“Η εκδοχή του Μπράουνινγκ” (θέατρο Εμπορικόν)

Το θέατρο είναι πιο καθηλωτικό, πιο δραστικό, πιο άμεσο ίσως από τη λογοτεχνία, καθώς μας εμβάλλει σε μια ατμόσφαιρα και μέσα εκεί κολυμπάμε θέλοντας και μη. Το κείμενο ζωντανεύει μπροστά-μας και πέφτει πάνω-μας με όλη-του τη δύναμη.

“Η εκδοχή του Μπράουνινγκ” (1948) του Τέρενς Ράττιγκαν είναι ένα συμπαθητικό έργο, που ανεβαίνει με εξαιρετικό τρόπο χάρη στην υποκριτική ικανότητα μιας μικρής ομάδας ηθοποιών. Το θεατράκι ζεστό και λειτουργικό, η ατμόσφαιρα πρόσφορη για ένα γεμάτο θαλπωρή μιαμισάωρο, οι θεατές, οι περισσότεροι φαντάζομαι φιλόλογοι, έτοιμοι να μυηθούν στο πνεύμα του έργου.

Ο γέρο Άντριου Κρόκερ-Χάρις είναι ένας δεινός φιλόλογος παλαιάς κοπής, λεπτολόγος, ακριβοδίκαιος, μονολιθικός, τιπούκειτος, ένθερμος εραστής των κλασικών, αλλά κατά βάση απωθητικός ως καθηγητής, αφού δεν μπόρεσε ποτέ να κερδίσει την αγάπη των μαθητών-του. Ο Δημήτρης Καταλειφός αποδίδει έξοχα αυτόν τον μονοκόμματο άνθρωπο, λάτρη της ακρίβειας αλλά όχι της παιδαγωγικής ουσίας, κλασικό στο στυλ και στις ευαρέσκειές του. Η ηθοποιία-του γέμισε τη σκηνή, χωρίς πολλές κινήσεις, αλλά με ένα αργό όσο και στιβαρό παίξιμο. Η γυναίκα-του, η Πέγκυ Σταθακοπούλου, ποτέ δεν τον αγάπησε πραγματικά, αλλά ονειρευόταν πάντα μια πιο άνετη ζωή και επιδίωκε σχέσεις με άλλους καθηγητές, ώστε να γεμίζει το απύθμενο κενό-της. Την προτελευταία μέρα του σχολείου ο μαθητής, που τον ενσάρκωσε πολύ ωραία με όλη την αμηχανία, το δέος και τη νεανική σπιρτάδα ο Κυριάκος Ψυχαλής, χαρίζει στον καθηγητή-του ένα βιβλίο, γεγονός που αποτέλεσε η θρυαλλίδα, ώστε να αποκαλυφθούν οι αλήθειες που χρόνια τώρα λούφαζαν κάτω από την ευπρεπή καθημερινότητα.

Τελικά, η αξιοπρέπεια και η ακρίβεια είναι τόσο ουσιαστικά στη ζωή και στην τάξη, ώστε να μπορούν να σκεπάσουν την υποκρισία των ανθρώπινων σχέσεων; Ο γέρο-Κρόκ είναι μια τραγική φυσιογνωμία, με την αρχαιοελληνική έννοια, που είναι πάντα νομιμόφρων όσο και ριγμένος, που απατάται από τη γυναίκα-του κι αυτός, ενώ το ξέρει, δεν αντιδρά, που τηρεί απαρέγκλιτα τις αρχές-του, αν και αυτό δεν αποδίδει ως προς τις σχέσεις-του με τους μαθητές-του. Είναι το πρότυπο του παλιού Άγγλου καθηγητή, τυλιγμένου στο γιλέκο και στο κουστούμι-του, και αποκλεισμένου από τη ζωή. Δεν είναι κακός, κάθε άλλο, δεν είναι χαζός, ίσα ίσα, αλλά δεν μπορεί να ξεφύγει από τα όριά-του και να κατακτήσει την ουσία πέρα από τον τύπο. Ο θεατής εισπράττει την τραγικότητα και μένει σε πολλά σημεία με μια γλυκιά συγκίνηση, μια καλοκάγαθη αίσθηση συμπάθειας, μια κατανόηση των αδιεξόδων του ήρωα.

Η σκηνοθεσία της Ελένης Σκότη είναι αργή, πράγμα που υπαγορεύεται από τον ρόλο του Κρόκερ-Χάρις. Ωστόσο, στις υπόλοιπες σκηνές θα έπρεπε ο ρυθμός να είναι πιο γρήγορος, σαν αντίστιξη, σαν αντίθεση στην πρωταγωνιστική εμμονή στην οργάνωση και την απαρέγκλιτη σταθερότητα-στατικότητα του ήρωα.

Ακόμα χειρότερα, το ίδιο το κείμενο ήταν πολύ λίγο σε σχέση με τον σημερινό θεατή. Του αφήνει ένα σωρό κενά, ένα πλήθος ερωτημάτων, που η ίδια η εξέλιξη δεν του επιτρέπει να απαντήσει. Ο Κρόκερ-Χάρις από αίσθηση καθήκοντος δεν θα χώριζε ποτέ τη γυναίκα-του, αλλά αυτή, παρόλο που έχει πού να μείνει και ένα κάποιο εισόδημα, δεν τον χωρίζει. Γιατί; Στο τέλος του έργου ο ήρωας ξεπερνά εν μέρει τον εαυτό-του και κάνει τις μικρές-του επαναστάσεις, οι οποίες ωστόσο είναι σταγόνα στον ωκεανό, ασήμαντες μετατοπίσεις. Η συμπάθεια προς το πρόσωπο του πρωταγωνιστή δεν έχει διέξοδο. Πολλά νήματα, παρόλο που μπήκαν σωστά στο θεατρικό έργο, θα μπορούσαν να δένουν πιο σφιχτά.

[Οι εικόνες που στολίζουν το άχαρο κείμενο αντλήθηκαν από: www.koolnews.gr, www.tralala.gr, www.athinorama.gr, www.tanea.gr και www.mediasoup.gr]

Πατριάρχης Φώτιος