Sunday, June 21, 2009

3 χρόνια: βιβλία, γνώμες, απόψεις, διάλογοι

Aντιδράσεις και αντιρρήσεις

3 χρόνια Βιβλιοκαφέ, με τα γλυκά και τους καφέδες-μας, με τα βιβλία και τα σχόλιά-μας, με τα ροφήματα, κρύα ή ζεστά, με τις προτάσεις και τις βιβλιοπαρουσιάσεις-μας. 304 αναρτήσεις, 153 βιβλιοπαρουσίασεις… Πιότερο σημαντικό είναι η διαδραστικότητα που με συνδέει με όλους εσάς που μπαίνετε στο καφενεδάκι-μας, διαβάζετε και πίνετε, σχολιάζετε ή περνάτε αθόρυβα το απόγευμά-σας… Σε σας χρωστάω γόνιμους διαλόγους, αποτελέσματα στατιστικών, σχόλια και καταθέσεις πάνω στα βιβλία που εκδόθηκαν πρόσφατα ή σε συγγραφείς που χρόνια τώρα ομορφαίνουν τις ελεύθερες ώρες-μας.
.
42 αναγνώστες (followers) έχουν διαλέξει το Βιβλιοκαφέ για τακτικό-τους στέκι κι άλλοι τόσοι για περιστασιακά περάσματα. Τους ευχαριστώ όλους για τη συντροφιά τα κρύα βράδια του χειμώνα και τα ζεστά μεσημέρια του καλοκαιριού.
.
Φέτος, ωστόσο, δε θα μιλήσω για τα πεπραγμένα –ή καλύτερα για τα γεγραμμένα-μου. Θα αφήσω το λόγο στους επικριτές-μου, που έχουν να μου καταλογίσουν μύρια όσα. Ειδικά ένας συγγραφέας, του οποίου το βιβλίο -υποψιάζομαι- κρίθηκε από αυτόν τον ιστότοπο αρνητικά, κατεβαίνει ανώνυμος (ούτε καν ψευδώνυμος), για να με στολίσει σαν χριστουγεννιάτικο δέντρο… σημειώνοντας συν τοις άλλοις ότι είμαι ανώνυμος!!! Αλλά κι άλλοι έχουν παρατηρήσει σαθρά και σάπια σ’ αυτήν την προσπάθεια και με τόλμη μού επιτίθενται, λίγοι με διάθεση διαλόγου και πολλοί “φωναίς και οργάνοις”. Αφιερωμένο, λοιπόν, σ’ αυτούς που με βοηθάνε να γίνω καλύτερος…:
.
- 9.3.2009: «Αν δεν βλέπετε ούτε χαρακτήρες, ούτε πλοκή, ούτε γλώσσα αλλά μόνο κακοχωνεμένο φιλοσοφικό στοχασμό, τότε μάλλον διαβάζετε κομμάτι βιαστικά ή βιάζεστε να ξεπετάξετε μια καταδικαστική κριτική για να επιβεβαιώσετε το επίθετο «Μέγας» του Φώτιου, να νιώσετε κι εσείς μεγάλος κριτικός.» (Σπύρος Γιανναράς)
- > [Για την υπογραφή μου «Πατριάρχης Φώτιος»:] «μη μου πείτε ότι το ψευδώνυμο αυτό δεν κρύβει απύθμενη οίηση»(Σπύρος Γιανναράς)
- > «προκλητική και κατά συρροήν κατεδαφιστική γνώμη του αυτοαποκαλούμενου κριτικού με το όνομα Πατριάρχης» και με ονομάζει «δειλό μασκοφόρο Πατριάρχη, ο οποίος μοιράζει λογοτεχνικές «κόκκινες κάρτες» κατά το δοκούν με επειχηρηματικές στρατηγικές που εξαντλούνται στις 300 λέξεις των ισχνών του κειμένων.» (Perastikos)
- 27.3.2009: «Απλά διαφωνώ καθετα με αυτη την προχειρολογία κάποιων ελληνικών μπλογκ, που εκφέρουν έναν αφοριστικό λόγο, κειμενολεζάντας, από καθέδρας και με υψωμένο δάχτυλο, διχως να στηρίζουν τα λεγόμενα τους με επιχειρήματα… Θάψτε όποιον θέλετε αγαπητέ μου, αλλά μπείτε στον κόπο να εκτεθείτε και εσείς εξηγώντας στο ποίμνιο σας το γ ι α τ ί ακριβώς, με λόγο και ανάλυση τουλάχιστον ισάξιο του "προς ταφή"» (Αλδεβαράν)
> «Ο άγνωστος Χ με το κωδικό όνομα Πατριάρχης, ο συγγράφων λιπόσαρκα κείμενα τα οποία βαφτίζει κριτικές(;), κατά συντριπτική πλειοψηφία ισοπεδωτικά αρνητικές, λέει από το ηλεκτρονικό του λαγούμι ευθαρσώς την γνώμη του … Αυτό που προτείνω να κάνουμε είναι να τον αφήσουμε στην ανυποληψία του και να μην ασχολούμαστε μαζί του. Ας του σερβίρουμε ένα Καφέ με παξιμάδι κι ας τον αφήσουμε στην ησυχία της ηλεκτρονικής του σπηλιάς...» (Χanax)
- > «Πρόβλημα με τον εαυτό του φαίνεται να έχει ο Πατριάρχης. Η φοβερή οίηση και η χολή πάνε συχνά μαζί. Ο καημένος δεν μπορεί καλά καλά να διαβάσει αξιοπρεπώς ένα βιβλίο, πόσο δε μάλλον να το κρίνει. Κρύβεται πίσω από την ανωνυμία του, κατεδαφίζει και απολαμβάνει ναρκισιστικά τα λόγια του. Η σκευή του φαίνεται εξαιρετικά ισχνή: έχει τσαλαβουτήξει σε κάποια στοιχειώδη κείμενα θεωρίας λογοτεχνίας και αναμασά ιδέες σαν τον τελευταίο άκαπνο «σχολιαστή» του Σαββατοκύριακου χωρίς καμία αγάπη για τη λογοτεχνία, αλλά μόνο για το παραφουσκωμένο του εγώ... Μην του δίνετε σημασία. Αυτή είναι η μόνη αντιμετώπιση που του αξίζει. Μπάς και στραφεί προς κανένα καθρέφτη να δει την αλήθεια κατάμουτρα...» (Anonymous)
- 13.4.2009: «Είναι τρομερά αστεία τα κείμενά σου. Ακριβώς διότι κάθε φορά που χτυπάς τα πλήκτρα αποκαλύπτεις την απύθμενη αγραμματοσύνη σου, την ασχετοσύνη του κακομοίρη, του ψωριάρη (με όρους Καραγκιόζη) που θέλει να γίνει Πατριάρχης.» (Anonymous)
- 26.4.2009: «Τσιμπάς δίχως δόλωμα έρμε, να σε δω όταν θα ρίξεις τα ράσα, όταν θα πέσει τούτη η φιδίδια προβιά.» (Anonymous)
- 20.5.2009: «Ποιος σας τα έχει μάθει αυτά αναρωτιέμαι.. Αυτό το μένος είναι πάντως εξαιρετικά ενδιαφέρον...» (Giorgio)
.
Έχω καιρό να φάω βρίσιμο και έχω αρχίσει να ανησυχώ…! Σταχυολόγησα απόψεις που αναρτήθηκαν μέσα στο 2009. Πήρα το μυστρί και μάζεψα όση λάσπη κόλλησε στην πόρτα, στα παράθυρα, στους τοίχους του Βιβλιοκαφέ… Μόλις μαζέψω κι άλλη, λέω να χτίσω μια ακόμα αίθουσα για να στεγάσω τραπεζάκια και κουζίνες και ένα ακόμα τζάκι. Όποιος συγγραφέας νομίζει ότι δεν έχει κανένας το δικαίωμα να κρίνει αρνητικά τα έργα του και γι' αυτό πρέπει να τα προστατεύσει επιτιθέμενος στον αναγνώστη του, καλά θα κάνει να βγει από τον γυάλινο πύργο του.
.
Από την άλλη, στοχάζομαι πάνω στις ατέλειές-μου και ακούω όλους όσοι έχουν να πουν κάτι εποικοδομητικό. Σκοπεύω από φθινόπωρο να κάνω αλλαγές, όσες κρίνω σκόπιμες κι όσες η ιδιοσυγκρασία-μου μου επιτρέπει. Περιμένω, λοιπόν, από όλους τους φίλους του Βιβλιοκαφέ να προτείνουν συγκεκριμένες ιδέες για ανανέωση και βελτίωση.
Καλές αναγνώσεις και γεύσεις σε όλους.
Πατριάρχης Φώτιος

