Friday, March 16, 2012

“Η γιγαντιαία πτώση μιας βλεφαρίδας” της Μαρίας Α. Ιωάννου

Φοβερός τίτλος, εκκωφαντικός λόγος, αλλά άναρχος που θα ήθελε να ωριμάσει και να γίνει μεστός και καίριος.  Μικρά διηγήματα που φιδοσέρνονται με όχημα τα παιχνίδια της γλώσσας.


Κυπριακός καφές στη χόβολη:
Μαρία Α. Ιωάννου
“Η γιγαντιαία πτώση μιας βλεφαρίδας”
εκδόσεις Γαβριηλίδης
2011 

            Η Κύπρος έχει παράδοση στους καλούς τραγουδιστές· τους βλέπεις κάθε τόσο να ξεφυτρώνουνε σαν τα μανιτάρια σε τάλεντ σόου, σε γιορτές και συναυλίες, σε διάφορες τηλεοπτικές εκπομπές και απορείς –με κάθε ειλικρίνεια- πώς ένα μικρό σύνολο καταφέρνει και αναδεικνύει φωνές, μερικές από τις οποίες μπορεί να κάνουν μεγάλη καριέρα (βλ. λ.χ. την επιλογή-μας στη Eurovision).
            Στη λογοτεχνία τι γίνεται; Η νεαρή Μαρία Ιωάννου είχε την καλοσύνη να μου στείλει το βιβλιαράκι-της, στο οποίο είδα τα μικρά διηγήματά-της να συμπυκνώνουν σε πολύ λίγες σελίδες την πυρίτιδα της γραφής-της, που δεν ήξερα πότε και αν θα σκάσει, πώς αυτή η ανατρεπτική, λίγο αλλόκοτη, λίγο συγγενής με το θέατρο του παραλόγου γραφή-της θα τρυπώσει στο αναγνωστικό-μου είναι και θα χτυπήσει σε καίρια σημεία. Κι αυτό έγινε σε δύο διηγήματα.
            Αφενός, το Le Petit Chandelier αναφέρεται στην αιώρηση του πολυελαίου πάνω από το κρεβάτι ενός γυναικοκατακτητή που αλλάζει γυναίκες και ζει τρυφηλά ή και ευδαιμονιστικά. Ο πολυέλαιος παρομοιάζεται με νυχτερίδα που κρεμάστηκε ανάποδα, με πληγωμένο ζώο, με δολοφόνο λαμπών κ.ο.κ., ώστε μια μέρα (ή νύχτα;) αποφάσισε να αυτοκτονήσει πέφτοντας πάνω στο κρεβάτι και στην κοιμωμένη ερωμένη. Αφετέρου, η Πυκνή Βλάστηση αποδίδει την αλληγορία της εκφύτρωσης κλαδιών, λουλουδιών και βλαστών πάνω στο σώμα της αφηγήτριας, που ζει μόνη και έρημη, ενώ το ίδιο παρατηρεί πλέον να συμβαίνει και σε άλλους ανάλογα με την ατομική-τους κατάσταση. Οι άνθρωποι έτσι μύριζαν χλωρίδα και βλάσταιναν ή μαραίνονταν ανάλογα με το είναι-τους, σαν να μην μπορούν να κρύψουν πια το ενδότερο εγώ-τους.  
            Αυτά τα δύο με κράτησαν ζωντανό αναγνώστη και με έπεισαν να συνεχίσω μέχρι τέλους το βιβλιαράκι. Πέρα όμως από την έκδοση, που την βρήκα απρόσφορη, τα υπόλοιπα διηγήματα επιχειρούν το έξυπνο και το παράλογο, το ακραίο και το ιδιαίτερο, αλλά η εκτέλεση με άφησε άδειο να απορώ γιατί τόσο ξεχείλωμα, γιατί ο ποιητικός οίστρος δεν τιθασεύεται από ανάλογη δομή.
            Η νεαρή Μαρία Ιωάννου υπηρετεί ένα είδος διηγήματος που είτε θα αρέσει πολύ, είτε θα θεωρηθεί αδόμητο και συνειρμικό. Η ιστορία κυλίεται πάνω στο γλωσσικό χαλί μιας ποιητικής γλώσσας και μιας φλοκάτης του παραλόγου. Καλή συνέχεια.
Πατριάρχης Φώτιος

12 comments:

M.A.I said...

Αγαπητέ Πατριάρχη, ευχαριστώ πολύ για τα σχόλιά σου. Ένας από τους λόγους που αποφάσισα να σου στείλω το πρώτο μου βιβλίο είναι γιατί εκφράζεις με αυστηρότητα και ειλικρίνεια τη γνώμη σου. Αν και δε συμφωνώ με όλα όσα έχεις γράψει (και αυτό μ' αρέσει), πιστεύω η συνοπτική, τελευταία παράγραφος εκφράζει αυτό που νιώθω κι εγώ για το βιβλίο. Η αντιθετική του φύση και αποδοχή είναι αυτό που με κάνει να θέλω να συνεχίσω να γράφω, γνωρίζοντας πως η "αναρχία" της γραφής μου, που για μένα είναι αποτέλεσμα χαλιναγώγησης όσο παράλογο κι αν ακούγεται, είναι ο δικός μου ταπεινός τρόπος έκφρασης. Είναι πράγματι δύσκολο να ακουστούν νέες λογοτεχνικές φωνές από την Κύπρο στην Ελλάδα (η Eurovision είναι μια άλλη ιστορία, με βαμμένες βλεφαρίδες και όχι βλεφαρίδες σε πτώση). Εύχομαι καλή και δημιουργική συνέχεια! Εγώ πάω για έναν Κυπριακό καφέ στη χόβολη! Στην υγειά σας :) Μ.

