Ρακή με μέλι: Καζαντζάκης

Καζαντζακικά απανθίσματα

Έτος Καζαντζάκη και σκέφτηκα πως, ακόμα και μερικοί πιστεύουν ότι η αισθητική των μυθιστορημάτων του δεν είναι και η καλύτερη, η φιλοσοφικότητα των λόγων του, συχνά συμπυκνωμένη σε μερικές φράσεις κορύφωσης, είναι αξιοπρόσεκτη. Διάλεξα, λοιπόν, ως φόρο τιμής λίγες προτάσεις που συνοψίζουν κάποια χαρακτηριστικά μότο της σκέψης του.

“- Φτάσε όπου μπορείς, παιδί μου…
- Παππού, φώναξα τώρα πιο δυνατά, δωσ’ μου μια πιο δύσκολη, πιο κρητικιά προσταγή.
- Φτάσε όπου δεν μπορείς!”
(Αναφορά στον Γκρέκο, σελ. 22)

“Ο άνθρωπος… όσο πιο πολλή σάρκα μετουσιώνει σε αγάπη, σε παλικαριά κι ελευτερία, τόσο περισσότερο γίνεται Γιος του Θεού!”
(Αναφορά στον Γκρέκο, σελ. 25)

“Το πρόσωπο αυτό με όση μπορώ υπομονή, αγάπη και τέχνη να το δουλέψω. Τι θα πει να το δουλέψω; Να το κάμω φλόγα, κι αν προφτάσω, πριν να ’ρθει ο Χάρος, τη φλόγα αυτή να την κάμω φως, να μη βρει τίποτα από μένα ο Χάρος να πάρει. Γιατί ετούτη στάθηκε η μεγαλύτερή μου φιλοδοξία: να μην αφήσω στο Χάρο τίποτα να μου πάρει – μονάχα λίγα κόκκαλα.”
(Αναφορά στον Γκρέκο, σελ. 29)

“Δεν μπορούμε ν’ αλλάξουμε την πραγματικότητα· ας αλλάξουμε τότε το μάτι που βλέπει την πραγματικότητα”
(Αναφορά στον Γκρέκο, σελ. 46)

“Ήρωας συνάμα και άγιος, να το απώτατο πρότυπο του ανθρώπου”
(Αναφορά στον Γκρέκο, σελ. 72)

“Κάθε ράτσα και κάθε εποχή δίνει στο Θεό την εδική της μάσκα· μα πίσω απ’ όλες τις μάσκες βρίσκεται σε όλες τις εποχές και σε όλες τις ράτσες, ο ίδιος πάντα Θεός.”
(Αναφορά στον Γκρέκο, σελ. 150)

“Ένα ελληνικό τοπίο δε δίνει σ’ εμάς τους Έλληνες μιαν αφιλόκερδη ανατριχίλα ωραιότητας· έχει ένα όνομα το τοπίο –το λένε Μαραθώνα, Σαλαμίνα, Ολυμπία, Θερμοπύλες, Μυστρά- συνδέεται με μιαν ανάμνηση, εδώ ντροπιαστήκαμε, εκεί δοξαστήκαμε, και μονομιάς το τοπίο μετουσιώνεται σε πολυδάκρυτη, πολυπλάνητη ιστορία.”
(Αναφορά στον Γκρέκο, σελ. 175)

“Μια φορά ήταν ένας μεγάλος βασιλιάς, όμορφος, φαγάς, γλεντζές, με 365 γυναίκες στο χαρέμι του. Κάποτε πήγε σ’ ένα μοναστήρι, είδε έναν ασκητή: «Πόσο μεγάλη η θυσία που κάνεις!», του ’πε και τον κοίταξε με συμπόνια. «Εσένα η θυσία είναι πιο μεγάλη, βασιλιά μου», του αποκρίθηκε ο ασκητής. «Πώς αυτό; -Γιατί εγώ απαρνιέμαι τον εφήμερο κόσμο, ενώ εσύ τον αιώνιο»”
(Αναφορά στον Γκρέκο, σελ. 199)

“Πηδούν στη συνείδησή όλοι οι κάποτε πιθανοί εαυτοί μας που τους σκοτώσαμε, όλα τα καλύτερα εγώ που μπορούσαμε να γίνουμε και δε γίναμε, από τεμπελιά, κακομοιριά κι αναντρία.”
(Αναφορά στον Γκρέκο, σελ. 433)

Πατριάρχης Φώτιος
17.11.2007