41 comments:

ioeu said...

και στα...επόμενα!

;)

Πάπισσα Ιωάννα said...

ioeu,
ξέρω πάντα ότι συχνάζεις στο καφενεδάκι μας. Αν κάτι θετικό γίνεται σ' αυτήν τη κουζίνα, ας κρατήσει.
Ε υ χ α ρ ι σ τ ώ
Πατριάρχης Φώτιος

Pellegrina said...

Περνάμε φίνα! Προσωπικά εδώ μέσα εκφράζομαι, οπότε περνάω ωραία και είναι μια αφορμή να σκεφτώ. Με άλλα λόγια, σε χρησιμοποιώ ασύστολα, οπότε το ευχαριστώ είναι λίγο!

Πάπισσα Ιωάννα said...

Pellegrina,
αυτός είναι ο στόχος μου: να με εκμεταλλευτείτε...!!! αν αυτό σας κάνει να σκέφτεστε κι έτσι να αντιγυρίζετε την ωφέλεια με σχόλια και με νέα τροφοδοσία.
Να είσαι καλά
Πατριάρχης Φώτιος

Πόλυ Χατζημανωλάκη said...

Πατριάρχα,

Δυστυχώς δεν προλαβαίνω πάντα να παρακολουθώ τη ροή των βιβλιοπαρουσιάσεων και των αναρτήσεών σας.
Ακόμα και έτσι όμως, ελλιπώς, καταγράφω και εγώ ωφέλεια γιατί είχα την ευκαιρία «να σκεφτώ» όπως λέει η Πελλεγκρίνα αλλά και να αλλάξω την άποψή μου όπως έγινε στη γόνιμη συζήτηση για το βιβλίο του Μάρκαρη και αλλού.

Σας εύχομαι λοιπόν μακροημέρευση ιστολογική - και όχι μόνο - και καλή συνέχεια.

Δεν συμφωνώ πάντως με την επιλογή σας να ανθολογήσετε τη λάσπη που εξετόξευσαν εναντιον σας διάφοροι – πιθανόν μη ευνοηθέντες συγγραφείς – σχολιογράφοι, ιδιαίτερα σε μια μέρα αναστοχασμού.
Μπορεί οι αναρτήσεις οι φτιαγμένες από λάσπη, ή προς εσάς αυτή τη φορά, ή προς αλλήλους όταν αυτή εκτοξεύεται από κριτικούς εφημερίδων, ή που αφορά λογοτεχνικά βραβεία ή μεταφράσεις να εξάπτουν τα πάθη όλων μας και να αυξάνουν την επισκεψιμότητα και τα σχόλια, δεν είναι όμως αυτό που εγώ θα σας συμβούλευα για το Βιβλιοκαφέ σας, μια και ζητάτε τη γνώμη ημών των followers.

Η συζήτηση για τις αναγνώσεις και τα βιβλία και για θέματα που ανακύπτουν από εκεί είναι πιο εσωτερική, αλλά αυτή σας πάει καλύτερα. Ανοίγοντας τέτοιες συζητήσεις ε κ τ ω ν π ρ α γ μ ά τ ω ν δημιουργείτε μια παράδοση και έναν σημαντικό και απαραίτητο δημόσιο χώρο που θα υπερβαίνει εμπράκτως (επαναλαμβάνομαι) τα κακώς κείμενα χωρίς να επιμένει στον εκτονωτικό αλλά αδιέξοδο σχολιασμό τους.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Πόλυ,
σ' ευχαριστώ για τις ευχές. Δεν ανάρτησα τις "παρατηρήσεις" για να κερδίσω σε επισκεψιμότητα... Μακριά από μένα οι σκοποί αυτοί.
Προσδοκώ πιο πολύ αυτήν την "εσωτερική" αναμόχλευση που συμβαίνει μέσω των αναγνώσεων, των συζητήσεων, των διαφωνιών.
Ευχαριστώ για την παρουσία σου
Πατριάρχης Φώτιος

anagnostria said...

