Saturday, April 18, 2015

Η Λογοτεχνία Αγαπά τον Γκαγκάριν

Ο Σοβιετικός αστροναύτης φέρεται να είπε όταν επέστρεψε από την πρώτη έξοδο του ανθρώπου στη στρατόσφαιρα: “Πήγα στο διάστημα αλλά τον Θεό δεν τον είδα”. Αυτό είναι το συμπέρασμα και της λογοτεχνίας, που ακολουθεί την πορεία σκέψης των σύγχρονων ρευμάτων και τάσεων, σκέψης η οποία είναι από άθεη έως αγνωστικίστρια, λιγότερες φορές συγκαταβατική και σπανίως θρησκευόμενη.
 
          Η Ρόζα (θαμώνας του Βιβλιοκαφέ), με το γνωστό-της χειμαρρώδες ύφος, με τη συνηθισμένη προσφώνησή-της προς εμένα “Φαροφύλακα”, ζήτησε να βγάλω συμπεράσματα από τα προτεινόμενα έργα που κατέθεσαν οι φίλοι του ιστολογίου στην προηγούμενη ανάρτηση (βιβλία λογοτεχνίας που πραγματεύονται θέματα θρησκείας) και να μη μείνω απλώς σε μια ξερή λίστα βιβλίων σαν πλασιέ. Η θέλησή-της διαταγή!

1. Η εποχή-μας έχει αποκαθηλώσει τις Μεγάλες Αφηγήσεις (όπως την πατρίδα, το συλλογικό συμφέρον, την οικογένεια, την ιδεολογία, το έθνος, την ανθρωπότητα κ.ο.κ.) και μαζί μ’ αυτές έχει εκθρονίσει και τη θρησκεία. Ορθολογιστές πλέον και απόγονοι του Διαφωτισμού είμαστε πολύ λίγο θετικοί να πιστέψουμε στο μεταφυσικό, στο έξω από την ανθρώπινη λογική, και γι’ αυτό ο Θεός φαντάζει πλέον μια ωραία κατασκευή παρά μια υπαρκτή οντότητα. Η λογοτεχνία ακολουθεί αυτή την τάση και δείχνει δυσπιστία, αμφισβήτηση, άρνηση απέναντι στο θείο και οι συγγραφείς, διανοούμενοι με ορθολογικές περγαμηνές, αντιδρούν στη αιώνες τώρα θεοσεβούμενη παράδοση.

2. Το να γράψει κανείς για πίστη στον Θεό μέσα σε ένα μυθιστόρημα φαίνεται παλιομοδίτικο και αφελές. Στην εποχή της ειρωνείας και της αμφισβήτησης, της μοντέρνας και μεταμοντέρνας ατομικότητας, στη νεωτερική εποχή της προσγειωμένης λογικής, ο Θεός φαντάζει ουτοπία, ωραία ψευδαίσθηση, μεγάλη αυταπάτη, ειδικά μετά την “εξόντωσή”-του από τον Νίτσε. Επομένως ο αρνητισμός είναι το καθεστώς της σημερινής πραγματικότητας και το μυθιστόρημα το υπηρετεί ένθερμα.

3. Σε αντίθεση με παλιότερα που η λογοτεχνία αποσκοπούσε στο να ενισχύσει την πίστη στον Θεό, σήμερα η λογοτεχνία εκφράζει την απορία αλλά και τον σκεπτικισμό για το θείο. Εκφράζει δηλαδή την αβεβαιότητα του σημερινού ανθρώπου, που δεν θεωρεί τίποτα σίγουρο και συνεχώς ξύνει τις πληγές-του, για να δει τον ενδότερο εαυτό-του.

4. Επομένως, από την εποχή του Παπαδιαμάντη και του Κόντογλου, της Καρέλλη και του Πεντζίκη, δεν ξέρω άλλους συγγραφείς που να εξέφρασαν μια θρησκευτικότητα στα όρια της Ορθοδοξίας. Δεν ξέρω κανέναν ζώντα Έλληνα συγγραφέα που στον 21ο αιώνα να δηλώνει στα έργα-του την ανόθευτη πίστη-του σαν κάτι που αξίζει να επιβιώσει και να δώσει (μέσα στη σιγουριά-της) αισθητικά και ηθικά αποτελέσματα.

