, με κάποιο "μέγεθος"; Γι αυτό μια λύση είναι και η καταφυγή στο φανταστικό που λέγαμε, που σου επιτρέπει αναληθοφανείς (αλλά αποτελεσματικές ιδεολογικά/συμβολικά) ακροβασίες.
Επίσης: Νιώθω μια παραξήγηση γύρω από τον όρο "αντιήρωας". Ο όρος αυτός αναπτύχθηκε ακριβώς στα πλαίσια ενός πολιτικού (και πάντως οπωσδήποτε κοινωνικού)περιεχομένου στη λογοτεχνία: είναι ο "απλός, καθημερινός ανθρωπάκος", που δεν έχει τίποτα ξεχωριστό. Σεβαστό, συμπαθές και ιδεολογικά, ως πολίτης, συμφωνώ.
ΟΜΩΣ: ο "αντιήρωας", την εποχή της (λογοτεχνικής)"δόξας" του ζούσε/δρούσε σε έναν κόσμο μ ε γ ά λ ω ν ιδέων, γεγονότων, και ανακατατάξεων. Η εποχή ήταν τόσο μεγάλη, που έκανε από μόνη της, με την παλή "παρουσία" της στο μυθιστόρημα, τον μικρό αυτό ήρωα μεγάλο, τραγικό φορέα της. (Συχνά έτσι έκανε και τους ανθρώπους στην πραγματική ζωή).
¨ομως, κατι "μεγάλο" (ή πάντως μεγεθυμένο) πρέπει να έχει, νομίζω, πάντα η λογοτεχνία.
Σήμερα που η εποχή είναι "μικρή", νιώθω ότι, αντίστροφα προς το "τότε", πρέπει με κάποιο τροπο να "μεγαλώσουμε" τους ήρωες. Ρομαντικά, φανταστικά, γκροτέσκα, μελλοντολογικά, κάπως. Αυτή η τάση, τα τελευταία χρόνια, να κάνουμε λογοτεχνικούς ήρωες τους "μικρούς" ανθρώπους μιας "μικρής" εποχής, γκρίζο πάνω στο γκρίζο,νομίζω οδήγησε σε μια αφόρητη ανία. Αυτό για μένα οδήγησε στο "αυτιστικό".
Συγνώμη για τη φλυαρία πάλι, παρασύρθηκα!
υγ: μπορεί όμως να μας προλάβουν καινούργιες "μεγάλες" εποχές. Αν και...
Pellegrina,
πώς τα καταφέρνεις πλειστάκις να διευρύνεις το θέμα της συζήτησης! Δεν πειράζει:
η εστίαση στο ατομικό και η ανάδειξη της "ιδιωτικότητας" είναι μια τάση που έχει όλες αυτές τις συνέπειες που περιγράφεις. Θυμίζω όμως ότι απλώς κοινωνικό (του οποίου έχουμε ικανά δείγματα) δεν σημαίνει κατ' ανάγκη και πολιτικό.
Πολίτης Φώτιος
ΔΗΛΑΔΗ ΒΡΕ ΠΑΙΔΙΑ,ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΗ ΣΤΕΝΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ;
ΕΠΑΝΕΡΧΟΜΑΙ ΚΙ ΕΠΙΜΕΝΩ,
ΑΛΛΟ ΠΡΑΓΜΑ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΘΕΜΑΤΩΝ,ΑΛΛΟ Η ΚΟΜΜΑΤΙΚΗ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗ ΘΕΣΕΩΝ.ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΔΩΣΕΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΣTENHΣ, ANOIXTHΣ ΑΝΤΙΛΗΨΗΣ, KAΛH, KAKH,O,TI ΘEΣ,ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΟΜΩΣ ΜΟΝΟ ΜΠΡΟΣΟΥΡΕΣ ΚΙ ΑΦΙΣΕΣ!ΚΑΜΙΑ ΣΧΕΣΗ,ΣΙΓΑ ΜΗΝ ΣΥΝΥΦΑΙΝΟΝΤΑΙ...
ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΝΕΙ Ο ΔΕΞΙΟΣ ΚΑΙ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΟΦΑΓΟΣ ΜΥΡΙΒΗΛΗΣ ΜΕ ΤΟ ΕΞΑΙΣΙΟ,ΑΝΤΙΠΟΛΕΜΙΚΟ ΤΟΥ "Η ΖΩΗ ΕΝ ΤΑΦΩ",ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΝΕΙ ΚΙ Ο ΑΡΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΕ ΤΟ ΕΞΑΙΣΙΟ, ΚΑΡΑΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟ ΤΟΥ "ΚΙΒΩΤΙΟ".Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΕΙΝΑΙ O ΣΤΡΑΤΕΥΜΕΝΟΣ,Ο ΜΥΡΙΒΗΛΗΣ ΟΧΙ;
Vivi,
δεν καταλαβαίνω πού διαφοροποιείσαι.
Πολίτης Φώτιος
ΜΜΜ,ΜΑΛΛΟΝ ΕΧΕΙΣ ΔΙΚΙΟ,ΔΕΝ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΟΥΜΑΙ ΑΚΡΙΒΩΣ,ΑΠΛΑ ΑΦΟΡΜΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΜΟΥ ΗΤΑΝ ΕΝΑ ΣΗΜΕΙΟ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΤΟΥ PX :Έτσι, ο όρος "πολιτική" λογοτεχνία, είναι στενά συνυφασμένος με την στρατευμένη γραφή, που λίγο ως πολύ έχει -ευτυχώς- ξεπεραστεί.ΚΑΙ ΘΕΩΡΗΣΑ ΟΤΙ ΑΥΤΟ ΤΟ ΕΥΤΥΧΩΣ ΑΚΥΡΩΝΕΙ ΑΔΙΚΑ ΠΟΛΛΑ ΚΑΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ.
Post a Comment