Αγαπητέ Πατριάρχη, συγχαρητήρια για το θάρρος σου να αναρτήσεις όλα τα επικριτικά (υβριστικά θα έλεγα) σχόλια που έγιναν εις βάρος σου. Νομίζω εκθέτουν τους επικριτές και όχι εσένα. Χρόνια πολλά για τα "γενέθλιά" σου που συμπίπτουν με τα δικά μου.

Μαρία Δριμή said...

Δεν σχολιάζω συχνά, όμως περνάω από κάθε σου ανάρτηση και νομίζώ ότι το ιστολόγιο αυτό είναι ξεχωριστό. Η αντίθετη γνώμη είναι πάντα δικαίωμα, αρκεί να μην είναι εγωκεντρικά τυφλή.
Συνέχισε την όμορφη προσπάθειά σου.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Anagnostria,
θυμόμουν κι εγώ ότι έχουμε την ίδια μέρα γενέθλια και περίμενα να αναρτήσεις κάτι για να ευχηθώ. Σ' ευχαριστώ για τις ευχές σου.
Καλές αναγνώσεις
Πατριάρχης Φώτιος

Vivi G. said...

Γενέθλια λοιπόν κατά κάποιο τρόπο! Έι,να τα εκατοστήσεις!
Ως καινούργια να πω δυο πράγματα:
1.είχα ρίξει μια ματιά και σε άλλα βιβλιοφιλικά ιστολόγια,το Βιβλιοκαφέ είναι αυτό που αμέσως με κέρδισε διότι δείχνει απίστευτη ποιότητα,χωρίς τις διανοουμενίστικες παπαρολογίες που προσωπικά τις σιχαίνομαι,ξέρεις με κείνα τα εκτενή μπλαμπλα και με λέξεις δήθεν και με αναφορές σε διάφορους "ειδικούς" κτλ κτλ...
2.μέσα από σχόλια φίλων και βεβαίως τις αναρτήσεις σου μου έχουνε ήδη προκύψει πολλά καλά βιβλία που αλλιώς αμφιβάλλω αν θα τα διάβαζα(πχ το βιβλίο του Πανσέληνου "Ζαϊδα ή η καμήλα στα χιόνια" που διαβάζω τώρα και δεν το είχα πάει χαμπάρι...)

Πάπισσα Ιωάννα said...

Maria Jose,
σ' ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια. Δεν υποστηρίζω ότι είμαι αλάθητος, ούτε ότι είναι ρεαλιστικά εύκολο να γίνω καλύτερος. Μπορώ ωστόσο να δεχτώ την όποια κριτική, αρκεί να ξέρω ή να εικάσω ότι γίνεται γόνιμα και καλοπροαίρεται και όχι για να βγουν απωθημένα, ή να αντεκδικηθούν τα όποια αρνητικά μου σχόλια. Ακόμα κι από τους υβρεολόγους μου προσπαθώ να βρω τον πυρήνα της κριτικής τους...
Καλό απόγευμα
Πατριάρχης Φώτιος

Πάπισσα Ιωάννα said...

Vivi,
σ' ευχαριστώ για τα λόγια σου. Σε καλωσορίζω στην παρέα μας και σε διαβεβαιώ ότι η παρουσία σου -όπως και πολλών άλλων- είναι εξίσου αποτελεσματική και ωφέλιμη και για μένα.
Πατριάρχης Φώτιος

Βαγγέλης Μπέκας said...

Χρόνια πολλά!

Συμφωνώ ή διαφωνώ με τις απόψεις του εκάστοτε post σου, το στυλ σου μ αρέσει.
Ειδικότερα το γεγονός ότι συχνά πυκνά ανοίγεις «s τράπεζες» για συζήτηση θεμάτων. Είναι κάτι που δίνει ζωντάνια στο blog σου.

Όσο γι αυτούς που βρίζουν, εφόσον ορμάς, είναι φυσικό να δεχτείς βέλη...

Πάπισσα Ιωάννα said...

Vita,
ευχαριστώ κι εσένα με τη σειρά σου.
Πάντα καλά να γράφεις, πάντα καλά να διαβάζεις.
Πατριάρχης Φώτιος

Sue G. said...

Από την αρχή, έβρισκα τις αναρτήσεις σας διαφορετικές - η όψη των βιβλίων που δεν λέγεται, η "κόντρα" άποψη του ενημερωμένου (ανα)γνώστη χωρίς κάποια εμπάθεια. Σε ότι με αφορά, με έχει βοηθήσει να εμβαθύνω σε κάποια ζητήματα. Εύχομαι καλή συνέχεια.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Sue,
να είσαι καλά. Προσπαθώ να μην βαυκαλίζομαι ότι έχουμε σπουδαία λογοτεχνία και γι' αυτό τα καλά βιβλία που διαβάζω κάθε χρόνο δεν αγγίζουν διψήφιο αριθμό. Για κάθε άλλο, οφείλω να εξηγήσω τι και γιατί δεν μου άρεσε. Αν αυτό το κρίνετε κάτι, σας ευχαριστώ όλους.
Πατριάρχης Φώτιος

Pellegrina said...

Πρόταση: αυτά "τα καλά βιβλία" στο τέλος της χρονιάς μάζευέ τα σε ένα ποστ ανακεφαλαιωτικό. Την εποχή που κυκλοφορεί η σάρα και η μάρα από "καινούργια", να θυμόμαστε λίγο και τα "παλιά" (Δηλαδή τα ...ενός έτους!), μήπως το δώρο των Χριστουγέννων πιάσει καλύτερα τόπο!

(αλήθεια, τι αρρώστια είναι κι αυτή με το "νέο" στο χωρο του βιβλίου; σαν απορρυπαντικό;:))

Βαγγέλης Μπέκας said...

Pelegrina, η λέξη «New» είναι τo πιο ισχυρό διαφημιστικό χαρτί του εμπορίου.
Μπορεί για μας το βιβλίο να ναι πάθος, για τους περισσότερους, όμως, που το εμπορεύονται είναι χρήμα!

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΝΙΔΑΡΗΣ said...

Χα! Πάρτυ γενεθλίων με τους επικριτές του ιστολογίου; Καλό κι αυτό!

Συμφωνώ με τον Βίτα Μι, να μην προσθέσω πολλά.