5. Αυτό δεν σημαίνει ότι η χριστιανική παράδοση και ιστορία δεν έχει τροφοδοτήσει (και τροφοδοτεί ακόμα) τη λογοτεχνία. Κι αυτό γίνεται με δύο τρόπους:

α.       η ηθική του Χριστιανισμού έχει διαποτίσει τη σκέψη όλων, πιστών και άθεων, και χρησιμοποιείται στην καθημερινότητά-μας. Πλείστες τέτοιες αξίες εμφανίζονται, προσαρμοσμένες στην εποχή-μας και συχνά, υπό τη βάσανο της ανθεκτικότητάς-τους, και στα σύγχρονα πεζογραφήματα. Άλλοτε αυτές καθαυτές κι άλλοτε με τον μανδύα αριστερών, ουμανιστικών, πανανθρώπινων δικαιωμάτων και αρετών, οι χριστιανικές αξίες εξακολουθούν να διακρίνουν πολλούς χαρακτήρες της σημερινής λογοτεχνίας. Φυσικά ο “καλός άνθρωπος” δεν είναι το πρότυπο που κυριαρχεί, αφού μεγαλύτερο ενδιαφέρον έχει ο “κακός”, ο αντιηρωικός, ο ανήσυχος, ο αμφιταλαντευόμενος κ.ο.κ., αλλά ακόμα κι έτσι το άτυπο κέντρο, το άτυπο μέτρο σύγκρισης είναι η κλασική ηθική.

β.       η χριστιανική “μυθολογία”, τα πρόσωπα και οι τρισχιλιετείς αλληγορίες-της, τα σύμβολα και τα βιβλικά επεισόδια, όλα αυτά αποτελούν μια πανανθρώπινη πολιτισμική βάση. Οι εικόνες της Παλαιάς Διαθήκης (Αδάμ, Κάιν, Ιώβ, Δαβίδ κ.ο.κ.) και οι σκηνές του βίου του Ιησού αλλά και άλλα στοιχεία της χριστιανικής συμβολοποιίας έχουν χρησιμοποιηθεί ως δεδομένα λογοτεχνικών αλληγοριών, διακειμενικών απηχήσεων, μυθοπλαστικών μεταπλάσεων. Ο αναγνώστης, αν δεν ξέρει αυτήν την πολιτισμική παρακαταθήκη, δεν θα αντιληφθεί το υπόβαθρο αυτού που διαβάζει· αλλά συνήθως, επειδή όλα αυτά έχουν περάσει μέσω της παιδείας στο άτομο, μπορεί και καταλαβαίνει το παιχνίδι του συγγραφέα με τα χριστιανικά σύμβολα, είτε για να παραλληλίσει τους χαρακτήρες-του με αυτά, είτε για να αναιρέσει τις παγιωμένες αντιλήψεις.

          Η λογοτεχνία έρχεται να αμφισβητήσει το απόλυτο, τις όποιες σταθερότητες, την πίστη… και να δώσει προτεραιότητα σε μια συνεχή αναψηλάφηση εννοιών και παραδόσεων. Βέβαια λέγεται ότι ο Γκαγκάριν ήταν κρυπτο-Χριστιανός και όλα προέκυψαν από τη σοβιετική προπαγάνδα: λέτε να ισχύει κάτι παρόμοιο και στη λογοτεχνία; 

[Ο πίνακας "Ο Δαβίδ με το κεφάλι του Γολιάθ" είναι φυσικά του Καραβάτζιο. Οι υπόλοιπες εικόνες του ποστ αντλήθηκαν από: hdwallpapersfactory.com, www.iefimerida.gr, www.diakonima.gr, www.eoht.info, pandoxeio.com και antexoume.wordpress.com]
Πατριάρχης Φώτιος

13 comments:

Ρόζα said...

