David Diop, “Τη νύχτα, όλα τα αίματα είναι μαύρα”

Όλα τα αίματα είναι μαύρα, όλα τα μάτια γαλάζια, όλοι οι άνθρωποι ζωικά και θεϊκά όντα, όλοι οι πόλεμοι μηχανές τρέλας και παράκρουσης, λυδίες λίθοι των πιο “πολιτισμένων” μας αρχών.

  

David Diop “Frère d'âme” 2018 “Τη νύχτα, όλα τα αίματα είναι μαύρα”   μετ. Α. Κωσταράκου εκδόσεις Πόλις 2019

  

Στο νηπιαγωγείο, κάποια στιγμή τον Φεβρουάριο, μια μητέρα περίμενε τον γιο της. Όσο περίμενε, διάβαζε ένα βιβλίο, με εξώφυλλο μια ασπρόμαυρη φωτογραφία, που έδειχνε δυο μαύρους. Όταν πλησίασα, μου έκανε εντύπωση ο τίτλος “Τη νύχτα, όλα τα αίματα είναι μαύρα”. Πιάσαμε την κουβέντα κι, όταν τελειώσαμε, είχα ήδη δανειστεί το βιβλίο! (Της το επέστρεψα οριακά, πριν κλείσουμε για τον κορονοϊό)

 > Ο Νταβίντ Ντιοπ, σενεγαλέζικης καταγωγής, γεννήθηκε στο Παρίσι το 1966. Μεγάλωσε στη Σενεγάλη, όπου τελείωσε και το λύκειο. Σπούδασε γαλλική φιλολογία στα Πανεπιστήμια της Τουλούζης και της Σορβόννης (Paris IV), όπου και ανακηρύχθηκε διδάκτωρ. Agrege της φιλολογίας, είναι αναπληρωτής καθηγητής της γαλλικής γραμματολογίας του 18ου αιώνα στο Πανεπιστήμιο του Πω, όπου διδάσκει παράλληλα γαλλόφωνη αφρικανική λογοτεχνία.

Έχει δημοσιεύσει το μυθιστόρημα με τίτλο "1989, l’ Attraction universelle", όπως επίσης και τη μελέτη "Rhetorique negre au XVIIIe siecle".

Το μυθιστόρημά του "Tη νύχτα, όλα τα αίματα είναι μαύρα" τιμήθηκε με το βραβείο Γκονκούρ των μαθητών λυκείου (2018), το βραβείο Patrimoines (2018) και το βραβείο Strega Europeo στην Ιταλία (2019). Ήταν στις λίστες υποψηφιοτήτων για τα βραβεία Goncourt, Medicis, Femina, Renaudot, Βιβλιοπωλών του Νανσύ-Le Point και Αντρέ Μαλρώ.

 

Η ιστορία ξεκινά όταν ο αφηγητής Alfa Ndiaye, ένα εικοσάχρονο παιδί από τη Σενεγάλη, βρίσκεται δίπλα στον αδελφικό του φίλο Mademba Diop, που χαροπαλεύει σε ένα σημείο μεταξύ των γαλλικών και των γερμανικών χαρακωμάτων στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Είναι μέρος των σενεγαλέζικων δυνάμεων που βοηθούν (άκουσες) τον γαλλικό στρατό εναντίον των Γερμανών. Κι ο πρωταγωνιστής συντροφεύει τον φίλο του, καθώς ψυχομαχεί και του ζητά τρεις φορές μάλιστα να τον απαλλάξει από τα βάσανά του σκοτώνοντάς τον. Ο Alfa Ndiaye δεν το κάνει κι, όταν ο Mademba πεθαίνει, κουβαλά τη σορό του ως το “στρατόπεδο”.

 Όλο το βιβλίο αποκαλύπτει στην ουσία τις σκέψεις του Alfa, τόσο ως τύψεις που δεν βοήθησε ουσιαστικά τον φίλο του, αφού τον έβγαλε με τις κραυγές του να πολεμήσει και δεν τον σκότωσε, για να τον λυτρώσει, όσο και ως αντιπολεμικό μοιρολόι. Ποιητικά, ανθρώπινα, καθημερινά, ψυχολογικά ακούγεται ο θρήνος ότι ο πόλεμος είναι ένα μίξερ ψυχών και σωμάτων, μια απύθμενη χοάνη αλλοιώσεων και μεταλλάξεων.

Το έργο του Diop εντάσσεται στην αλυσίδα των έργων που γράφτηκαν μετά τη λαίλαπα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, που συντάραξε την ανθρωπότητα. Ήταν μια δολοφονική μηχανή συνεπικουρούμενη από τη νόσο των χαρακωμάτων που κλόνισε την πίστη της ανθρωπότητας στον εαυτό της και στην πρόοδο. Απ’ αυτήν προέκυψαν δεκάδες λογοτεχνήματα κατάφασης στην ήττα του ανθρώπου. Το μυθιστόρημα του Γαλλοσενεγαλέζου συγγραφέα πηγαίνει πίσω και τοποθετείται τότε, γιατί εκεί ο μυθιστοριογράφος μπορεί να δείξει πόσο κοντά ο στρατιώτης βρίσκεται στην τρέλα. Ο Alfa Ndiaye θεωρείται από τους συστρατιώτες του δαίμονας, παίρνει αναρρωτική άδεια, φαίνεται πως μέσα του κάτι λασκάρισε –μόνιμα, παροδικά;-, αλλά ταυτόχρονα σ’ αυτό το κατώφλι της λογικής με την παράνοια φιλοσοφεί τόσο απλά που όλα περνάνε σαν θυμοσοφία και λαϊκή σύνεση. Και μάλιστα, όταν θυμάται τη ζωή στο χωριό κάτω στην Αφρική, με τις απλές ειρηνικές χαρές, τον έρωτα και την τιμή της “απολίτιστης” Μαύρης Ηπείρου, συνειδητοποιούμε την πανανθρώπινη μοίρα αλλά και τη βαρβαρότητα της “πολιτισμένης” Ευρώπης.

 Το έργο προχωρά με μικρά βήματα αφήγησης, αλλά αυτό που γίνεται βέλος στην καρδιά του αναγνώστη είναι το συναίσθημα αποσταγμένο όχι από θολωμένες εικόνες αλλά από τη ζάλη ενός στρατιώτη που κοιμήθηκε αγκαλιά με τον θάνατο. 

Πάπισσα Ιωάννα