Μόνο τη θεσούλα ότι το βιβλίο είναι ένα πνευματικό παιδί και, όπως ακριβώς και με το φυσικό αντίστοιχο, ο πατέρας/η μάνα σπεύδει να το προστατεύσει, ακόμα κι αν είναι παλιόπαιδο. Απλά, σε αυτές τις περιπτώσεις, απαιτείται ίσως μιας μορφής ταπεινότητα από το συγγραφέα, είτε την κριτική την ασκεί ο αγαπημένος της Νιόβης Κούρτοβικ, είτε ο τελευταίος των αναγνωστών.

Κατά τα άλλα ο οικοδεσπότης είναι αρκούντως αυστηρός, ούτε λόγος να γίνεται!

Τελικά πρόσθεσα κάμποσα. Καλή συνέχεια εύχομαι στο ιστολόγιο.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Παναγιώτη,
ευχαριστώ για τις ευχές. Ώστε "αρκούντως αυστηρός"; τα κατάφερες: του χρόνου θα είσαι κι εσύ στο πάρτι με τους επικριτές!!!
Ας σοβαρευτούμε: Μου αρέσει αυτό που λες για τον πατέρα-συγγραφέα που υπερασπίζεται το παιδί-του, αν και είναι βρομόπαιδο. Τις περισσότερες φορές λόγω πατρότητας/μητρότητας δεν καταλαβαίνει τη βρομοπαιδίαση του γιου-του. Όχι ότι εμείς είμαστε καλύτεροι με τα παιδιά-μας...
Πατριάρχης Φώτιος

Anonymous said...

Χρόνια πολλά και από εμένα

Pellegrina said...

Παιδιά, θα σας πω μια ιστοριούλα: μια πολύ μεγάλη σκηνοθέτρια, η ιρανή Σαμίρα Μαχμαλμπάφ (παγκοσμιας φήμης, φίρμα πραγματική και κριτής η ίδια στα μεγαλύτερα φεστιβάλ )βρέθηκε, με την τελευταία της ταινία, το "Two legged horse" -που δεν νομίζω να δούμε στην ελλάδα- στην κόψη της γλώσσας των κριτικών. Ξεπερνώντας κατά πολύ τα "όρια' που υποσυνείδητα ο δυτικός κόσμος βάζει σε ό,τι αναμένει από μια "ιρανική" ταινία, έφτιαξε μια συμβολική αναπαράσταση των διαχρονικών και αναλλοίωτων σχέσεων βίας, εξουσίας και αλλοτρίωσης, μεσα από την απλή ιστορία ενός φτωχού -αλλά αρτιμελούς- παιδιού, που ένα ακρωτηριασμένο από τον πόλεμο πλουσιόπαιδο το "νοικιάζει" για να το χρησιμοποιεί σαν άλογο! Η ταινία παρουσιάστηκε μετάξύ άλλων στο Τορόντο. Στο τέλος της προβολής, σε αίθουσα όπου δεν έπεφτε καρφίτσα, ένας τυχαίος θεατής σηκώθηκε αγανακτισμένος και της φώναξε κατάμουτρα: "δεν εχω ξαναδεί στη ζωή μου πιο ηλίθια ταινία!"
Η Μαχμαλμπάφ (που κατατάσσεται στου 50 καλύτερους σκηνοθέτες όλων των εποχών, και έχει παρουσιαστεί από περιοδικα΄σαν τους ΤΙΜΕS ως μία "από αυτούς που θα αλλάξουν τον κόσμο"!,με τη φωτογραφία της ανάμεσα στον Νταβίντσι και τον Σαρτρ!!),προσπαθώντας να συγκρατήσει δάκρυα (έτσι λέει το ρεπορτάζ) του είπε ευγενικά..ευχαριστώ για την παρέμβαση και μετά άρχισε, με επιχειρήματα, να του ..απαντάει ευγενικά και κομπιάζοντας (δεν είναι και εξπέρ στα αγγλικά), υπερασπιζόμενη το εργο της...

Ήθελα να πω, οι αντιδράσεις διαμαρτυρίας στην κριτική είναι αντιστρόφως ανάλογες της αξίας αλλά και του πάθους του δημιουργού. Για τον απλούστατο λόγο, ότι ο αληθινός δημιουργός ειναι κατα βάθος μοναχικός, παθιασμένος με το εργο του και απλώς χρησιμοποιεί ΤΑ ΠΑΝΤΑ για να προχωρήσει σε αυτό. Κι αν η ανθρώπινη πλευρά του φυσικά πονάει με τη σκληρή κριτική και χαίρεται σαν παιδάκι με την καλή, η "άλλη", η δαιμονική, κατά βάθος δεν δίνει δεκάρα για κανέναν και για τίποτα! Απλώς ΑΡΠΑΖΕΙ ό,τι μπορεί (εννοώ ως δίδαγμα)για να συνεχίσει.

Αν αυτά που λεώ σας φαίνονται υπερβολικα΄, τρελά, ρομαντικά και πιθανότατα τα λόγια ενός εξαιρετικού ψώνιου, τότε σκεφτείτε αντίστροφα και πείτε μου, ψύχραιμα: ΤΙ ΑΚΡΙΒΩΣ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ, ΛΟΙΠΟΝ, Η ΘΕΤΙΚΗ ΚΡΙΤΙΚΗ; Δηλαδή ωραία, χαρήκαμε και καμαρώσαμε, αλλά εννοώ τι προσφέρει επί της ουσίας, για τη συνέχεια. Και στη γιαγιά μου έλεγαν "γεια στα χερια σου" για το παστίτσιο, περί αυτού πρόκειται;

(σχήμα λόγου, η γιαγιά μου δεν εφτιαχνε παστίτσια, ηταν επαναστάτρια! Οπαδός του τρότσκι παρακαλώ!:)

Αυτά!

Pellegrina said...

καλημέρα, δυο διευκρινίσεις στο χτεσινοβραδινό κατεβατό:

α) εννοώ τι προσφέρει σ τ ο σ υ γ γ ρ α φ έ α η θετική κριτική (καθότι φυσικά στην ιστορία της λογοτεχνίας, που είναι και ο κυριος σκοπός της κριτικής, ασφαλώς και προσφέρει).

β)στην ιστορία με τη Σαμίρα μερικές λεπτομέρεις είναι ανακριβείς, αλλά δεν αλλάζουν καθόλου το αποτέλεσμα, γι αυτό θεωρώ περιττες τις διορθώσεις (δεν είμαι ρεπόρτερ!)

Πάπισσα Ιωάννα said...