Πάλι τα ίδια. Εκτός θέματος. Από πλασιέ, κριτικός.
Αγόρι μου γλυκό, τις δικές σου σκέψεις και τους δικούς σου στοχασμούς για το θέμα ζήτησα να παραθέσεις όπως, ίσως, θα είχαν ανακύψει, προσανατολιστεί ή εξελιχτεί ή με τον όποιον τρόπο είχαν προβάλει από τις προσεγγίσεις των λογοτεχνικών σου αναγνωσμάτων.
Δεν με ενδιαφέρουν τα συμπεράσματά σου για το τι λέει η λογοτεχνία, αλλά αν είναι γόνιμη η σπορά της στην καρδιά και το νου. Γόνιμη, τουτέστιν δημιουργική και όχι, απλά, αποδεκτική ή απορριπτική.
Υποτίθεται ότι εννοείται πως όταν μιλάμε για Θεό δεν ταυτίζουμε με θρησκείες και δόγματα αλλά προσπαθούμε, επιχειρούμε να διερευνήσουμε το μυστήριο της ύπαρξης. Όχι του ανθρώπου ή (και) του κόσμου, αλλά αυτής καθαυτής της ύπαρξης.
Εσύ αναφέρεσαι στην ηθική του Χριστιανισμού, και μάλιστα, σαν να είναι κάτι νέο, ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι παρά η συνέχεια, μέσω του Πυθαγόρα και του Πλάτωνα, της ορφικής παράδοσης (ενδεχομένως και άλλων παλιότερων παραδόσεων) με τον Χριστό σύμβολο του κάθε χριστού.
Ο δε Διαφωτισμός που εξόχως απελευθέρωσε τον δυτικό (μόνο) άνθρωπο από διάφορες δεισιδαιμονίες, τον υποδούλωσε παντοιοτρόπως στην ύλη εγκαθιστώντας νέες προκαταλήψεις και αποτελώντας έτσι σαθρή βάση για την με οποιοδήποτε τρόπο ενατένιση του υπερβατικού (θείου).
Επιπλέον, η αλματώδης τεχνολογική ανάπτυξη, χωρίς τα ερείσματα μιας κοσμοκεντρικής φιλοσοφίας, είναι το ασταθές πανωσήκωμα του Δυτικού πολιτισμού με τη διεστραμμένη εφαρμογή της επιστήμης ως το μόνο οικουμενικό του αποτέλεσμα, το οποίο, φευ, πλανάται σήμερα, ζοφερή απειλή πάνω από την ανθρωπότητα της οποίας η βλακεία απτόητη επικρατεί.
Έτσι, οποιαδήποτε φιλοσοφική, λογοτεχνική ή άλλη προσέγγιση βασισμένη στο Διαφωτισμό, φαντάζει πλέον τόσο έωλη, όσο και οι αντίστοιχες του Μεσαίωνα.
Συνεπώς, αφίενταί σου οι αμαρτίες ότι τα βιβλία σου είναι ανίσχυρα. Όμως, και με αφορμή ακριβώς αυτό, μπορείς να σκεφτείς και να στοχαστείς επί του θέματος. Μόνος σου, με τις δικές σου δυνάμεις και χωρίς να ακολουθείς μια λογοτεχνία που ακολουθεί.
Και μη βάζεις δίπλα μου εικόνες της Αποκάλυψης και τρομάζει ο κόσμος. Λουλουδάκια θέλω, μελισσούλες και καρδούλες...
Λαβ γιου, φαροφύλακα, έτσι κι αλλιώς.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Ρόζα-μου, τριαντάφυλλο του κήπου-μου,
δεν μπορώ να απαντώ όπως εσύ θέλεις,
πολύ δε περισσότερο όταν δεν καταλαβαίνω πάντα τι εννοείς με όσα γράφεις.
Ούτε μπορώ να μιλώ γενικά περί θρησκείας,
αφού το θέμα-μας είναι η λογοτεχνία επί της θρησκείας.
Εσύ ζητάς να μιλήσουμε ερήμην-της
και -παρά το όσα γράφεις-
να μιλήσουμε φιλοσοφικά, ιστορικά, κοινωνιολογικά κ.ο.κ., αλλά όχι με βάση τα κείμενα και τις κατευθύνσεις-τους.
[Δεν ανέφερες κανένα λογοτεχνικό έργο]

Η λογοτεχνία λοιπόν, και πάντα η λογοτεχνία,
απομάκρυνε τη σκέψη από τυφλές πίστεις και μονόπλευρες θρησκοληψίες.
Αυτό μόνο θετικά μπορώ να το κρίνω.
Έφερε μαζί με άλλες φωνές την αμφισβήτηση,
που μόνο γόνιμη μπορεί να είναι.

