Λύο Καλοβυρνάς"Στα πρόθυρα γραμματικής κλίσης"
Εκδόσεις IntroBooks
2007
Ψάχνω να βρω έργα που να έχουν ως θέμα την ίδια τη γλώσσα. Απαριθμώ όπως παρελαύνουν στο μυαλό μου:
- Δ. Βυζάντιος, "Βαβυλωνία"
- Β. Αλεξάκης, "Η μητρική γλώσσα"
- Β. Αλεξάκης, "Οι ξένες λέξεις"
Δεν ξέρω αν είναι παράδοξο σε μια χώρα που ανδρώθηκε με τον γλωσσικό διχασμό να μην υπάρχουν έργα (λογοτεχνικά και όχι θεωρητικά όπως λ.χ. ο "Διάλογος" του Σολωμού) που να εστιάζουν στην ίδια τη γλώσσα.
Ο Καλοβυρνάς, μεταφραστής με γλωσσ(ολογικ)ές ανησυχίες, αναφέρεται στον γλωσσικό ρατσισμό που υφίστανται οι ξένες λέξεις. Η ιστορία του είναι πρωτότυπη, καθώς αφενός οι λέξεις υποστασιοποιούνται και μιλάνε στους ανθρώπους μέσω των μηχανημάτων και αφετέρου όσες από αυτές προέρχονται από την αλλοδαπή απεργούν σαν εργάτες που δεν πληρώνονται καλά. Έτσι, οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν σφοδρά προβλήματα έκφρασης, αφού παρά πολλές λέξεις, ακόμα και μερικές που δεν φαίνονται γιατί έχουν εξελληνιστεί, είναι ξενικής προέλευσης.
Το μυθιστόρημα παρακολουθεί τις ζωές δέκα ανθρώπων και αποδεικνύει ότι τα προβλήματα στις σχέσεις τους είναι συχνά προβλήματα έκφρασης, επικοινωνίας και εντέλει γλωσσικής επαφής. Λείπει από τη ζωή τους η γνησιότητα, η ειλικρίνεια, ο αυθορμητισμός, η άνεση να ανοιχτούν και να εκφράσουν τα ουσιαστικά τους θέλω· το αποτέλεσμα είναι, όταν συνειδητοποιήσουν την κατάστασή τους, να επιχειρήσουν να αποδεσμευτούν από τη στασιμότητα που τους εγκλωβίζει και να πάρουν την τύχη τους στα χέρια τους.
Δύο επιφυλάξεις: 1) η αυθυπαρξία των λέξεων εμφανίζεται σαν μια ρεαλιστική συνθήκη, ενώ από παντού ξεχειλίζει μια λανθάνουσα σατιρική διάθεση που δεν αφήνεται να ξεπηδήσει και 2) η ισότητα των λέξεων μπορεί να ισχυροποιεί τη σημασία και των ξένων λέξεων, οι οποίες πράγματι δεν αλλοιώνουν ούτε φθείρουν τη γλώσσα, αλλά αγνοεί την κοινωνιολεκτική τους αξία, αφού δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν πάντα στο ίδιο περιβάλλον με τη δόκιμη ελληνική (ούτε φυσικά και το αντίθετο).
Πατριάρχης Φώτιος
4 comments:
Αγαπητέ Πατριάρχη, πολύ γόνιμος ο προβληματισμός του κειμένου σου. Ίσως μέρος της απάντησης στα ερωτήματα που θέτεις να είναι ότι η γλώσσα δεν είναι απλά ένα χρηστικό εργαλείο, αλλά κάτι που ως ένα βαθμό διαμορφώνει τα συναισθήματα και την αντίληψη που έχουμε για την πραγματικότητα. Το βιβλίο του Καλοβυρνά μου άρεσε γιατί θίγει σημαντικά θέματα αποφεύγοντας το διδακτικό ύφος που μπορεί να χαρακτηρίζει συγγραφείς που ασχολούνται με παρόμοια ζητήματα.
Εύα, όντως η γλώσσα δεν είναι διαφάνεια πίσω από την οποία παρουσιάζεται η πραγματικότητα, αλλά πρίσμα που τη δείχνει υπό οπτική γωνία.
Ο Καλοβυρνάς προσπαθεί -και μέχρι ενός σημείου το καταφέρνει- να δει τη γλώσσα ως αυτόνομο οργανισμό.
Πατριάρχης Φώτιος
Οι λέξεις, τα λόγια και οι έννοιες πολλές φορές γίνονται όπλα κι ευλογία. Μας ενώνουν και μας χωρίζουν. Δύσκολο πολύ το θέμα της γλώσσας
Ενδιαφέρουσα δημοσίευση για ένα βιβλίο που εστιάζει στην ίδια τη γλώσσα όπως γράφεις.
Ενδιαφέρουσα μοιάζει και η επινόηση του Καλοβυρνά να δώσει αυτόνομη υπόσταση στις λέξεις, προφανώς κάτι τέτοιο υπηρετεί συγκεκριμένη σκοπιμότητα στην υπόθεση του βιβλίου. Έχεις δίκιο στην π΄ρωτη επιφύλαξή σου.
Post a Comment