Akamas,
σ' ευχαριστώ για τις ευχές. Περιμένω πάντα σχόλια και παροτρύνσεις.
Πατριάρχης Φώτιος

Πάπισσα Ιωάννα said...

Pellegrina,
πολλοί θα αναρωτιόντουσαν τι προσφέρει η αρνητική κριτική. Έχουν δοθεί -και εδώ- πολλές απαντήσεις. Εσύ προχωράς στο "αυτονόητο".
Ιδού μερικές πρόχειρες σκέψεις:
1. αποτελούν το κόσκινο για την κατάταξη ή όχι του έργου στην ιστορία της λογοτεχνίας (το είπες, γι' αυτό πάμε παρακάτω)
2. ενθαρρύνουν τον δημιουργό στο να συνεχίσει. Τα θετικά σχόλια αναπτερώνουν τον καλλιτέχνη να εξακολουθήσει να δημιουργεί, ίσως και ακόμα καλύτερα από πριν.
3. τονίζουν τα θετικά στοιχεία του έργου, στην ουσία τα υποδεικνύουν και στον ίδιο, με αποτέλεσμα να του προτείνουν έμμεσα να τα συνεχίσει.
4. παραδειγματίζουν τους άλλους: αν ήμουν συγγραφέας, θα προσπαθούσα να αντλήσω από παντού πρότυπα. Άρα οι κριτικές περιέχουν εν δυνάμει στοιχεία προς μίμηση.
Φυσικά οι ίδιοι οι δημιουργοί μπορούν να απαντήσουν καλύτερα λόγω πείρας.
Πατριάρχης Φώτιος

Pellegrina said...

Η ενθάρρυνση ακούγεται λογική, αλλά, ξέρεις, εξαρτάται πολύ από τον άνθρωπο (κρίνοντα, κρινόμενο) και τη σχέση που έχει στη ζωή του με την ενθάρρυνση. Και στην εποχή μας που οι διαπλοκές, οι ασήμαντες "αξίες' και οι ευκαιριακές σχέσεις δίνουν και παίρνουν, οι ενθαρρύνσεις, καθώς και οι αποθαρρύνσεις, είναι μπερδεμένη παγίδα. Αν είσαι ευφυής και υποψιασμένος, δεν πρέπει να παίρνεις πολύ σοβαρά ούτε το ένα ούτε το άλλο. Και τα δύο γίνονται για λόγους μπερδεμένης "πολιτικής' ή συναισθηματικούς. Είσαι μ ό ν ο ς, όλα τα άλλα είναι πασπάλισμα.

Κι αυτό με τα θετικά στοιχεία είναι αμφιλεγόμενο: ναι, να τα συνεχίσεις, αλλά υπάρχουν και οι πειραματισμοί. Ως πότε θα επαναλαμβάνεσαι;

Ναι, ισχύει το παράδειγμα για τους άλλους συγγραφείς, αλλά κι αυτό κάποτε πρέπει να το υπερβείς.
Γενικώς ναι, αλλά...

τέλος: ολα τα παραπάνω ισχύουν σε όλες της κριτικές, όχι μόνο στις θετικές. Καμιά κριτική δεν είναι απόλυτη, όλες λένε "αυτό ηταν καλό, αυτό όχι" Αρα, κατά βάθος αλλού είναι το θέμα...Είναι η α ν α σ φ ά λ ε ι α. Το δημιούργημα δεν πατάει πουθενά, στεκεται αφ' εαυτού,μια αρνητική κουβέντα μπορεί να το κατεδαφίσει όλο. Από εκέι και πέρα έχει να κάνει με τη συγκρότηση του χαρακτηρα ε ξ ω από τα λογοτεχνικά χωράφια. Στη ζωή δεν ήρθαμε για να είμαστε "ασφαλείς". Όσοι ζουν στην ασφάλεια του περιβάλλοντός τους (οικογενειακό, 'συντροφικό" κλπ) νιώθουν, παρά την κάλυψη με μακιγιάζ και χαμόγελα, πολύ κ ρ ύ ο εκεί έξω.. Όσοι πάλι εζησαν όλη τους τη ζωή στο κρύο, παίρνουν ισόβια δύναμη κι από την πιο μικρή φωτίτσα...

υγ σε άλλο ύφος: εγώ (η προσωπική αντωνυμία επιλεγμένη συνειδητά) προσωπικά, από εδώ (κυρίως) έχω "ενθαρρύνει" αρκετούς. (Δεν το έκανα βέβαια γι αυτό). Λοιπόν; Ποιος χ... κε τι είπα ε γ ω: εγώ δεν είμαι τίποτα! Για "να πας μπροστά", δεν μιλάς στο κάθε τυχαίο ψώνιο που προπαθεί να πει κατι στα μπλογκ, ενώ "δεν το ξέρει ούτε η μάνα του" ! (λέμε τώρα). Άστο να λέει, για δικό του όφελος τα κάνει! Εμείς κοιτάμε "εκεί που πρέπει": στους διαπλεκόμενους εκδότες,δημοσιογράφους, συγγραφείς. Δηλαδή: εμείς ζητάμε την "ενθαρρυνση" από αυτούς που εχουν καθε δύναμη να μας βάλουν αυριο τρικλοποδιά! Εμείς φ ο β ό μ α σ τ ε.

(ποια ενθαρρυνση και κολοκύθια, πατριάρχη. Όλο το κόλπο είναι: μας κάνει ή όχι το προϊόν; Και, σε ποιο timing μπορεί να μας κάνει;)

Πάπισσα Ιωάννα said...

Pellegrina,
αν ισχύει η εκδοχή ότι η θετική κριτική σημαίνει αποδοχή από το σύστημα και ότι όλα είναι συμβάσεις, τότε η γνώμη των μπλόγκερ γίνεται πιο αξιόπιστη, γιατί είναι πιο ανεξάρτητη. Αν ισχύει ότι η θετική κριτική αποτελεί πραγματική αποδοχή εκ μέρους του κριτικού / των κριτικών, τότε η αξία του βιβλίου επιβεβαιώνεται από τρίτους, και μάλιστα ειδικούς...
Δεν ξέρω τι από τα δύο συμφέρει τον δημιουργό.
Πατριάρχης Φώτιος

Θεόφιλος Ελευθεριάδης said...

