Η Λογοτεχνία μιλάει για τον Θεό

         

Μέρες που είναι (κι επειδή φεύγω σήμερα για καμιά δεκαριά μέρες), είπα να μην αποκλίνουμε από το πνεύμα της Μεγάλης Εβδομάδας και να συντονίσουμε τις συζητήσεις-μας στο Βιβλιοκαφέ με το χριστιανικό μήνυμα της περιόδου. Κι αν παλιότερα έθεσα ως βασικό θέμα των προτάσεών-σας τον Φάρο, καθώς είμαι φαροφύλακας, ή τη Βιβλιοθήκη, καθότι βιβλιόφιλος, σήμερα ανοίγω τη θυρίδα του Βιβλιοκαφέ, για να προτείνετε λογοτεχνικά έργα που έχουν στο κέντρο-τους τη θρησκεία και τις όποιες (συν)δηλώσεις-της.

         

Η Pieta του Michelangelo

 

Στο Βιβλιοκαφέ έχουμε κατά καιρούς ασχοληθεί με το πώς οι συγγραφείς βλέπουν το θείο, τη θρησκεία, την εκκλησία κ.ο.κ., άλλοτε με πίστη κι άλλοτε με απιστία, άλλοτε λίγο ή πολύ θετικά κι άλλοτε αρνητικά, σκεπτικιστικά ή αγνωστικιστικά.

 

          Στην ελληνική λογοτεχνία λ.χ. “Η πάπισσα Ιωάννα” του Ροΐδη κατέχει εμβληματική θέση, ένα κορυφαίο στους στόχους αλλά και στον τρόπο σύνθεσής-του έργο, ενώ σε φιλοσοφικό επίπεδο κινείται η “Ασκητική” του Καζαντζάκη. Από εκεί και πέρα καταγράφω μερικά έργα των τελευταίων ετών, πολλά από τα οποία συζητήθηκαν εδώ:

-        “Αμαρτωλά θαύματα” του Δημήτρη Αλεξίου

-        “Δεν θέλω να πάω στον παράδεισο” του Ρήγα-Γιώργου Σκουτέλα

-        “Το μοναστήρι” του Πάνου Καρνέζη

-        “Το νησί κάτω από την ομίχλη” του Αλέξανδρου Ντερπούλη

-         “Η συμμορία της συγκίνησης” του Δημήτρη Καπετανάκη (σχέση επιστήμης και θρησκείας)

-         “Πανδαιμόνιο” του Κώστα Ακρίβου (η σχέση ενός μοναχού με μια γυναίκα)

-         “μ.Χ.” του Βασίλη Αλεξάκη (η ζωή στο Άγιο Όρος και η σχέση εκκλησίας και αρχαίας Ελλάδας)

-         “Το Ευαγγέλιο της Ιωάννας” του Αλέξη Σταυράτη (Τα ευαγγελικά γεγονότα ξαναγράφονται από μια γυναίκα) 

Δεν συμπεριέλαβα παλαιότερα κλασικά κείμενα

της ελληνικής πεζογραφίας, για να μείνω στα πιο πρόσφατα.

Από την άλλη, στον υπόλοιπο κόσμο η θρησκεία διασταυρώνεται σε πολλές περιπτώσεις με τη λογοτεχνία, συνήθως με το πνεύμα του Ορθολογισμού και του Διαφωτισμού, όπως στο “Ζαν Μπαρουά” του Roger Martin Du Gard. Καταγράφω πάλι έργα των τελευταίων χρονιών που πέρασαν από τα τραπεζάκια του Βιβλιοκαφέ:

-        "Ιώβ. Η ιστορία ενός απλού ανθρώπου” του Joseph Roth

-        “Κάιν” του Ζοζέ Σαραμάγκου

-        “Ιστορία του κόσμου σε 10½ κεφάλαια” του Τζούλιαν Μπαρνς

-        “Η απόδειξη” της Laurence Cossé

-         “Η πύλη του δερβίση” του Αχμέτ Ουμίτ

-         “Γκίλιαντ ” της Μέριλιν Ρόμπινσον 

Τις προσεχείς μέρες περιμένω τις δικές-σας ιδέες. Κείμενα πεζά (όχι ποιήματα, στα οποία σίγουρα υπάρχει υπερπληθώρα θρησκευτικών στοιχείων), όπου η λογοτεχνία μιλάει για τον Θεό, μιλάει για τους πιστούς, κρίνει, κατακρίνει, καυτηριάζει τις επιπτώσεις της θρησκευτικότητας ή υπερασπίζεται τις διαχρονικές-της αξίες. Θα ήθελα να προτείνετε έργα που σας έρχονται στον νου, όπου το θρησκευτικό φαινόμενο είναι κεντρικό, και, αν είναι δυνατόν, αποτελεί τον άξονα πάνω στον οποίο κτίζεται ολόκληρο το έργο (για να αποφευχθεί η διασπορά).

Υπάρχουν σπουδαία κείμενα μέσα στα οποία φαίνεται ότι ο συγγραφέας-τους τρώγεται να ανακαλύψει μέσα-του τον Θεό ή να τον αποκαθηλώσει, βασανίζεται από υπαρξιακά ερωτήματα ή απλώς βλέπει τη θρησκεία ως πολιτισμικό φαινόμενο, παραπέμπει στην Παλαιά Διαθήκη για να μιλήσει για το σήμερα ή ανάγει το θείο σε φιλοσοφική σανίδα σωτήριας του νου.

Για ψαχτείτε λίγο.

 

[Εκτός από την Pieta του Michelangelo, έλαβα την αγιογραφία της κορυφής από το madeincreta.gr, την εικόνα του Χριστού από το www.syrostoday.gr, τη δημιουργία του Σκεπτόμενου με κόκκους καφέ από το coffee-art.com και το βιτρό με τον άγγελο από το deanroberts.net]

Καλό Πάσχα

Πατριάρχης Φώτιος