“Οι αλήθειες των άλλων”
εκδόσεις Κέδρος
2008
Είχα ξαναγράψει ότι ο Θέμελης ζει και γράφει στο φυσικό του περιβάλλον, όταν μιλάει για άλλες εποχές, απλώνει το πέπλο της ατμόσφαιρας του παρελθόντος, κεντάει τις λεπτομέρειες μια παλαιικής ζωής. Και βγήκα αληθινός με το τελευταίο του βιβλίο που αναφέρεται στη Μικρασιατική καταστροφή και πιο συγκεκριμένα στον εγκλιματισμό ενός Έλληνα, ο οποίος, ενώ καταρχάς έμεινε στις Κυδωνιές σαν Τούρκος, κατάφερε να περάσει στην Ελλάδα κουβαλώντας μπαούλα με χειρόγραφα και βιβλία, κειμήλια άλλων εποχών, κομμάτια της παράδοσης του τόπου.
Το θετικό κομμάτι του βιβλίου έγκειται, όπως προείπα, στη δυνατότητα του συγγραφέα να πλάθει άρτια τον κόσμο μιας άλλης εποχής, να μυεί τον αναγνώστη στο περιβάλλον της, να στήνει θεατρικά σκηνικά με προσοχή στις λεπτομέρειες και με μια γραφή που να αποτυπώνει το παρελθόν, χωρίς η ίδια να είναι παλιομοδίτικη ή παρωχημένη.
Κι εδώ τελειώνουν τα θετικά κι αρχίζουν οι επιφυλάξεις. Ο Θέμελης φαίνεται ότι άκουσε ότι το σύγχρονο ιστορικό μυθιστόρημα αποκαλύπτει μια νέα θεώρηση της ιστορίας και έσπευσε να το υιοθετήσει,
προκειμένου να μη σταθεί –όπως στα προηγούμενά του- μόνο στο κλίμα μιας άλλης εποχής, μακριά όμως από τους προβληματισμούς των καιρών μας. Τι κάνει λοιπόν; Ένα χειρόγραφο από το Άγιο Όρος αποκαλύπτει ότι ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος δεν σκοτώθηκε ηρωικά στην Πόλη, αλλά φυγαδεύτηκε κρυφά στον Άθω. Αυτή η φοβερή αλήθεια κλονίζει τα ιδεολογήματα που γαλουχούσαν γενιές επί γενεών και φυσικά δεν γίνεται εύκολα δεκτή από τους Έλληνες. Έτσι η ατμόσφαιρα Ηλία Βενέζη και Γιασάρ Κεμάλ, με τις ήπιες σκηνές χωρίς έντονη δραματικότητα, έρχεται να συναντήσει την «Ιερά Παγίδα» της Λείας Βιτάλη και την ανακίνηση ζητημάτων γύρω από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1454.
Πού είναι το πρόβλημα; Επειδή όλη η υπό
θεση στηρίζεται στο αποκαλυπτικό …χειρόγραφο, αυτό έπρεπε να είναι πειστικό και καλυμμένο με την αχλή της ιστορικής ανατροπής. Αντίθετα, ο Θέμελης το προσεγγίζει βιαστικά, ίσα ίσα που μιλάει γι’ αυτό, δεν πείθει για την αξιοπιστία του, δεν τονίζει την αλήθεια που φανερώνει με τρανταχτές …ενδείξεις, φανταστικές ή πραγματικές, που να δείχνουν την άλλη όψη των γεγονότων. Το αποτέλεσμα είναι όλο το εγχείρημα να στέκεται στο κενό, να μην εγκλωβίζεται ο αναγνώστης στη νέα αντίληψη των πραγμάτων και έτσι όλα να μένουν σε μια απλή απόπειρα και όχι σε ένα ουσιαστικό ξαναδιάβασμα της ιστορίας.
Ο Θέμελης ξαναγυρίζει στα γνώριμα εδάφη, αλλά παρασύρεται από τις σειρήνες των καιρών για ανανέωση και καινοτομίες και γι’ αυτό δεν έφτασε ξανά στο επίπεδο της χρυσής τριάδας των ιστορικών του μυθιστορημάτων.