“Εμείς κοιτάμε "εκεί που πρέπει": στους διαπλεκόμενους εκδότες,δημοσιογράφους, συγγραφείς. Δηλαδή: εμείς ζητάμε την "ενθαρρυνση" από αυτούς που εχουν καθε δύναμη να μας βάλουν αυριο τρικλοποδιά! Εμείς φ ο β ό μ α σ τ ε."

Κόψε κάτι μωρέ Νιόβη.
Άκου φοβόμαστε !
Ίσως έχει κάποια βάση όταν πρόκειται για ανθρώπους που έχουν εξαρτήσει το ψωμάκι τους απ` το βιβλίο. Αλλά για σένα , για μένα και τους περισσότερους που ζούμε από άλλη δουλειά ;
Tι να φοβηθούμε ;
Σε ότι με αφορά , το κέφι μου κάνω, όπως δήλωσα πριν μήνες. Κι αν με το κέφι μου κάνουν κέφι κι άλλοι, τόσο το καλύτερο.
Αν όχι ... με βρήκαν και χειρότερες συμφορές.

Pellegrina said...

Πατριάρχη το ένα δεν αποκλείει το άλλο, αλλά ξέρεις κατι; η αποδοχή από το σύστημα, λυπάμαι που λέω τέτοια νερόβραστη κοινοτοπία, νομιζω όμως ότι δεν έχει ποτέ καμιά σχέση με το περιεχόμενο του έργου. Π-Ο-Τ-Ε! Κι ας είναι αριστούργημα! Κι εμένα που το λέω, αν ποτέ-λέμε, αν- το σύστημα με αποδεχτεί και με εκδώσει και με κάνει και φίρμα- λέμε, αν- σε καμιά περιπτωση ΔΕΝ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΛΟΓΩ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ, δεν πα να γράψω της παναγιάς τα ματια!. θα έιναι, στην καλύτερη (και πιο "αθώα"), επειδή για κάποιο χ λόγο, ΑΥΤΟ το προιόν σε ΑΥΤΗ τη φάση, μπορεί να πουλήσει, να τραβήξει, να "περάσει'. Θα είναι, ας πούμε, κατι "καινούργιο", νέο χόρτο για πούλημα στο απολύτως φυτοποιημένο μαζικό κοινό (στο οποίο κι εγώ ανήκω εννοείται: ό,τι μου πασάρουν αγοράζω, απλώς "επιλέγω" δηθεν).


θεόφιλε, ομως αλλού το πήγαινα: όχι φοβόμαστε πραγματικά μην "πάθουμε" τίποτα, αλλά "φοβόμαστε", ψυχολογικά, να εκφράσουμε τα αληθινά μας συναισθήματα και τα στρέφουμε σε ανθρωπους και θεσμούς που στην πραγματικότητα μας είναι (και τους είμαστε) αδιάφοροι. Μπορεί να κάνω μέγα λάθος βέβαια, και -συγνώμη, κόβω!

Πάντως να σου πω, άσχετα με συγγραφείς κλπ, γενικά η μαγκιά είναι να διακινδυνεύεις ακριβώς εκεί που "κερδίζεις το ψωμάκι σου".
Κι εγώ για το γράψιμο κλπ βερεσέ μιλάω, τίποτα δεν εχω να χάσω, αλλά κάποτε που κάναμε μια απεργία ζόρικη στα σχολεία, εγώ ο μ...ς είχα αρχίσει να μελετάω σοβαρά πού αλλού θα δουλέψω αν με απολύσουν, όταν διαπίστωσα ότι οι πιο πολλοί συνάδερφοι (προστατευμένοι μέσα σε κόμματα και μεγάλοι αγωνιστές-συνδικαλιστές) σκέφτονταν πού θα μπορούσαν, "για τα ματια", να δεχτούν καμιά μεταθεσούλα δυο χιλιόμετρα πιο μακριά!! κι είχαν όλοι σπίτια, χωριά και λογαριασμούς κι εγώ δεν είχα τίποτα! Άσε με λοιπόν με το "ψωμάκι"! Το "ψωμάκι" δεν είναι το μεγιστο ιδανικό, τεσπά, μεγάλη κουβέντα! (και ασχετη με το εδω μπλογκ, αν και δεν ειναι ασχετη του βαθμού ελευθερίας που νιώθει ο καθένας)

Vivi G. said...

Pellegrina,είσαι χείμαρος!
Η αναγκαιότητα και η ηθική της κριτικής είναι μεγάλη κουβέντα.
Στην αρνητική κριτική συχνά κρύβεται κακία,στην θετική άγνοια.
Αλλά και τι είναι η κριτική εν τέλει;
Επάγγελμα,τέχνη,επιστήμη,δικαίωμα,ανάγκη;Το ταλέντο του.... ατάλαντου;
Συχνά πυκνά από μια κριτική- καλύτερα ας την λέω παρουσίαση- ενός που έχει αποδείξει ότι αγαπάει πχ το σινεμά,το βιβλίο κτλ
μαθαίνεις κάτι διότι σε παραπέμπει,θυμάται πράγματα και στο λέει κι εσένα,συγκρίνει,προτείνει.
Πόσους τέτoιους ξέρεις;
Από ένα σημείο και μετά γέμισε ο κόσμος "κριτικούς" που βγαίνουν ανερυθρίαστοι και υπερασπίζονται
προϊόντα,ξέρεις το νέο του τάδε και τα συναφή.Μα τα... παίρνουν,είναι υπάλληλοι κάποιου!Ως αναγνώστες όμως εμείς μιλώντας για βιβλία,αρνητικά η θετικά,κάνουμε το κέφι μας κι αυτό μπορεί ενίοτε να βολεύει ή όχι και τις τσέπες τους.
Η κριτική είναι δικαίωμά μας επειδή δεν μας πληρώνει κανένας γι αυτήν και στο κάτω κάτω ας μην εξέθεταν τα δημιουργήματά τους,είμαστε οι αποδέκτες και αλίμονο αν δεν λέμε και κουβέντα επειδή δεν είμαστε χρισμένοι ειδικοί ή επειδή είμαστε... κακοί άνθρωποι.Ας πρόσεχαν όλοι αυτοί οι σαχλοί συγγραφείς της δεκάρας που τους διαφημίζουν ανάμεσα σε σποτάκια για κολόχαρτα και αναψυκτικά,γιατί να τους σεβαστώ;
Pellegrina το σύστημα,όπως κι αν το ορίζεις, παίζει,είναι μόνο του στο γήπεδο αυτή την στιγμή,αλωνίζει,κάνει ό,τι θέλει,κάνει βρακί και πετσέτα μπάνιου κάθε ήρωά σου(μου,μας) και τον αποδυναμώνει,τον κατεβάζει,τον εμπορεύετα,αφού είσαι σε σχολεία το έχεις διαπστώσει περίτρανα. Διανύουμε ή τ τ α αλλά ακόμα δεν έχει τελειώσει τίποτα.Too old to rock'n'roll too young to die.Συμφωνείς;

Pellegrina said...