Όμως αντίστοιχα έφερε και τις δικές-της βεβαιότητες,
με απόλυτο και φανατικό ενίοτε τρόπο,
βεβαιότητες σαν αυτές που γράφεις (λχ. ο Χριστιανισμός είναι μια νεο-ορφική ιδεολογία)
και περιμένεις να μην τις χαρακτηρίσω εξίσου μονόπλευρες
μ' αυτές που διατυμπάνιζαν οι θρησκευόμενοι συγγραφείς και στοχαστές πολλές δεκαετίες πίσω;
Μιλάς κι εσύ με μια ισχυρογνώμονα διάθεση
σαν άλλη αυθεντία,
όπως πολλοί σημερινοί λογοτέχνες εκφράζουν την αθεΐα-τους σαν μια νέα θρησκεία
και τη θεωρούν αυταπόδεικτη αλήθεια.
Αυτή την από την άλλη πλευρά της τραμπάλας μονολιθική αντιμετώπιση της ζωής
τη βλέπω το ίδιο εμπαθή με την θρησκοληψία, που καταδικάζουμε.

Λουλούδι-μου,
πες-μου πάλι ότι δεν απάντησα, έλα, πες-το!
Πατριάρχης Φώτιος

Ρόζα said...

Να σ' το πω, ρε αγάπη μου, γιατί να μη σ' το πω; Σου χαλάω εγώ χατίρι;
Γιατί ανακατεύεις τη θρησκεία, και δη τη χριστιανική, όταν το θέμα είναι ο Θεός; Εγώ από σπόντα αναφέρθηκα σ' αυτήν και τα περί του ορφισμού όντως έτσι είναι. Διάβασε, σύγκρινε και βγάλε συμπέρασμα. Όχι μόνο ως προς τα ιδεολογικά αλλά και ως προς τα τυπικά. Ως Πατριάρχης θα πρέπει να τα γνωρίζεις αυτά καλύτερα από εμένα.
Αλλά ας επανέλθω στο θέμα, που όπως το συγκεκριμενοποίησα είναι το αν και προς τα πού προχώρησαν τη σκέψη σου τα βιβλία σου. Διότι αν έμεινες στις θεωρήσεις των συγγραφέων, για χαμένο χρόνο πρόκειται. Αυτή είναι τουλάχιστον η δική μου αντίληψη καθώς είμαι χρησιμοθήρας και απαιτώ την διεύρυνση των πνευματικών μου οριζόντων ως αντάλλαγμα για τον χρόνο που διαθέτω για διάβασμα.
Λέξη δεν είπες για ό,τι έθεσα και θέλεις από μένα να αραδιάσω και τίτλους βιβλίων λες και είμαι κι εγώ δεν ξέρω τι. Και να σου πω και κάτι: την ισχυρογνωμοσύνη μου και την εμπάθειά μου δεν τις έχεις δει ακόμα. Ο Θεός να σε φυλάει, κούκλε μου, που θα μου πεις και για μονολιθικότητα.
Α, ναι και για την αυθεντία. Τι πάει να πει αυθεντία; Για πες. Ποιος είναι αυτός που θα εμποδίσει και θα περιορίσει τη σκέψη μου; Επί παντός επιστητού. Ο Πατριάρχης Φώτιος ή τα μυριοβιβλικά του λήμματα;
Σταματώ εδώ, διότι από μπουζούκια γύρισα και μια ζαλάδα την έχω, μη ξεφύγω και πω άλλα γι' άλλα...
Τελικά, δεν θα απαντήσεις σ' αυτό που σε ρώτησα. Δεν είσαι σε θέση.
Σε φιλώ, ήλιε μου κι αυγερινέ μου, και μη διστάζεις να μου ζητάς να σου λέω ό,τι σε φτιάχνει.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Ρόζα, σ' άφησα να ξυπνήσεις για να απαντήσω,
αν και δεν έχω να πω πολλά.
Τι πιστεύεις ότι εγώ ένας άθεος θα γίνω πιστός,
αν προβληματιστώ από τη λογοτεχνία,
ή εσύ μια θρησκευόμενη θα πάψεις να πιστεύεις σε κάτι ανώτερο;

Ό,τι είχα να πω το είπα στο προηγούμενο σχόλιό-μου,
με μόνη προσθήκη ότι η λογοτεχνία μας βοηθάει να ξαναδούμε τις βεβαιότητές-μας.
Π.Φ.

Ρόζα said...

