“Ελληνικά εγκλήματα 2”επιμ. Ανταίος Χρυσοστομίδης
εκδόσεις Καστανιώτης
2008
Δεύτερο βιβλίο της σειράς που επιμελείται ο Ανταίος Χρυσοστομίδης και αποτελείται από 13 αστυνομικά διηγήματα ισάριθμων συγγραφέων. Καταρχάς, δείτε τη σύνθεση των δύο τόμων [Ελληνικά Εγκλήματα Ι (2007) και Ελληνικά Εγκλήματα ΙΙ (2008)]:
Αγαπητός Παναγιώτης ΙΙ
Αποστολίδης Ανδρέας Ι ΙΙ
Γκάκας Σέργιος ΙΙ
Δανέλλη Τιτίνα Ι ΙΙ
Κακούρη Αθηνά Ι ΙΙ
Κατσουλάρης Κώστας ΙΙ
Κυριακόπουλος Κώστας Ι
Λύκαρης Ιερώνυμος ΙΙ
Μαμαλούκας Δημήτρης Ι
Μάρκαρης Πέτρος Ι ΙΙ
Μαρτινίδης Πέτρος Ι ΙΙ
Μιχαηλίδης Τεύκρος ΙΙ
Μιχαλοπούλου Αμάντα ΙΙ
Μπράμος Γιώργος Ι
Πιμπλής Μανώλης ΙΙ
Πολιτοπούλου Μαρλένα Ι
Φίλιππος Φιλίππου Ι ΙΙ
Ας περιδιαβούμε σε όσα κάτι έχουν να πούνε:
-Σέργιος Γκάκας: η ιστορία του δεν είναι αστυνομική, αφού δεν αναρωτιόμαστε ποιος διέπραξε την έκνομη πράξη.
-Τεύκρος Μιχαηλίδης: ο συγγραφέας κινείται στον προσφιλή του συνδυασμό λογοτεχνίας και μαθηματικών και με έξυπνο τρόπο αποκαλύπτεται ο ένοχος. Ο τελευταίος ωστόσο δεν συλλαμβάνεται και δεν τιμωρείται (κάτι που αποτελεί τάση και σε άλλα σύγχρονα αστυνομικά), ενώ η ανθρωπιστική διάσταση του τέλους κάνει τον αναγνώστη να ξαναδεί το έγκλημα με άλλο μάτι.
-Αθηνά Κακούρη: κλασική πένα γράφει ένα ψυχολογικό διήγημα με έξυπνο τέλος. Στην ίδια γραμμή με τον Μιχαηλίδη επισημαίνει την περίπτωση δικαιολόγησης της αυτοδικίας.
-Κώστας Κατσουλάρης: ξεφεύγει από τα παραδοσιακά πρότυπα, καθώς περιγράφει εν τη εξελίξει της μια αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας.
-Παναγιώτης Αγαπητός: αστυνομικό διήγημα σε ιστορικό πλαίσιο (Βυζάντιο) με παράλληλες αφηγήσεις και πάλι ατιμώρητος ο δράστης.
-Φίλιππος Φιλίππου: απογοητευτικό, καθώς αστυνομικό έργο δεν είναι αυτό που αφηγείται το έγκλημα, αλλά αυτό που αφηγείται την αποκάλυψη του εγκληματία.
-Ανδρέας Αποστολίδης: μεταμοντέρνο πάτσγουορκ με συνονθυλευματική παράθεση ονομάτων (πολλών από αυτά πραγματικών) σε μια προσπάθεια σάτιρας της ελληνικής κοινωνίας.
Φυσικά ανομοιογενές και γι’ αυτό δύσκολο να εκτιμηθεί συνολικά το έργο· κρατάμε δυο τρεις παρατηρήσεις:
α. η τιμωρία δεν είναι πάντα απαραίτητη, αλλά η εγκληματική πράξη είτε δικαιολογείται είτε παραμένει ανοικτό το τέλος.
β. υβριδισμός καθώς ο κορεσμός αναγκάζει τους συγγραφείς να ανοιχτούν σε άλλα είδη όπως το ψυχολογικό, το ιστορικό, το πολιτικό κ.ά.
γ. καλό αστυνομικό δεν σημαίνει απλώς γρίφος και εξιχνίαση, αλλά και αφηγηματική δυναμική με σύγχρονες προεκτάσεις σε κοινωνικοπολιτικούς προβληματισμούς για τη φύση της εγκληματικότητας και τις δυνάμεις που τη γεννούν και τη συντηρούν.