εκδόσεις Κέδρος
2008
Είχα ξαναγράψει ότι ο Θέμελης ζει και γράφει στο φυσικό του περιβάλλον, όταν μιλάει για άλλες εποχές, απλώνει το πέπλο της ατμόσφαιρας του παρελθόντος, κεντάει τις λεπτομέρειες μια παλαιικής ζωής. Και βγήκα αληθινός με το τελευταίο του βιβλίο που αναφέρεται στη Μικρασιατική καταστροφή και πιο συγκεκριμένα στον εγκλιματισμό ενός Έλληνα, ο οποίος, ενώ καταρχάς έμεινε στις Κυδωνιές σαν Τούρκος, κατάφερε να περάσει στην Ελλάδα κουβαλώντας μπαούλα με χειρόγραφα και βιβλία, κειμήλια άλλων εποχών, κομμάτια της παράδοσης του τόπου.
Το θετικό κομμάτι του βιβλίου έγκειται, όπως προείπα, στη δυνατότητα του συγγραφέα να πλάθει άρτια τον κόσμο μιας άλλης εποχής, να μυεί τον αναγνώστη στο περιβάλλον της, να στήνει θεατρικά σκηνικά με προσοχή στις λεπτομέρειες και με μια γραφή που να αποτυπώνει το παρελθόν, χωρίς η ίδια να είναι παλιομοδίτικη ή παρωχημένη.
Κι εδώ τελειώνουν τα θετικά κι αρχίζουν οι επιφυλάξεις. Ο Θέμελης φαίνεται ότι άκουσε ότι το σύγχρονο ιστορικό μυθιστόρημα αποκαλύπτει μια νέα θεώρηση της ιστορίας και έσπευσε να το υιοθετήσει,
προκειμένου να μη σταθεί –όπως στα προηγούμενά του- μόνο στο κλίμα μιας άλλης εποχής, μακριά όμως από τους προβληματισμούς των καιρών μας. Τι κάνει λοιπόν; Ένα χειρόγραφο από το Άγιο Όρος αποκαλύπτει ότι ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος δεν σκοτώθηκε ηρωικά στην Πόλη, αλλά φυγαδεύτηκε κρυφά στον Άθω. Αυτή η φοβερή αλήθεια κλονίζει τα ιδεολογήματα που γαλουχούσαν γενιές επί γενεών και φυσικά δεν γίνεται εύκολα δεκτή από τους Έλληνες. Έτσι η ατμόσφαιρα Ηλία Βενέζη και Γιασάρ Κεμάλ, με τις ήπιες σκηνές χωρίς έντονη δραματικότητα, έρχεται να συναντήσει την «Ιερά Παγίδα» της Λείας Βιτάλη και την ανακίνηση ζητημάτων γύρω από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1454.Πού είναι το πρόβλημα; Επειδή όλη η υπό
θεση στηρίζεται στο αποκαλυπτικό …χειρόγραφο, αυτό έπρεπε να είναι πειστικό και καλυμμένο με την αχλή της ιστορικής ανατροπής. Αντίθετα, ο Θέμελης το προσεγγίζει βιαστικά, ίσα ίσα που μιλάει γι’ αυτό, δεν πείθει για την αξιοπιστία του, δεν τονίζει την αλήθεια που φανερώνει με τρανταχτές …ενδείξεις, φανταστικές ή πραγματικές, που να δείχνουν την άλλη όψη των γεγονότων. Το αποτέλεσμα είναι όλο το εγχείρημα να στέκεται στο κενό, να μην εγκλωβίζεται ο αναγνώστης στη νέα αντίληψη των πραγμάτων και έτσι όλα να μένουν σε μια απλή απόπειρα και όχι σε ένα ουσιαστικό ξαναδιάβασμα της ιστορίας.Ο Θέμελης ξαναγυρίζει στα γνώριμα εδάφη, αλλά παρασύρεται από τις σειρήνες των καιρών για ανανέωση και καινοτομίες και γι’ αυτό δεν έφτασε ξανά στο επίπεδο της χρυσής τριάδας των ιστορικών του μυθιστορημάτων.
Πατριάρχης Φώτιος
8 comments:
To 1453 δεν έγινε η άλωση;
Μύρωνα,
έχεις απόλυτο δίκιο. Κάτι με παρέσυρε και έγραψα κατά λάθος 1454. Ευχαριστώ για τη διόρθωση.
