“Ενυδρείο” του Γιώργου Κουτσούκου

Το μόνο ανεξήγητο είναι ο τίτλος του έργου. Γιατί “ενυδρείο”; Μήπως επειδή ο πρωταγωνιστής ψαρεύει σε κλειστό χώρο; Μα τότε γιατί δεν πιάνει τίποτα; Μήπως επειδή όλοι στα ίδια νερά κολυμπάμε; Μήπως είμαστε τα χρυσόψαρα μιας μεγάλης έκθεσης; Μήπως η Αθήνα μας φέρνει ξανά και ξανά στα ίδια μονοπάτια, μόλις χτυπήσουμε στο γυαλί του ενυδρείου-μας;

 

Φραπόγαλα:   Γιώργος Κουτσούκος “Ενυδρείο”   εκδόσεις Κίχλη 2014

 

Ξανά και ξανά η ίδια μικρή ιστορία. Δυο τρεις σελίδες με την αφήγηση του πώς ο Παύλος Καρτίνης μπανίζει μια ωραία γυναίκα στον δρόμο κι επίτηδες αφήνει το άδειο πορτοφόλι-του να πέσει μπροστά-της, αυτή να το σηκώσει και να αρχίσει έτσι μια σύντομη κουβεντούλα που στηρίζεται στην προσχεδιασμένη φράση του πρωταγωνιστή: «Έχετε κάτι θλιμμένο στα μάτια-σας», ή κάτι παρόμοιο. Το ευφάνταστο σενάριο επαναλαμβάνεται μερικές φορές, με ελάχιστη επιτυχία, αν και εξ αρχής προσμένουμε ότι κάποια στιγμή, μετά από αλλεπάλληλες αποτυχίες, ο Παύλος θα καταφέρει κάτι περισσότερο από μια ολιγόλογη συζήτηση.

Η επαναλαμβανόμενη αυτή αφήγηση διαφοροποιείται από δρόμο σε δρόμο της Αθήνας, στους οποίους εκτυλίσσεται η παραπλανητική δράση του Παύλου, όχι μόνο στις επιμέρους λεπτομέρειες αλλά και στα χαρακτηριστικά που βλέπουμε σε κάθε κοπέλα, αλλά και στην ελαφρώς ή έντονα αλλαγμένη αντίδραση που ο περιπατητής συναντά. Έτσι, ο αναγνώστης δεν βαριέται, αν και πάντα κάτι περιμένει να αλλάξει δραματικά.

Το σημαντικό όμως δεν είναι η διαφυλική πρόκληση που επιχειρείται. Το πιο γοητευτικό ατού του μυθιστορήματος είναι η σύζευξη ερωτικής πρόσκλησης και οικονομικής κρίσης. Οι δρόμοι στους οποίους ο κεντρικός χαρακτήρας περιηγείται είναι γεμάτοι με κλειστά μαγαζιά και λουκέτα, ανθρώπους που σφίγγουν τα παλτά-τους από απόγνωση, άστεγους και βαριά συναισθήματα. Αν και η αφήγηση δεν εκπέμπει τραγικότητα, η ελαφράδα του ερωτικού καλέσματος αμαυρώνεται από τις απολύσεις και το οικονομικό αδιέξοδο που πλανάται στην ατμόσφαιρα. Η αντίθεση προσμονής και απόγνωσης, ερωτικής ελπίδας και κοινωνικής απελπισίας, νομίζω, πετυχαίνει με πολύ εύστοχο τρόπο να αποδώσει την ατμόσφαιρα που περιφέρεται στα πεζοδρόμια της πρωτεύουσας.

