“Τα μαύρα παπούτσια της παρέλασης” του Βαγγέλη Προβιά

Κινηματογράφος της δεκαετίας του ’60, όχι στις κωμικές-του πλευρές αλλά στις (μελο)δραματικές, ατμόσφαιρα μιας Ελλάδας υπό φτώχια, γραφή στρωτή χωρίς αισθητικές κορυφές, αλλά με συγκίνηση και ανθρωπιά.
 

 

Ελληνικός καφές με κριθάρι:   Βαγγέλης Προβιάς “Τα μαύρα παπούτσια της παρέλασης” εκδόσεις Ολκός 2014

                                                               

          Βλέπω όλο και περισσότερο νέους κυρίως συγγραφείς να μπαίνουν ή να συνεχίζουν το λογοτεχνικό-τους έργο με μια εντελώς στρωτή αφήγηση, που αγνοεί εν πολλοίς υφολογικά πειράματα, γλωσσικές κορυφώσεις, αφηγηματικά τεχνάσματα ή άλλους μοντερνιστικούς πειραματισμούς και εστιάζει στην ιστορία και στην υπόθεση. [Φυσικά, από την άλλη υπάρχουν άλλοι που φτάνουν στο άλλο άκρο, καθώς δοκιμάζουν ακραίες λογοτεχνικές συνθήκες, υφολογικά άλματα, γλωσσικές αλχημείες στην προσπάθειά-τους να τεντώσουν τη λογοτεχνία στα όριά-της].

          Ο Προβιάς, όπως καταλάβατε, ακολουθεί στα  διηγήματά-του ανάλογη γραμμή: μια στρωτή αφήγηση, ένα περιστατικό που στηρίζεται στο συγκινητικό τέλος ή στη λίγο απρόσμενη στροφή της υπόθεσης. Οι ιστορίες του δένουν με τον παρωχημένο τρόπο γραφής, αφού νοτίζονται από νοσταλγία, από παλιομοδίτικο ανθρωπισμό, από συγκίνηση παλιών ελληνικών ταινιών, με γηραιούς αρρώστους και φτωχά παιδιά. Κι όντως συγκινήθηκα σε μερικά σημεία, ίσως επειδή οι εποχές εκείνες μοιάζουν με τη δική-μας στο ότι αυτό που οι πολιτικοί ονομάζουν “ανθρωπιστική κρίση” υπάρχει με τη μορφή της φτώχιας, της απόγνωσης, του θανάτου. Αλλά συνάμα, η απόδοση των πανανθρώπινων αυτών παθογενειών με όρους δεκαετίας ’60 δεν μπορεί να προχωρήσει πέρα από μια στιγμή ευαισθησίας.

          Μια αρμαθιά θέματα διαρθρώνουν τα κείμενα της συλλογής, καθώς τα συναντά κανείς σε πολλά διηγήματά-της. Τα Χριστούγεννα και ο πόνος παρά η χαρά που κρύβουν, η ανθρώπινη δυστυχία σε διάφορες μορφές, η ομοφυλόφιλη ροπή, η φτώχια και η προσπάθεια των ατόμων να την ξεπεράσουν ή έστω να την σκεπάσουν, η αρρώστια και μάλιστα ο καρκίνος… Σε όλα αυτά αναγνωρίζουμε την ανθρώπινη ματιά του συγγραφέα, που λέει τις ιστορίες-του, για να ευαισθητοποιήσει και να δείξει (γνωστούς) τρόπους φιλανθρωπίας, φιλανθρωπία που αναδεικνύει την ανθρώπινη διάσταση, η οποία ευτυχώς δεν έχει χαθεί. Ο καλός γυμναστής που προσφέρει τη στολή της παρέλασης στο μικρό μαθητή, επειδή η οικογένειά-του δεν αντέχει οικονομικά, ο άγνωστος άνδρας αγόρασε από τη νεαρή πλασιέ τα μπισκότα που προωθούσε μέσα στο σουπερμάρκετ για να της ανυψώσει το ηθικό, ένας ταξιτζής βλέπει με συμπάθεια τον άνδρα που περιμένει την άρτι αποφυλακισθείσα γυναίκα του, η οποία σκότωσε τα τρία τους παιδιά, η μητέρα προσφέρει ένα-δυο πιάτα φαγητό στη ζητιάνα που επαιτεί στην ταβέρνα, αν και έχει μείνει η ίδια άνεργη κ.ο.κ.

          Ο Librofilo, μεταξύ γενναιοδωρίας και επιείκειας όπως πάντα, ακουμπά πάνω στη “γλυκιά αίσθηση” που αφήνει η συλλογή και στη συμπάθεια προς τις καλές προθέσεις του συγγραφέα. Ωστόσο, θα επιμείνω ότι καλή ή υψηλή λογοτεχνία δεν σημαίνει απλώς θέμα που κάνει τον αναγνώστη να ξαναδεί με συγκίνηση τη ζωή, αλλά αισθητική επεξεργασία-του, ώστε να αγγίξει όσους θα ταυτιστούν, να γοητεύσει όσους δεν έχουν ανάλογα βιώματα και να φτιάξει μια λογοτεχνική σφαίρα που θα αντέξει. Ο Προβιάς άλλοτε φτάνει στα όρια του αισθητικού κι άλλοτε μένει στο θέμα και στο feeling.

[Οι εικόνες αντλήθηκαν από: kriavrisi1.blogspot.com, www.parapolitika.gr, www.infokids.gr και www.plektani.gr]

          Πατριάρχης Φώτιος