Πατριάρχης Φώτιος
Πατριάρχη, συμφωνώ απόλυτα με τα όσα λες για τις "Αλήθειες των άλλων". Πάντως έναν συγγραφέα που έχει περιεχόμενο,όπως ο Θέμελης, γενικά στην πορεία του τον παρακολουθείς με θετικό ενδιαφέρον.
Βρίσκω πολύ γοητευτική την ιδέα ενός Παλαιολόγου που δεν πέθανε και φυγαδεύτηκε στον Άθω. Θυμίζει λίγο αυτό με το Μότσαρτ που δεν πέθανε και κατέληξε να συλληφτεί από κλέφτες στην Ήπειρο και από κει με τον Αλή Πασά στα Γιάννενα στη «Ζαίδα: η καμήλα στα χιόνια» του Αλέξη Πανσέληνου.
Τι κρίμα αν δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες σας...
Πάντως οι τίτλοι των βιβλίων του κ. Θέμελη έχουν κάτι που παραπέμπει σε τηλεοπτική σειρά ή κινηματογραφική ταινία. Για παράδειγμα:
«Μια στιγμή (ζωή) δυο ζωές»
ή «Οι ζωές (οι αλήθειες) των άλλων»
Vivi,
παρακολουθώ τον Θέμελη, αλλά με όλο και λιγότερο ενδιαφέρον.
Πατριάρχης Φώτιος
Πόλυ,
χαίρομαι που σε ξαναέχουμε στην παρέα μας.
Η ιδέα είναι καλή, αλλά η λογοτεχνία δεν γράφεται με ιδέες (κάποιος το είπε αυτό). Ο Θέμελης έπρεπε και θα μπορούσε να χειριστεί καλύτερα την σπερματική αυτή ιδέα και να γράψει κάτι ανανεωτικό και ολοκληρωμένο. Δυστυχώς, κατά τη γνώμη μου, δεν τα κατάφερε.
Πατριάρχης Φώτιος
Η "Ζαϊδα" είναι πολύ ωραίο βιβλίο, μυθιστόρημα με πλοκή, δυνατούς χαρακτήρες (ένας μουσικός, δήθεν ο Μοτσαρτ κι ένας επτανήσιος ποιητής, φανερά ο Σολωμός με άλλο ονόμα), γύρω τους ο πολυπρόσωπος κόσμος της ελληνικής επανάστασης αναπλασμένος με ένα φιλοσοφικό τρόπο, ιδέες για την τέχνη, την ελευθερία και την ανθρωπινη ύπαρξη δεμένες διαλεκτικά και ενσωματωμένες σε μια περιπετεια, ένα ταξίδι στην Ελλάδα (όχι όμως αναγκαστικά του τότε, παρά τον Αλή Πασά, παρά τα πλουσιότατα -ίσως λίγο πάνω από τα δικά μου γούστα- πραγματολογικά και γλωσσικά). Νιώθεις οτι λέει κάτι καινούργιο, κάτι διαφορετικό, ότι υπήρχε ένας λ ό γ ο ς-πέρα παό την πλοκή και την περιπετεια- που γράφτηκε το βιβλίο. Στο τέλος μένεις με την εντύπωση ότι διάβασες μια αναπαράσταση, μια "επανανάγνωση",με παραδοσιακά(¨οχι φολκλόρ) ελληνικά στοιχεία, της ανθρωπινης μοίρας και ύπαρξης.
Τον Θέμελη τον αγνοώ. Ίσως ομως φταίει ότι γενικα΄δεν με τραβάνε τα ιστορικά,και τον Πανσέληνο απλώς έτυχε και τον διάβασα.
Συμφωνώ απολύτως ότι η "Ζαίδα" είναι ένα εξαιρετικό βιβλίο.
Δεν ήθελα να ξεστρατίσω τη συζήτηση. Ήθελα να πω απλά ότι - ως συνήθως - όλα έχουν ξαναειπωθεί και μάλιστα η πρώτη φορά ήταν και μεγαλοφυής και με βάθος. Με αυτή την έννοια ένα παρόμοιο εύρημα δεν είναι πια τόσο πρωτότυπο και εν πάση περιπτώσει δημιουργεί, για έναν ακόμα λόγο, προσδοκίες για κάτι "ανανεωτικό και ολοκληρωμένο".
Post a Comment