δ. στους 2 τόμους συμμετέχουν και συγγραφείς χωρίς παράδοση στο αστυνομικό. Τι σημαίνει αυτό; Ότι το είδος ανοίγει σε ποικίλες κατηγορίες συγγραφέων; Ή ότι είναι εύκολο και χωράει πολλούς;
Πατριάρχης Φώτιος
12 comments:
Αγαπητέ Πατριάρχη Φώτιε,
Σχετικά με την δ/ παρατήρηση- ερώτησή σου, ίσως έχω μια απάντηση.
Μπορεί να διευρύνεται η καταναλωτική τάση του "αναγνωστικού' κοινού.
Ως προς το α:
Το γεγονός ότι σε αρκετά διηγήματα της σειράς το έγκλημα παραμένει ατιμώρητο, μάλλον, δε, και όλως ανεξιχνίαστο δεν είναι μόνο ενδεικτικό της αφηγηματικής τεχνικής. Στο στενό νομικό μυαλό μου, σημαίνει ότι οι συγγραφείς αφουγκράζονται και το εγκληματολογικό δεδομένο της αύξησης της λεγόμενης αφανούς (ανεξιχνίστης και αντιμώρητης) εγκληματικότητας.
Κατ' αρχήν να πω κι εγώ, όπως πολλοί άλλοι φυσικά, ότι το αστυνομικό είναι δύσκολο είδος. Δύσκολο στο να γραφεί, όχι στο να διαβαστεί. Συνήθως χρειάζονται πολλές σελίδες για να αναπτυχθεί μια ιστορία, γι' αυτό και τα μυθιστορήματα του είδους είναι ογκώδη. Τώρα σε ό,τι αφορά τα διηγήματα λόγω του περιορισμένου χώρου δεν είναι εύκολο να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων. Ο μόνος που -προς το παρόν- ξέρω να τα έχει καταφέρει είναι ο Τζέφρι Ντίβερ στις δύο συλλογές διηγημάτων του, αλλά όχι σε όλα από αυτά. Θυμάμαι, ωστόσο, χαρακτηριστικά μια ιστορία όπου ο Σέρλοκ Χολμς την παθαίνει από έναν έμπορο. Καλή σου μέρα
Μάνο, δεν καταλαβαίνω αν αυτό το λες γιατί έτσι υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη για παραγωγή αστυνομικών ιστοριών, ιστοριών προς κατανάλωση, ή εννοείς κάτι άλλο.
Πατριάρχης Φώτιος
Μύρωνα, είναι κι αυτή μια λογικοφανής εξήγηση. Μέσα όμως στα κείμενα, σαν να περνιέται η εντύπωση ότι δεν αξίζει να καταδικαστούν οι θύτες, γιατί έχουν μεγαλό ποσοστό δίκιου στην πράξη τους. Στην ουσία δικαιολογείται -με πειστικό εν μέρει τρόπο- ότι κάποια εγκλήματα είναι δικαιολογημένα, κάτι που μακροπρόθεσμα με τρομάζει...
Πατριάρχης Φώτιος
Λάκη, έχεις απόλυτο δίκο. Αυτός είναι άλλωστε ο λόγος που δύσκολα ένα διήγημα αστυνομικής υφής μπορεί να θεωρηθεί πετυχημένο, ενώ ένα μυθιστόρημα κερδίζει πιο εύκολα (όχι απόλυτα όμως) αυτόν τον τίτλο.
Πατριάρχης Φώτιος
το ερώτημα ουσίας: να το πάρω για το νησάκι;
Pellegrina, ναι αν είσαι διατεθειμένη να ανεχτείς όσα διηγήματα δεν είναι πετυχημένα, όχι αν βρεις κάτι άλλο (υπάρχουν πολλά αστυνομικά ελληνικά και ξένα μυθιστορήματα) που να είναι πιο εγγυημένο.
Πατριάρχης Φώτιος
Ναι, Φώτιε
Κάτι τέτοιο εννοώ.
Η αγορά ζητά ολοένα και κάτι νέο.
Η αστυνομική λογοτεχνία έχει κάτι το 'καλοκαιρινό' κι έτσι εμπολουτίζεται και με έργά (ή εργάκια) συγγραφέων που με άλλο ύφος μέχρι τώρα τους είχαμε συνηθίσει.