Τώρα που ήπια και καφέ, για πες μου σε παρακαλώ γιατί λες ότι δεν καταλαβαίνεις τι εννοώ με όσα γράφω; Τι ακριβώς δεν κατάλαβες στην παρούσα συζήτηση;
Πες. Λέξη λέξη, φράση φράση, όπως θέλεις. Πες κι εγώ πρόθυμα θα σου εξηγήσω. Έτσι, για να δούμε ποιος είναι (ή το παίζει) παλαβός. Και να το συνεχίσουμε. Να φτάσουμε και στο γιατί. (Δεν θα το κάνεις).
Και, Φώτιε, έχοντας μια πολύ ιδιαίτερη σχέση με το υπερβατικό, είμαι απολύτως άθρησκη.
Εσύ, τι σχέση έχεις με τη λογοτεχνία, που από τη μία λες ότι έκανε το ένα και το άλλο, και από την άλλη ότι δεν είναι ικανή να σε προβληματίσει; Προβληματίσει, όχι προσηλυτίσει.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Ρόζα,
αυτή η σχέση πάθους (να μπαίνεις στο Βιβλιοκαφέ χαράματα)
και μίσους (να μου την μπαίνεις αλύπητα) είναι αξιοθαύμαστη.

Πού δεν καταλαβαινόμαστε;
Δες π.χ. το τελευταίο-σου σχόλιο:
γράφεις ότι η λογοτεχνία "δεν είναι ικανή να [μ]ε προβληματίσει", όπως εγώ -σύμφωνα με σένα- δηλώνω.
Και μόλις λίγο πριν είχα γράψει ότι "αν προβληματιστώ" δεν θα αλλάξω στάση, υπονοώντας ότι όντως προβληματίζομαι.

Εσύ μιλάς για τον Θεό σαν ένα κοινωνιολογικό ή ψυχολογικό φαινόμενο,
εγώ για θρησκεία γιατί μόνο μέσω αυτής μπορώ να τον συλλάβω.
Εσύ μιλάς φιλοσοφικά, εγώ θεολογικά.
Και πολλά άλλα.

Επομένως, ενώ ειλικρινά εγώ λέω "δεν καταλαβαινόμαστε",
εσύ πιστεύεις με τη μονομέρεια της απολυτότητάς-σου ότι είναι όλα σαφή
κι εγώ το "παίζω παλαβός".
Εσύ δηλαδή είσαι ξεκάθαρη, κι εγώ φταίω που καταλαβαίνω.
Κι επειδή αυτό δεν μπορεί να συμβαίνει, είμαστε λες κι οι δύο έξυπνοι,
το παίζω τρελίτσα.

Απάντησέ μου τώρα στην πιο βαθιά-σου μπηχτή:
γ ι α τ ί, σύμφωνα με τα πιστεύω-σου, το παίζω παλαβός;

Ο αγαπομίσητος φαροφύλακας

Πάπισσα Ιωάννα said...

Διόρθωση:
"Εσύ δηλαδή είσαι ξεκάθαρη, κι εγώ φταίω που ΔΕΝ καταλαβαίνω."
Π.Φ.

Βιβή Γ. said...

Άντε παιδιά κι εγώ κουμπάρα!Κρίμα που δεν έχει το χαζοblogger εκείνα τα καρτουνάκια γέλιου (καλού,δεν σας κάνω πλάκα)να σας βάλω ένα. Να΄στε καλά αμφότεροι.Ωραία η συζήτησή σας αλλά τώρα γύρισα κατάκοπη από την λαϊκή μου έπαυλη στην οποία κατά το Σουκού γενικώς διάβαζα Παδούρα και το μυθιστόρημά του "Αιρετικοί" και δεν είμαι εις θέσιν,όπως φαντάζομαι ότι φαντάζεστε, να συνφιλοσοφήσουμε. Άσε που στους δυο τρίτος δεν χωρεί...

Ρόζα said...

Δεν χρειάζεται περαιτέρω επιχειρηματολογία, τα δεδομένα αρκούν και από τον συσχετισμό τους μπορεί ο καθένας να βγάλει τα συμπεράσματά του.
Και για να συνοψίσουμε: έχω δίκιο, εσύ όχι.
Αγάπη, φαροφύλακα. Μόνο αγάπη...

Πάπισσα Ιωάννα said...