καλημέρα. Vivi απολύτως. Εντελώς αυτονόητο ότι το κάθε δημιούργημα είναι για δημόσιο σχολιασμό (δε λέω την ..κακιά λέξη!) Ακόμα περισσότερο, αυτοί οι "κακοί" (κρ...κοι), οταν ειναι καλοί, δηλ. ικανοί, δημιουργούν εργο με την κριτική τους. Η κριτική του τάδε για το Χ βιβλίο είναι ΔΙΚΟ του έργο, του κριτικού. Υπό υατή την έννοια δεν νομίζω ότι ο συγγραφέας πρ΄πει να επεμβαίνει! Αλλά τελικα΄είναι όπως τα λες, λόγω συστήματος. να το πω απλά, χρημάτων. Θα ήθελα πολύ κριτικούς που κάνουν ό,τι κάνουν τσάμπα, πχ στο διαδίκτυο. Εκεί θα φιανότνα το μεράκι.
(Αλήθεια, έχει σκεφτεί κάποιος, κριτικός η΄συγγραφέας, το εξής: δημοσιεύει το ε΄ργο του διαδικτυακά και δωρεάν και, ειεδή είναι φίρμα και ε΄χει πολλές επισκέψεις, πληρώνεται μέσω διαφημίσεων (που τις διαλέγει ο ίδιος) Αυτή είναι η εμπορική αντίληψη των μπλογκ. Δύσκολο και στην ελλάδα ίσως ανεφάρμοστο, αλλά οι εποχές αλλάζουν γρήγορα. Και οι εκδότες; Τα (χάρτινα) βιβλία); Μα, το ίδιο! Να διακινούμε όλα τα πνευματικά προϊόντα δωρεάν και να πληρώνει η Κόκα Κόλα! Κάτι σαν τις φρι πρες εφημερίδες!

(τι λέω ο χείμαρρος πρωί πρωί -μόλις ξύπνησα!)

Pellegrina said...

σορι για την κακη πληκτρολόγηση!

δουναβις said...

Πελεγκρίνα και Βιβή καλή η επιθετική ως προς τους συγγράφεις και τους κριτικούς της "αγοράς". Πιστεύετε οτι οι περισσότεροι είναι "πουλημένοι" και αλληλολιβανιζονται για να πουλήσει το προϊόν τους. Τότε γιατί ασχολείστε μαζί τους; Γιατι δεν απαξιείτε; Γιατι δεν κατάθετε την δική σας εναλλακτική πρόταση.
Στο κάτω της γραφής ένα βιβλιο είτε έχει περάσει δωρεάν στο διαδίκτυο ειχε έχει εκδοθεί από τον κέδρο ένα βιβλιο είναι. Είτε είναι καλό είτε είναι κακό.

Εγώ φερ ειπείν πιστεύω οτι τα ελληνικά σίριαλ είναι για τα μπάζα. Δεν βρίσκω κανένα λόγο να ανοίξω ένα μπλογκ η να σχολιάζω σε ένα άλλο για να τα αναλύω αρνητικά και να τα κατακεραυνώνω. Απλά ασχολούμαι με αλλού είδους "οπτική τροφή".
Και στο φινάλε σε ποια χωρά δεν υπάρχει η "αγορά του βιβλίου";
Σε ποια χωρά δεν υπάρχει "η αγορά του θεάτρου, του σινεμά κλπ" Εκτός να πούμε οτι απαρνούμαστε το σύστημα διακίνησης πολιτιστικών αγαθών που στο κάτω αυτό είναι και διοχετεύουμε τα έργα με άλλους εναλλακτικούς τρόπους.
Τότε όμως γιατί να επιτιθέμενα συλλήβδην σε αυτούς που κινούνται μέσω εκδοτικού χώρου;
το κακό δεν είναι το "πολιτιστικό" σύστημα. Το σύστημα είναι σαφές δουλεύει παντού με έναν συγκεκριμένο τρόπο σε όλα τα πλάτη και μήκη του παγκοσμιοποιημενου πλανήτη.
το θέμα είναι πως ένας άνθρωπος με ταλέντο μπορεί να εκφραστεί.
Κι εκεί είναι που πρέπει να εστιάζει.
Το "καλό πράγμα" ποτέ δεν χάνεται, αποδεδειγμένο αυτό.

Πάπισσα Ιωάννα said...

3 χρόνια βιβλιοσυζητήσεις και βιβλιο-μπλα-μπλά φαίνεται ότι τουλάχιστον δίνει τον χώρο με τα ποτά και τους καφέδες, ανάμεσα στο τάβλι και στο "τρίβιαλ περσούτ", για να σταθούμε στο βιβλίο, στον συγγραφέα, στον αναγνώστη, στον κριτικό, στο σύστημα... Εγώ χαίρομαι που όλοι εσείς (εμείς), ο καθένας με την οπτική-του και με το ύφος-του, μαζευόμαστε σ' αυτό το καφενεδάκι και επικοινωνούμε.
Σας ευχαριστώ ειλικρινά όλους-σας.
Πατριάρχης Φώτιος

Pellegrina said...

Γεια σου Δούναβη, ο ταπεινός χείμαρρος σε χαιρετά!

Οι .."πουλημένοι" (δεν χρησιμοποίησε κανείς τόσο βαριά λέξη!) είναι, καλώς ή κακώς, ο πολιτισμός μας. Ανάμεσά τους υπάρχουν καλά και πολύ καλά έργα και θα ήταν ηλίθιο να μην ασχοληθούμε μαζί τους μόνο και μόνο επειδή είναι ''του εμπορίου". Αυτά τα κάνουν οι φανατικοί (κι εγώ τουλάχιστον κάθε άλλο παρά είμαι)

Ουδεμία σχέση των συγγραφέων, ακόμα και των πιο μέτριων και των πιο "πουλημένων", με τα σίριαλ (Που κατ εμέ θα έπρεπε να διώκονται ως εγκλήματα κατά της δυνατότητας ανάπτυξης του μυαλού -αλλά δεν υπάρχει τέτοιο αδίκημα!)Ακόμα και βιβλία που μοιάζουν με σίριαλ είναι κ ε ί μ ε ν α, αρα εξ ορισμού βάζουν το μυαλό να δουλέψει, και μόνο για να σχηματίσει την εικόνα ή την ιδέα.