Να εξηγήσω πάντως πως δεν είμαι ενάντια στην κατά παραγγελία συγγραφή. Μου έχει και μένα συμβεί και πολλές φορές βγήκε κάτι πολύ καλό.
Απλώς με προβληματίζουν τα ράφια των βιβλιοπωλείων που προβάλλουν μονίμως τα αναλώσημα.
Αλλά μπορεί να είναι και σκέτη γκρίνια όσα λέω.
Δεν ξέρω...
Uα ελεγα οτι το ειδος ανοιγει σε πολλους, και μαλιστα εμπειρους συγγραφείς, γιατι ενας συγγραφεας κάποιας πείρας, ό,τι ειδος και να γραφει, έχει μάθει πια να χτιζει μια πλοκή, μια ατμόσφαιρα, ένα σασπενς με ανατροπες για να κραταει τον αναγνωστη, οπότε ευκολα το "γυρνάει" στο αστυνομικό. Από κει κα περα μπαινει το θεμα της ξεχωριστης ταυτότητας, ο καθαυτο αστυνομικος συγγραφεας πρέπει να κανει κατι δικο του, να φτιάξει το δικό του αστυνομικό στίγμα, αν θελει να αφοσιωθει στο ειδος.
Μα, αγαπητοί φίλοι, το αστυνομικό διήγημα, ή μυθιστόρημα, ενώ διέπεται από κάποιους άγραφους κανόνες, δεν στηρίζεται σε καμιά συνταγή ή μαθηματικό τύπο. Ποιος είπε ή έγραψε πως μόνο η αναζήτηση του εγκληματία είναι αστυνομικό αφήγημα; Το δικό μου διήγημα ΒΑΘΙΑ, ΓΑΛΑΖΙΑ ΛΙΜΝΗ είναι αστυνομικό, αστυνομικότατο, αφού μιλάει για φόνους και το όλο κλίμα είναι νουάρ. Φιλικά.
Μια κουβέντα είναι αυτή. Το αν δηλδή, επειδή ένα διήγημα μιλά για φόνους, πρέπει κατ΄ανάγκην να είναι και νουάρ ή αστυνομικό επί το ελληνικότερον. Όλοι όσοι έχουμε καλή σχέση με τη λογοτεχνία θα πρέπει με τον τρόπο μας και τις αναγνωστικές μας επιλογές να αποσυνδέσουμε την αστυνομική -και καλά- λογοτεχνία από το καλοκαιρινό της ένδυμα. Αν μια ιστορία έχει έναν ή και περισσότερους φόνους και αν δεν επικεντρώνεται στο στήσιμο ενός λογοτεχνικού "σουντόκου" αλλά ψάχνει στο μυαλό και του εξιχνιαστή αλλά και του δολοφόνου, περιγράφει, νιώθει, ζει, ερωτεύεται, πληγώνεται, κοροϊδεύει, κυκλοφορρεί στην πόλη ή αλλού και όλα τα υπόλοιπα, τότε εκειτμώ ότι δεν υφίσταται ένταξή της στη λεγόμενη αστυνομική λογοτεχνία τύπου Γιάννη Μαρή. Π.χ. ρίξτε μια ματιά στον Νορβγηγό Γκούναρ Στόλεσεν, στον Κάρλος Σαμπάγιο, στον Κάρλο Λουκαρέλι, στον Σαντιάγο Ρονκαλιόλο, στον αξέχαστο Ζαν Πατρίκ Μανσέτ. Θα διαπιστώσετε ότι η αστυνομική λογοτεχνία -όπως λέει και ο τελευταίος που αναφέρω παραπάνω- είναι ίσως η σημαντικότερη λογοτεχνική κοινωνική και πολιτική παρέμβαση. Και, φυσικά, στην αστυνομική λογοτεχνία, καθρεφτίζεται ολόκληρη η κοινωνία, είναι σαν τις εφημερίδες μικρών αγγελιών. Βλέπεις τι πουλάει και τι αγοράζει μια ολόκληρη κοινωνία. Τι χρειάζεται και τι όχι...
Τώρα, όσον αφορά το Β' τόμο των Ελληνικών Εγκλημάτων, έμεινα με τη γεύση ότι κάποιοι από τους παλιούς συγγραφείς που είχαν φιλοξενηθεί και στον Α' τόμο, δυστυχώς, δεν έγραψαν αλλά εξετέλεσαν αγγαρεία.
Post a Comment