Βιβή,
σε εκλιπαρώ: σώσε τη συζήτηση
και επανάφερέ-της στον ίσιο δρόμο.
Πώς η λογοτεχνία πλέον μιλά για τον Θεό;
Φ.Π.

Ρόζα said...

Ναι, Βιβή, στους δύο τρίτος δεν χωρεί, γι' αυτό φτάσαμε ως εδώ με τον αγαπημένο μου που νόμιζε πως θα περνούσε έτσι αυτό που έκανε.
Στα κάρβουνα θα τον σιγοψήσω για να μάθει να φέρεται.

Βιβή Γ. said...


Α,Πατριάρχη, πολλά σωστά λέει το τριαντάφυλλο του κήπου σου και με βρίσκουν σύμφωνη.
Καλώς απαιτεί "την διεύρυνση των πνευματικών της οριζόντων ως αντάλλαγμα για τον χρόνο που διαθέτει για διάβασμα",πολύ καλά κάνει (έτσι θα΄πρεπε να λειτουργούμε και δεν είναι σχολικής ζωής κατάλοιπο αυτό. Γιατί διαβάζουμε;Έτσι για να λέμε ότι το κάναμε;Ε,το κάναμε, και;) και με το δεύτερό της-αν το έπιασα καλά- περί "αλματώδους τεχνολογικής ανάπτυξης, χωρίς τα ερείσματα μιας κοσμοκεντρικής φιλοσοφίας,που είναι το ασταθές πανωσήκωμα του Δυτικού πολιτισμού με τη διεστραμμένη εφαρμογή της επιστήμης ως το μόνο οικουμενικό του αποτέλεσμα, το οποίο, φευ, πλανάται σήμερα, ζοφερή απειλή πάνω από την ανθρωπότητα της οποίας η βλακεία απτόητη επικρατεί" καταγγέλλει και τι δεν καταγγέλλει και ξανά ορθώς, πράγμα που δεν κάνει πάντα ή μάλλον σχεδόν ποτέ η λογοτεχνία που καταπιάνεται με θρησκευτικότητες , θεολογικά και τέτοια και έφτασε στις μέρες μας κινείται στο μεταίχμιο του να είναι φολκλόρ τα καλούδια της και τίποτ΄άλλο.

Από την άλλη κι εσύ σωστά λες "η λογοτεχνία λοιπόν, και πάντα η λογοτεχνία, απομάκρυνε τη σκέψη από τυφλές πίστεις και μονόπλευρες θρησκοληψίες" πράγμα που ισχύει -ισχύει ή ίσχυσε και μετά τι;-αλλά ξέρεις πού υπάρχει το κομβικό ζητηματάκι; Στην μαζικότητα της απήχησής του. Πόσοι πια φωτίζονται και αφυπνίζονται από την λογοτεχνία;
Όμως,Ρόζα, κι αν δεν αφυπνίζονται θρησκευτικοθεολογικά οι αναγνώστες -κάποιοι-έχω την εντύπωση ότι πολλοί προσηλυτίζονται,σ΄αυτό δηλαδή νομίζω εσύ πέφτεις έξω,προσηλυτίζονται ωραιότατα εξ ου και οι στρατευμένες λογοτεχνίες ή οι λογοτεχνίες οφθαλμοφανούς ή συγκαλυμμένης προπαγάνδας που χρησιμοποιούν και την πίστη στην α ή β θρησκεία για να παρουσιάσουν καλούς και κακούς.

Την καλημέρα μου και στους δυο.

Ρόζα said...

Αγαπητή Βιβή, συμφωνώ με όσα λες περί προσηλυτισμού, που αφορούν στα θρησκευτικοθεολογικά και όχι μόνο. Η υποκουλτούρα και δια της λογοτεχνίας, συγκαλυμμένης παραλογοτεχνίας στις περισσότερες περιπτώσεις, μια χαρά εξυπηρετεί την εκάστοτε καθεστηκυία τάξη, συμβάλλοντας στη διαμόρφωση και επικράτηση του λάιφ στάιλ που την τάξη αυτή βολεύει.
Μιλώντας περί προβληματισμού, προσηλυτισμού και ανίσχυρων βιβλίων αναφερόμουν αποκλειστικά στον Φώτιο.
Χαίρομαι που συγκλίνουν οι αντιλήψεις μας για θεμελιώδεις συνιστώσες της πραγματικότητάς μας.
Καλό σου βράδυ.