Άσχετα με αυτό, ξαναλέω ότι ποτέ δεν θα έλεγα ότι δεν θα ασχοληθώ με ό,τι κυκλοφορεί, επειδή αυτό είναι του εμπορίου! Άλλο οι ιδέες μας, οι απόψεις μας, οι προτάσεις και η κριτική κι άλλο να βρίσκουμε φτηνές δικαιολογίες για να κάνουμε τη ζωή μας φτωχή! Μακριά από μένα! Νιώθω ευγνωμοσύνη για τους ανθρώπους που γράφουν και εκδίδουν καλά βιβλία σε οποιοδήποτε σύστημα, χωρίς αυτούς θα πάθαινα κατάθλιψη!

(λυπήσου τον Πατριάρχη και μην απαντήσεις στον χείμαρρο με όρους ..Δούναβη!!)

δουναβις said...

οχι πελεγκρινα, δεν προτιθεμαι να καταστω χειμαρρωδης... χαιρομαι που το ξεκαθαριζεις γιατι μερικές φορες μοιαζει σαν οποιος εχει εκδοθει να πρεπει να παει στο εκτελεστικο αποσπασμα (δεν λεω απο σχολιο σου).
ενας χωρος περιεχει τα παντα. απο αθλια μεχρι υπεροχα. Αλλα ακομη και τα αθλια δικαιούνται την υπαρξη τους... οσο για τους κρινοντες, ειναι ενας απο τον καθενα. Κανεις δεν διακιουται να μιλησει παραπανω απο καποιον αλλο.

Anonymous said...

Οξύμωρο θα πεις! Πατριάρχης
χωρίς καμπανέλια; Να που γίνεται!
Πάρ' το χαμπάρι, είτε θετική είτε αρνητική, η κρίση σου, δεν είναι άλλο από συριγμός τρωκτικού στ' αμπάρι ενός πλοίου, καθώς βυθίζεται στα νερά της ανυποληψίας. Η μόνη προσφορά της εργασίας σου, είναι η αυτο-ικανο-οίηση... Αλλά κλείνω, ρητορικώς, όπως άρχισα: χωρίς καμπανέλια, γίνεται;... Μπα! τζούφιος, έρμα αφρού και διττός, ετερώνυμος κομπλεξισμός. Σκορποχύστε... και εις άλλα!

Πάπισσα Ιωάννα said...

Κι έλεγα δεν θα κοπιάσει αυτός ο Ανώνυμος. Είναι πιο τακτικός απ' όλους τους άλλους, διαβάζει μέχρι τελευταίας κεραίας όσα γράφω, κουτσοπίνει τους καφέδες μας, σκέφτεται (μονόπλευρα) πάνω σε όσα λέμε, έστησα κοτζάμ πάρτι, κατά τον Π.Κ., με τους επικριτές μου κι αυτός θα λείπει; Και τελικά έσκασε μύτη: και να υποστήριζα ότι μόνο εγώ και πάντα έχω δίκιο, να πω βάλλει κατά του δογματισμού μου. Αλλά αυτός απλώς διαφωνεί -τι πιο φυσικό- και το εκτοξεύει με μένος, χολή και όξος.
Αυτό δεν είναι διάλογος, αυτό δεν είναι ανταλλαγή απόψεων ακόμα και έντονες διαφωνίες... Είναι μια εμμονή πόυ δεν ξέρω αν ενοχλεί πιο πολύ εμένα, ή έχει γίνει σαράκι στον ίδιο.
Αναγνώστη, άφες αυτώ, ου γαρ οίδε τι ποιεί.
Πατριάρχης Φώτιος

Anonymous said...

Αυτή η θεανθρωπική ανεξικακία είναι τουλάχιστον για γέλια! Πολλά τα έτη σας, Μακαριώτατε Πάτερ, αν μη τι άλλο η αφέλειά σας μας διασκεδάζει!

Έτερος ανώνυμος.

Nondas said...

Εστω κι αν στο παρελθόν- το πρόσφατο σχετικά- έχουμε διαφωνήσει σε ήπιους τόνους με τον "Πατριάρχη Φώτιο" για κάποια κριτική του δεν μπορώ παρα να του αναγνωρίσω αναγνωστική δεινότητα και διεισδυτική ματιά στην ουσία. Η κριτική που "αναρτάται"στο Βιβιοκαφέ επιθυμώ να θεσμοποιηθεί ως αιχμηρή, απείθαρχη φιδίσια και φαρμακερή και ότι άλλο θέλει. Γιατί έπηξε ο τόπος στην προχειρότητα στα δήθεν και στα σκουπίδια. Κανείς εγγράματος και εμπράγματος (sic) δεν θα πρέπει να αντιδρά σε μια κριτική που χαρακτηρίζεται απο τόλμη. Μια αυστηρή-"κακή" κριτική μπορεί να θάψει ένα κακό συγγραφέα. Εναν καλό θα τον κάμει κάλύτερο. Για την κατάσταση δε στο χώρο της ελληνικής σύγχρονης πεζογραφίας ας ρίξουμε όλοι μας μια ματιά στα ωραία κείμενα (μικρά δοκίμια-συνεντέυξεις) του Δημ. Δημητριάδη που κυκλοφόρησε απο τις εκδόσες Ινδικτος το 2007 "Η εμπράγματη φαντασία" λογος αφοριστικός δηκτικός και δίκαιος. Ολα με το κανονικό τους όνομα...
Συνεχίστε. Χωρίς φόβο. Με πάθος!
Νώντας Τσίγκας

Παναγιώτης Χατζημωυσιάδης said...

Την προσωπική μου εμπειρία και μόνο: Έχω δεχτεί από τον Φώτιο αυστηρή αρνητική κριτική, αλλά ήταν δίκαιη. Παρεμπιπτόντως, φέρει μια αρετή που δε νομίζω ότι έχει γίνει αρκούντως αντιληπτή: είναι γενναιόδωρος.

(Χρόνια πολλά, Φώτιε)