Zygmunt Miłoszewski, “Ένας κόκκος αλήθειας”

Ο ρατσισμός-εθνικισμός είναι η εύκολη λύση για να βγάλουμε συμπεράσματα, αγνοώντας έτσι –προς τέρψιν του πραγματικού δράστη- τις πραγματικές συνθήκες, που οδήγησαν στο έγκλημα.

Zygmunt Miłoszewski “Ziarno prawdy” 2011 “Ένας κόκκος αλήθειας” μετ. Α. Χατζηγιαννίδη εκδόσεις Στερέωμα  2019

Το μόνο πολωνικό βιβλίο που έχω διαβάσει είναι “Το κεφάλι του Μινώταυρου” του Μάρεκ Κραγιέφσκι.

> Ο Zygmunt Miłoszewski γεννημένος το 1976 στη Βαρσοβία είναι ο υπ’ αριθμόν 1 ευπώλητος συγγραφέας στη χώρα του. Έχει αποσπάσει το λογοτεχνικό βραβείο Polityka Passport και δύο φορές το βραβείο High Calibre για το καλύτερο πολωνικό αστυνομικό μυθιστόρημα. Σήμερα είναι ένας από τους γνωστότερους Πολωνούς συγγραφείς παγκοσμίως. Το έργο του μεταφράζεται για πρώτη φορά στα ελληνικά.

Ο 45χρονος Πολωνός συγγραφέας απλώνει τα κυβάκια του με περίσσια μαεστρία. Ένας φόνος, κι έπειτα άλλος ένας, κι ένας τρίτος σε μια πόλη με παράδοση πολωνοεβραϊκών αντιπαραθέσεων.

Το πτώμα της Elzbieta Budnik βρίσκεται καρατομημένο με ένα ειδικό μαχαίρι εβραϊκής προέλευσης στο Sandomierz. Την υπόθεση αναλαμβάνει ο εισαγγελέας Teodor Szacki, σαραντάρης, ωραίος, γυναικάς, που πρόσφατα μετακόμισε στην πόλη και θεωρείται πιο ουδέτερος από την ντόπια εισαγγελέα Barbara Sobieraj. Ύποπτος καταρχάς ο άντρας της Grzegorz κι έπειτα ο εραστής της, ο επιχειρηματίας Jerzy Szyller. Το διπλό φονικό (η Elzbieta κι έπειτα ο άντρας της), που τελείται με τελετουργικό τρόπο ανοίγει αφενός το ενδεχόμενο μιας οικογενειακής απιστίας και τα παρεπόμενα ενός ερωτικού τρίου κι αφετέρου μια θρησκευτική-ρατσιστική προοπτική.

Ας δούμε όμως ένα ένα τα τουβλάκια που χτίζουν το αφηγηματικό κάστρο. Καταρχάς, η πόλη Sandomierz “είναι η παγκόσμια πρωτεύουσα του τελετουργικού φόνου. Το μέρος, όπου οι απαγωγές παιδιών και τα πογκρόμ που προέκυπταν ήταν τόσο τακτικά όσο οι εποχές του χρόνου. Το μέρος, όπου η Εκκλησία υποστήριζε αυτή την κτηνωδία· την είχε σχεδόν θεσμοθετήσει. Το μέρος, όπου μέχρι σήμερα υπάρχει στον Καθεδρικό πίνακας που αναπαριστά τη δολοφονία παιδιών Καθολικών από Εβραίους. Ως ένα επεισόδιο του κύκλου για τα χριστιανικά μαρτύρια”. Ο Miłoszewski σκηνοθετεί το μέρος ώστε να υποβάλλει την ιδέα της χριστιανικής-εκκλησιαστικής απέχθειας προς τους Εβραίους. Η δολοφονία καταρχάς της Elzbieta με μια “ξυραφομάχαιρα” με την οποία σφάζουν οι Εβραίοι τα ζώα προς θυσία είναι τάχα παραπλάνηση ή έχει ένα συμβολικό χαρακτήρα.

Δεύτερο τουβλάκι ο αντισημιτισμός, που διακρίνει πολλούς Πολωνούς, όχι μόνο ως ρατσιστική συμπεριφορά όσο ως ιδεολογία εθνικής εξύψωσης. Μάλιστα ο Σύνδεσμος Πολωνών Γερμανίας, με σύμβολο μισή σβάστικα, εμφανίζεται στο φόντο και γενικότερα περνάνε σκηνές με εθνικιστές, ακούγονται ιστορίες για πολωνοεβραϊκές διαμάχες, που εκτείνονται στο βάθος της Ιστορίας, οι προκαταλήψεις κι απ’ τις δύο πλευρές… Όλα αυτά, συν μια ιστορία πριν από εβδομήντα χρόνια, διαμορφώνουν το πλαίσιο που κινεί τις έρευνες προς τέτοιου είδους ενόχους…

…ωστόσο, η πραγματική ενοχή δεν ανευρίσκεται, όπως φαίνεται, σ’ αυτό το βαρύ κλίμα ρατσισμού και εθνικισμού, αλλά σε προσωπικές διενέξεις που καλύπτονται, σκόπιμα και έντεχνα, κάτω από το σεντόνι αυτών των ιδεολογιών. Ο δράστης δηλαδή με σοφές κινήσεις, με μεθοδευμένες δράσεις, με ένα καλοδομημένο σχέδιο ρίχνει τα φώτα αλλού, για να κρυφτεί αυτός στο σκοτάδι μιας παραπλάνησης.

Ως αστυνομικό το μυθιστόρημα σέβεται τις αρχές του είδους, ακολουθεί μια καλοσχεδιασμένη πορεία, ορθώνει έναν σκληρό εισαγγελέα και αληθοφανείς ενδείξεις και ίχνη. Ως κοινωνικό περνάει ένα συγκεκριμένο μήνυμα: ότι στην εποχή του ρατσισμού και του εθνικισμού είναι η εύκολη σκέψη να αποδώσουμε άλλα εγκλήματα σ’ αυτές τις ιδεολογίες, παρασυρμένοι από την πολιτικοκορεκτίλα των καιρών, κι έτσι να παρερμηνεύσουμε τα πραγματικά αίτια.

In2life, 18/9/2019 

Πάπισσα Ιωάννα