Anonymous said...

Δεν αγοράζω συχνά βιβλία από πρωτοεμφανιζόμενους, όμως η πολύ θετική κριτική του Θάνου Σταθόπουλου στην Καθημερινή αρκετούς μήνες πριν, με ώθησε στο να δώσω στο βιβλίο μια ευκαιρία και πράγματι με εξέπληξε ευχάριστα. Η γραφή της Μαρίας Ιωάννου είναι πολύ διαφορετική, σουρεάλ, πυκνή και γεμάτη αλληγορία - ξεφεύγει από τα στενά όρια της Κυπριακής λογοτεχνίας, εμπεριέχει πολιτικοκοινωνικά σύμβολα που ερμηνεύονται με μεγαλύτερη ευκολία από έναν Κύπριο παρά έναν Ελλαδίτη αναγνώστη και τέλος, μας δείχνει πως υπάρχουν αξιόλογες νέες φωνές που επιλέγουν λιγότερο παραδοσιακούς τρόπους να εκφραστούν.

Anonymous said...

για τη βλεφαριδόπτωση συνιστάται αμυγδαλέλαιον
zapping

Πάπισσα Ιωάννα said...

Συνήθως, Μαρία, ο συγγραφέας δεν συμφωνεί με τον αναγνώστη. Φαντάζομαι γιατί ο πρώτος έχει μια δεξαμενή ιδεών και προθέσεων, τις οποίες ο αναγνώστης δεν βλέπει πάντα στο έργο. Ωστόσο, αυτό το πεδίο απροσδιοριστίας είναι αυτό που δίνει λαβές για διάλογο.
Καλημέρα
Πατριάρχης Φώτιος

Πάπισσα Ιωάννα said...

Anonymous A,
περιέχει κοινωνικοπολιτικά σύμβολα, όντως; Εγώ ως Ελλαδίτης δεν τα κατάλαβα αλλά, φαντάζομαι, σημαίνουν λοξά κάτι ενδοκυπριακό;
Ενδιαφέρον. Μπορείς να μου εξηγήσεις;
Πατριάρχης Φώτιος

Anonymous said...

Διηγήματα όπως το "Μολών Λαβέ", το "Ovis Aries Orientalis", το "Βαν", η "Ανάποδη Πόλη" και πιο έμμεσα ο "Υπνος Τραχύς" και το ομώνυμο διήγημα της συλλογής αντικατοπτρίζουν μια τέτοια πολιτικοκοινωνική διάσταση - στις κριτικές μέχρι στιγμής έχει δοθεί έμφαση στο παράλογο του πράγματος, το σουρεαλισμό των διηγημάτων και τα παιχνίδια της φόρμας και της γλώσσας, όμως πιστεύω αξίζει να αναλυθεί περισσότερο και ένα δεύτερο επίπεδο ανάγνωσης της συγκεκριμένης δουλειάς - τώρα όσον αφορά τη διαφορά της ανάγνωσης από έναν Ελλαδίτη και έναν Κύπριο αναγνώστη πχ. η αναποδογυρισμένη πόλη κρύβει αναφορές στα διάφορα σχέδια για το Κυπριακό, το Αγρινό πίσω από τη βιτρίνα αποτελεί εθνικό σύμβολο στην Κύπρο οπότε η όλη ατμόσφαιρα του διηγήματος εκλαβάνεται πολύ διαφορετικά κ.ο.κ ...λογαριάζω να γράψω κάτι για το βιβλίο όσον αφορά αυτή του την διάσταση - θα φροντίσω να σας το στείλω.

Κ.Π said...

Πολύ όμορφο βιβλίο. Συγχαρητήρια!

Anonymous said...

και του είπα του κηπουρού μην αναποδογυρίζει τις άδειες γλάστρες στο γκαζόν
θα πλακώσουν οι αποσυμβολιστές και μου έχουν τελειώσει τα φοντάν

M.A.I said...

Βιβλιοκαφέ και πάλι σε ευχαριστώ για τη φιλοξενία, ανώνυμε Α μου αρέσει που σε ενδιαφέρει η πολιτικοκοινωνική διάσταση της πρώτης μου δουλειάς, θα χαρώ αν μου στείλεις κι εμένα τα σχόλιά σου, ανώνυμε Β γαργαλιστικό το χιούμορ σου, Κ.Π σ' ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια. Εύχομαι καλό σαββατοκύριακο σε όλους! Μ.

M.A.I said...

Τώρα το πρόσεξα-"Η γιγαντιαία πτώση μιας βλεφαρίδας" και όχι "Η γιγαντιαία πτώση της βλεφαρίδας"-λεπτομέρεια μεν αλλά για μένα σημαντική:)

Πάπισσα Ιωάννα said...

Μαρία,
συγγνώμη. Το αλλάζω πάραυτα.
Π.Φ.

Anonymous said...

πες το ντε
μιας μόνο δεν είναι ανησυχητικό
ξέχνα το το αμυγδαλέλαιο και
καλή συνέχεια :)