Τελικά, τα χαλαρά συνδεδεμένα μεταξύ-τους επεισόδια δεν αποτυπώνουν ένα είδος “καμακίου”, μια ερωτοτροπία με σεξουαλικά ή άλλα παρόμοια κίνητρα. Ο Κουτσούκος προσπάθησε να δείξει τη μοναξιά του σύγχρονου ανθρώπου, τη μιζέρια της ζωής-του, την οποία επιχειρεί να διασπάσει κατασκευάζοντας σενάρια. Το ριγμένο πορτοφόλι είναι ακριβώς η σταθερή μανιέρα στη σκηνοθεσία της προσέγγισης, στην ηθοποιία της επαφής. Κι η θλίψη, την οποία προφασιζόταν ότι ένιωθε στα μάτια της κοπέλας που “τσιμπούσε”, ήταν η δική-του αίσθηση για το πιο μόνιμο συναίσθημα που εκπέμπει η πόλη. Τόσο ο ίδιος δηλαδή όσο και οι γύρω-του πιο πιθανόν είναι, από στατιστικής απόψεως, να διακρίνονται από θλίψη, από μια βαθιά χωνεμένη μελαγχολία, από ένα αίσθημα ανικανοποίητου παρά από οτιδήποτε άλλο. Έτσι, το δίπολο μοναξιά – θλίψη εκφράζει με τον πιο πετυχημένο τρόπο την κίνηση του πεζού στους αθηναϊκούς δρόμους, ο οποίος, είτε περπατά από άσκοπη περιπλάνηση ή από αγχωμένη δουλειά, ασφυκτιά στο γκρίζο περιβάλλον μέσα και έξω από το σαρκίο-του. Ο Παύλος Καρτίνης νιώθει μοναξιά και επικαλείται τη θλίψη των άλλων, προκειμένου να βρει τη μοναξιά-τους και να καλύψει μ’ αυτόν τον τρόπο τη δική-του θλίψη.

Η επανάληψη προχωρά σημειωτόν, ίσως με μικρά βήματα νέων προκλήσεων, συζητήσεων και δοκιμασιών. Τελικά, ο Παύλος απολύεται από τη δουλειά-του, οι κοπέλες εξακολουθούν να υπεκφεύγουν στο κάλεσμά-του, η ζωή σ’ αυτήν την πόλη δύσκολα αλλάζει… Ο πρωταγωνιστής συμβολίζει τον σημερινό Έλληνα, αποτυχημένο στις διαπροσωπικές-του σχέσεις και αποτυχημένο στα επαγγελματικά-του. Γι’ αυτό είναι τόσο οικείος και τόσο συμπαθητικός μέσα στην τραγικότητά-του.

[Δημοσιεύτηκε, όπως πάντα, στον ιστότοπο In2life στις 18/11/2014 και εδώ κοσμείται με φωτογραφίες από:myridea.gr, www.ethnos.gr, www.tanea.gr, largansecret.jimdo.com και to-paliatzidiko.blogspot.com]


Σήμερα, 6 Φεβρουαρίου, τιμάται η μνήμη του Φωτίου Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως, (Κωνσταντινούπολη 810 ή 820 – 893) ο οποίος διετέλεσε πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως από το 858 έως το 867 και από το 877 έως το 886. Θεωρείται ως μία από τις σημαντικότερες μορφές της εν γένει ιστορίας του Βυζαντίου καθώς και του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Ήταν επίσης ένας από τους σημαντικότερους λογίους του μεσαιωνικού ελληνισμού. Καθοριστικής σημασίας για τις εκκλησιαστικές και πολιτικές εξελίξεις της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας ήταν η έρις του προς τον Ιγνάτιο για τον πατριαρχικό θρόνο της Κωνσταντινούπολης, και η επακόλουθη διαμάχη με την Εκκλησία της Ρώμης, για την οποία διαμάχη η πολιτεία του Φωτίου υπήρξε μία από τις σημαντικότερες αφορμές.

Ένα από τα σημαντικότερα έργα του θεωρείται η «Μυριόβιβλος» ή «Βιβλιοθήκη», αναφέρεται σε 280 συγγραφείς της εκκλησιαστικής και της θύραθεν παιδείας και είναι αφιερωμένη στον αδελφό του Φωτίου Ταράσιο με σκοπό να του μεταδώσει τις γνώσεις του από τα βιβλία που κατά καιρούς είχε διαβάσει, ώστε αυτός να παρηγορηθεί για την απουσία του Φωτίου στη Βαγδάτη. Περιλαμβάνει αποσπάσματα από έργα συγγραφέων της εκκλησιαστικής και της κοσμικής παιδείας, περιλήψεις των έργων τους και των δογμάτων τους, εκτίμηση του ύφους και του χαρακτήρα τους. Κρίνει ακόμη και τους πατέρες της Εκκλησίας, με μια κάποια ελευθεριότητα που υπερβαίνει τις προλήψεις της εποχής του.Το έργο πολλών από αυτούς τους συγγραφείς δεν σώθηκε μέχρι τις μέρες μας και έτσι μόνο χάρη στο Φώτιο έχουμε αποσπάσματα από τους Κτησία, Κόνωνα, Μέμνονα και τα χαμένα βιβλία του Διοδώρου. (πηγή: wikipedia).

Πατριάρχης Φώτιος